Podatek pośredni

Podatki pośrednie to podatki nakładane na wydatki na dobra i usługi. Podmioty płacące podatek pośredni nie są bezpośrednio zobowiązane do ich zapłaty. Podatki pośrednie przerzucane są na inny podmiot. Nie uwzględniają one zdolności płatniczej podatnika. Najważniejszy jest podatek od wartości dodanej (VAT), będący w rzeczywistości podatkiem od sprzedaży detalicznej.

Podczas gdy podatek od sprzedaży jest ściągany jedynie na etapie ostatecznej sprzedaży konsumentowi, VAT obciąża również stadia procesu produkcji.

Podmiotem podatku są wszystkie instytucje uczestniczące w obrocie towarowym.

Rodzaje podatków pośrednich

• VAT

Ustawa z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz.535) informuje, iż opodatkowaniu od towarów i usług podlegają (art. 5, 15):

1. Odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

2. Eksport oraz import towarów

3. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

4. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów

Przepisów ustawy nie stosuje się do:

1. Transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa

2. Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy

Podatnikami są: osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, a także osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą.

• Opłaty akcyzowe nakładane np. na wyroby tytoniowe i alkoholowe

Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 roku o podatku akcyzowym (Dz.U. 2009 nr 3 poz.11) informuje, iż przedmiotem opodatkowania akcyzą jest między innymi (art. 8, 13):

1. Produkcja wyrobów akcyzowych

2. Wprowadzenie wyrobów akcyzowych do składu podatkowego

3. Nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów akcyzowych, z wyłączeniem nabycia wewnątrzwspólnotowego dokonywanego do składu podatkowego Podatnikami są: osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą.

• Opłaty rejestracyjne pobierane od posiadaczy samochodów i telewizorów
• Cło

Rola podatków pośrednich

• Stanowią automatyczny stabilizator koniunktury dzięki wrażliwości na zmiany poziomu dochodu narodowego, zatrudnienia i innych wartości ekonomicznych, samoistnie reagują na zmianę koniunktury
• Pełnią rolę stymulacyjną - są wykorzystywane jako instrument oddziaływania na decyzje podmiotów gospodarczych.
• Wpływają na decyzje dostawców i konsumentów tym samym wpływają na poziom konsumpcji (obniżenie podatków zwiększą popyt, natomiast wzrost podatków działa odwrotnie)
• Podatki pośrednie mogą promować konsumpcje jednych towarów, a zniechęcać do konsumpcji innych
• Są bardzo ważne przy słabej administracji podatkowej ze względu na duża ściągalność
• Podnoszenie VATu działa jako zachęta dla producentów do poprawiania efektywności kosztowej w celu zachowania tego samego poziomu zysku.

Inne rodzaje podatków pośrednich

Podatek akcyzowy na paliwa i energię jest jednym z rodzajów podatków pośrednich, które mają na celu regulowanie konsumpcji tych produktów. Cechą charakterystyczną tego podatku jest jego wysokość, która jest zależna od ilości zakupionych paliw lub energii. Ponadto, podatek ten jest często stosowany jako narzędzie polityki fiskalnej, mające wpływ na ochronę środowiska naturalnego poprzez pobieranie dodatkowej opłaty za szkodliwe dla środowiska substancje.

Podatek akcyzowy na paliwa i energię obejmuje różne rodzaje wyrobów, które podlegają opodatkowaniu. Wśród nich znajdują się paliwa silnikowe, oleje opałowe, gaz ziemny, energia elektryczna oraz inne substancje wykorzystywane w procesach produkcji. Każdy z tych produktów ma indywidualnie określoną stawkę podatku, która zależy od ich rodzaju oraz ilości zakupionych jednostek.

Podatek od gier i zakładów wzajemnych jest rodzajem podatku pośredniego, który jest nakładany na dochody związane z organizacją i prowadzeniem gier hazardowych oraz zakładów wzajemnych. Podatek ten jest pobierany zarówno od organizatorów tych gier, jak i od uczestników, którzy wygrywają pieniądze lub nagrody. Jego celem jest regulacja tego rodzaju działalności oraz generowanie dodatkowych wpływów do budżetu państwa.

Podatek od nieruchomości jest jednym z podatków pośrednich, który ma wpływ zarówno na właścicieli, jak i użytkowników nieruchomości. Dla właścicieli nieruchomości oznacza to dodatkowe koszty, które muszą ponosić w związku z posiadaniem takiego majątku. Dla użytkowników nieruchomości natomiast może to oznaczać wzrost kosztów najmu lub dzierżawy. Konsekwencje tego podatku mogą mieć wpływ na rynek nieruchomości oraz na relacje między właścicielami a użytkownikami nieruchomości.

Podatek od czynności cywilnoprawnych obejmuje różne czynności prawne, które podlegają opodatkowaniu. Przykłady takich czynności to zawieranie umów kupna-sprzedaży, darowizn, dziedziczenia czy też zawierania umów pożyczki. Podatek ten ma na celu uzyskanie dodatkowych wpływów do budżetu państwa oraz regulację transakcji cywilnoprawnych. Przykłady tych czynności mogą różnić się w zależności od przepisów obowiązujących w danym kraju.

Skutki podatków pośrednich dla gospodarki

Podatki pośrednie mają istotny wpływ na strukturę gospodarki. Wysokość stawek podatkowych, ich zakres oraz sposób pobierania mają wpływ na koszty produkcji, ceny produktów oraz decyzje inwestycyjne. Podatki pośrednie mogą wpływać na konkurencyjność różnych sektorów gospodarki oraz na zatrudnienie w poszczególnych branżach.

Wyższe stawki VAT mogą wpływać na nierówności dochodowe w społeczeństwie. Wysokie stawki podatkowe mogą prowadzić do wzrostu cen artykułów pierwszej potrzeby, co może wpływać negatywnie na osoby o niższych dochodach. Jednocześnie, osoby o wyższych dochodach mogą mieć większą zdolność do ponoszenia kosztów wyższych stawek podatkowych. To zjawisko może prowadzić do pogłębiania nierówności dochodowych w społeczeństwie.

Podatki pośrednie mają istotny wpływ na decyzje konsumenckie i inwestycyjne. Wysokie stawki podatkowe mogą wpływać na zmniejszenie siły nabywczej konsumentów oraz ograniczać ich możliwości zakupowe. Ponadto, podatki pośrednie mogą również wpływać na decyzje inwestycyjne, szczególnie w sektorach, które są bardziej obciążone podatkami. To zjawisko może mieć wpływ na rozwój gospodarczy danego kraju.

Podatki pośrednie jako narzędzia redystrybucji dochodów mają zarówno korzyści, jak i wady. Z jednej strony, podatki pośrednie są łatwe w pobieraniu i generują duże wpływy do budżetu państwa. Z drugiej strony, mogą one być obciążeniem dla osób o niższych dochodach, które ponoszą większy wzrost kosztów życia w związku z wyższymi stawkami podatkowymi. Redystrybucja dochodów za pomocą podatków pośrednich wymaga zrównoważenia między efektywnością ekonomiczną a sprawiedliwością społeczną.

Międzynarodowe aspekty podatków pośrednich

Harmonizacja podatków VAT jest istotna w Unii Europejskiej ze względu na swobodny przepływ towarów i usług między państwami członkowskimi. Harmonizacja ta ma na celu stworzenie jednolitego systemu opodatkowania, który zwiększa konkurencyjność i sprzyja integracji rynku wewnętrznego. Dzięki harmonizacji podatków VAT, firmy działające na terenie UE mogą uniknąć podwójnego opodatkowania i uprościć procedury rozliczeniowe.

Harmonizacja podatków VAT w UE wiąże się z różnymi wyzwaniami. Jednym z nich jest różnorodność systemów podatkowych i stawek VAT w poszczególnych państwach członkowskich. Harmonizacja wymaga zgodności przepisów podatkowych oraz współpracy między państwami członkowskimi. Ponadto, harmonizacja podatków VAT wiąże się z koniecznością dostosowania się do zmieniającej się dynamiki gospodarczej i technologicznej, takiej jak handel elektroniczny czy usługi cyfrowe.

Podatki pośrednie mogą mieć istotny wpływ na konkurencyjność gospodarki na arenie międzynarodowej. Wyższe stawki podatkowe mogą wpływać na wzrost kosztów produkcji i ograniczać konkurencyjność przedsiębiorstw na rynku międzynarodowym. Z drugiej strony, niższe stawki podatkowe mogą przyciągać inwestorów zagranicznych i sprzyjać eksportowi. Wpływ podatków pośrednich na konkurencyjność gospodarki jest istotny szczególnie w kontekście globalizacji i rosnącej konkurencji między państwami.

Wyższe obciążenie podatkowe może mieć konsekwencje dla eksportu i importu. Wyższe stawki podatkowe na produkty eksportowane mogą prowadzić do wzrostu ich cen na rynkach zagranicznych, co może wpływać negatywnie na konkurencyjność tych produktów. Z drugiej strony, niższe stawki podatkowe na produkty importowane mogą sprzyjać importowi i prowadzić do konkurencyjności zagranicznych produktów na rynkach krajowych.

Podatki pośrednie mogą mieć istotny wpływ na decyzje przedsiębiorstw dotyczące lokalizacji działalności. Wyższe stawki podatkowe w jednym kraju mogą prowadzić do decyzji o przeniesieniu produkcji lub usług do innych krajów, gdzie stawki podatkowe są niższe. Podatki pośrednie mogą być jednym z czynników, które mają wpływ na konkurencyjność różnych lokalizacji dla inwestorów zagranicznych. Decyzje lokalizacyjne przedsiębiorstw mogą mieć istotny wpływ na rozwój gospodarczy danego kraju.

Podatek pośredni — artykuły polecane

Cechy podatku VAT — Ustawa o podatku VAT — Podatek obrotowy — Płatnik vat — Obrót — Podatek akcyzowy — Podatek — Zwolnienia podatkowe — Przedmiot, podstawa i podmiot opodatkowania

Bibliografia

• Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2007), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym Dz.U. 2009 nr 3 poz. 11

Autor: Katarzyna Pawlik, Magdalena Bosak