Koszty zakończonych prac rozwojowych

Koszty zakończonych prac rozwojowych
Polecane artykuły
Prace rozwojowe Nakłady Wartości niematerialne i prawne Rzeczowe aktywa trwałe Amortyzacja Wycena środków trwałych Rozliczanie produkcji Rachunek zysków i strat Koszty bezpośrednie

Koszty zakończonych prac rozwojowych jest to pozycja bilansowa odzwierciedlająca rzeczywistą innowacyjność firmy. Przedstawia nakłady, które zostały poniesione przez przedsiębiorstwo na działalność rozwojową.

W skutek dokonania obrachunku kosztów zakończonych prac rozwojowych:

• jakość produktów staje się lepsza,
• następuje poszerzenie kręgu odbiorców oraz rynków zbytu,
• następuje sprzedaż poza granicami kraju,
• zmniejsza się liczba serwisów, jeśli chodzi o produkty trwałego użytku.

Charakterystyka

Pojęcie kosztów zakończonych prac rozwojowych pojawia się w rachunkowości, a szczególnie w księgowości. Stanowią one składnik wartości niematerialnych i prawnych, które z kolei znajdują się w aktywach trwałych bilansu.

Fragment bilansu

Aktywa
A. Aktywa trwałe
I. Wartości niematerialne i prawne

1. Koszty zakończonych prac rozwojowych
2. Wartość firmy
3. Inne wartości niematerialne i prawne
4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

Koszty te dotyczą prac prowadzonych przez przedsiębiorstwo na potrzeby własne. Oprócz tego, muszą być poniesione przed podjęciem produkcji lub zastosowaniem technologii.
Dodatkowo jednostka musi spełnić następujące warunki:

• ustalić produkt lub technologię wytwarzania,
• określić koszty prac rozwojowych produktu/technologii,
• stwierdzić i odpowiednio udokumentować techniczną przydatność produktu/technologii,
• podjąć decyzję o wytwarzaniu tych produktów/zastosowaniu technologii,
• pokryć koszty prac rozwojowych przychodami ze sprzedaży tych produktów/technologii.

Prace badawcze i prace rozwojowe

Koszty zakończonych prac rozwojowych łączą się z dwoma pojęciami – prac badawczych oraz prac rozwojowych .

Prace badawcze

Prace badawcze polegają na pozyskiwaniu nowej wiedzy naukowej lub technicznej. Jak łatwo się domyślić, do prac badawczych zaliczymy takie czynności jak prowadzenie wszelkich badań, opracowywanie nowych technologii, szukanie nowych formuł czy projektowanie alternatywnych produktów, materiałów.
MSR 38 definiuje prace badawcze jako nowatorskie i zaplanowane poszukiwanie rozwiązań podjęte z zamiarem zdobycia i przyswojenia nowej wiedzy naukowej i technicznej .

"Prace badawcze nie mogą być ujmowane jako wartości niematerialne i prawne, ponieważ przedsiębiorstwo nie jest w stanie udowodnić istnienia składnika majątku, który będzie wytwarzał przyszłe korzyści ekonomiczne, a zatem nie spełniają one definicji aktywów. Koszty kwalifikowane jako race badawcze nie mogą być zatem aktywowane, tj. wykazane w bilansie jako prace rozwojowe."

Zgodnie z MSR 38 art. 56 - "Do przykładów prac badawczych zalicza się:

1. działania zmierzające do zdobycia nowej wiedzy,
2. poszukanie, ocenę i końcową selekcję sposobu wykorzystania rezultatów prac badawczych lub wiedzy innego rodzaju,
3. poszukiwanie alternatywnych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług; oraz
4. formułowanie, projektowanie ocenę i końcową selekcję nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług."

Prace rozwojowe

Prace rozwojowe to głównie zastosowanie wyników prac badawczych. Obejmują one takie czynności jak testowanie nowych rozwiązań, projektowanie modeli doświadczalnych, testowanie prototypów czy też wykonanie linii pilotażowej.
Według MSR 38 prace rozwojowe są praktycznym zastosowaniem odkryć badawczych lub też osiągnięć innej wiedzy w planowaniu lub projektowaniu produkcji nowych lub znacznie udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów technologicznych, systemów lub usług, które ma miejsce przed rozpoczęciem produkcji seryjnej lub zastosowaniem .

Zgodnie z MSR 38 art. 59 - "Do prac rozwojowych zalicza się:

1. projektowanie, wykonanie i testowanie prototypów i modeli doświadczalnych (przed ich wdrożeniem do produkcji seryjnej lub użytkowania),
2. projektowanie narzędzi, przyrządów do obróbki, form i matryc z wykorzystaniem nowej technologii,
3. projektowanie, wykonanie i funkcjonowanie linii pilotażowej, której wielkość nie umożliwia prowadzenia ekonomicznie uzasadnionej produkcji przeznaczonej na sprzedaż; oraz
4. projektowanie, wykonanie i testowanie wybranych rozwiązań w zakresie nowych lub udoskonalonych materiałów, urządzeń, produktów, procesów, systemów lub usług."

Amortyzacja

W ustawie o rachunkowości wprowadzono ograniczenia związane z amortyzacją zakończonych prac rozwojowych. Okres dokonywania odpisów amortyzacyjnych zakończonych prac rozwojowych nie może przekraczać 5 lat . Amortyzacja kosztów zakończonych prac rozwojowych przedstawia nie tyle utratę rzeczywistej użyteczności czy też starzenia się, ale odzwierciedla zużycie ekonomiczne oraz przesunięcie wartości udoskonalenia na wyprodukowane usługi czy wyroby.

Księgowe ujęcie

Księgowe ujęcie (czyli zapis na kontach księgowych) kosztów zakończonych prac rozwojowych zobrazuje następujący przykład:

W jednostce gospodarczej, prowadzącej prace badawcze i rozwojowe, miały miejsce następujące operacje gospodarcze:

1. W bieżącym okresie poniesiono wydatki na prace badawcze w wysokości 20 000 zł.
2. W bieżącym okresie poniesiono wydatki na prace rozwojowe w wysokości 80 000 zł, w tym:
   • prace rozwojowe poniesione przed podjęciem produkcji, zakończone do końca roku – 30 000 zł,
   • prace rozwojowe nie zakończone do końca roku – 50 000 zł.
3. Amortyzacja zakończonych prac rozwojowych za bieżący okres wynosi 5 000 zł.

Zapis na kontach

Fragment bilansu

Wartości niematerialne i prawne – 25 000 zł (30 000 – 5 000 – wartości niematerialne i prawne pomniejszone o umorzenie),
Rozliczenia międzyokresowe – 50 000 zł (80 000 – 30 000 – prace rozwojowe, które nie zostały jeszcze zakończone, więc nie mogą być ujęte w wartościach niematerialnych i prawnych).

Bibliografia

• Czubakowska K. (2014), Rachunkowość przedsiębiorstw, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej (2008), Międzynarodowe Standardy Rachunkowości MSR 38 - Wartości niematerialne L 320/252, art. 8,56
• Olchowicz I. (2009), Tłaczała A., Sprawozdawczość finansowa według krajowych i międzynarodowych standardów, Wydawnictwo Difin, Warszawa
• Wędzki D. (2009), Analiza wskaźnikowa sprawozdania finansowego. Tom 1. Sprawozdanie finansowe, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Kraków
• Wędzki D. (2014), Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa
• Rozporządzenia Komisji Europejskiej przyjmujące określone Międzynarodowe Standardy Rachunkowości.
• Sulik-Górecka A. (2013), Kwalifikacja i wycena kosztów zakończonych prac rozwojowych w świetle ustawy o rachunkowości oraz MSR/MSSF Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 765, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 61, s. 209-218
• Turek I. (2013),Znaczenie i wycena wartości niematerialnych i prawnych w działalności innowacyjnej przedsiębiorstwa Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 765, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia nr 61, s. 229-238
• Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2017 r. poz. 61, 245, 791, 1089), art. 33 ust.2

Autor: Agata Korzeniowska, Jesica Pawłowicz