Pensja minimalna
Płaca minimalna jest to najniższy możliwy poziom wynagrodzenia za pracę, wynikający z przepisów poszczególnych państw oraz określony dla jednostki czasu (godzina/ dzień/ miesiąc). Minimalny poziom wynagrodzenia, jest na chwile obecną regulowany w większości państw na świecie (P. Stolarczyk 2014, s. 94).
Geneza płacy minimalnej
Początkiem wprowadzenia płacy minimalnej do porządku prawnego jest koniec XIX wieku. Pierwszym krajem, który tego dokonał była Nowa Zelandia. W 1909 roku do krajów wykorzystujących takie rozwiązanie dołączyła Wielka Brytania (A. Krajewska 2015, s. 303-304). Decyzje te wynikały z potrzeby zabezpieczenia robotników przed niegodziwymi warunkami płacowymi, obniżaniu kosztów poprzez redukcje wynagrodzeń oraz umożliwienie ich rodziną, życia na odpowiednim poziomie, przy jednoczesnym zmniejszaniu dysproporcji płac w społeczeństwie (P. Stolarczyk 2014, s. 94-96).
Obecnie 20 spośród 27 państw członkowskich posiada regulacje odgórne bądź w ramach układów zbiorowych. W pozostałych przypadkach jak np. w Niemczech płace są negocjowane w tzw. porozumieniach sektorowych pomiędzy pracodawcami a pracownikami świecie (P. Stolarczyk 2014, s. 94-96).
Początek regulowania poziomu wynagrodzenia w Polsce przypada na rok 1956. Do roku 1977, płaca minimalna gwarantowała poziom sumy wynagrodzenia dla pracowników, którzy pracowali w pełnym wymiarze czasu. Od roku 1977 poziom płacy minimalnej był wykorzystywany do tworzenia widełek płacowych oraz określał minimum płacowe w najniższej kategorii zaszeregowania. W roku 1986 przyjęto zasadę powiązania płacy minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym, co spowodowało wymuszenie wzrostu ogółu płac wraz z podnoszeniem płacy minimalnej. W roku 1990 przyjęto nowy system odgórnego ustalenia płacy minimalnej, który nie brał pod uwagę wykształcenia pracowników oraz składników wynagrodzenia w zakładzie pracy (M. Raczkowska 2007, s. 43.).
Ujęcie Teoretyczne
Płaca minimalna jest narzędziem wykorzystywanym w celu zapobiegnięcia obniżki wynagrodzeń, poniżej określonego poziomu. Jednakże, w przypadku zastosowania płacy minimalnej powyżej poziomu, który jest oczekiwany przez rynek, będzie skutkowało to wzrostem bezrobocia w modelu doskonałej konkurencji. Wynika z tego także, iż zastosowanie płacy minimalnej zmniejsza elastyczność procesów dostosowawczych, z powodu usztywnienia poziomu wynagrodzenia. Powyższe czynniki powodują zmniejszenie popytu na prace, co w główniej mierze dotyka osoby z niskim poziomem wykształcenia (P. Stolarczyk 2014, s. 97).
Jednakże praktyka często pokazuje, że rynek nie zawsze jest w pełni konkurencyjny. Tym samym ustanowienie płacy minimalnej powyżej ceny równowagi nie zawsze będzie powodować wzrost bezrobocia. Przeciwnicy płacy minimalnej wskazują, że jej wzrost powoduje następujące skutki.
Badania przeprowadzone w 1992 przez D.E. Card i A.B. Krueger przeprowadzone w New Jersey wskazały, że wzrost płacy minimalnej skutkował wzrostem zatrudnienia. Badania Przeprowadzone w 2010 roku mające na celu potwierdzenie efektów, ukazały brak związku płacy minimalnej na poziom zatrudnienia oraz to, że rosnąca płaca minimalna oddziaływała na wzrost popytu globalnego, co skutkowało zwiększeniem dochodów pracodawców (M. Rękas. 2015, s. 50-53).
Pomimo braku bezpośredniego powiązania płacy minimalnej z bezrobociem oraz wzrostem dochodów ogółu pracujących, bardzo duże znaczenie ma ona dla zatrudnionych w wieku poniżej 20 lat. W badaniach przeprowadzonych w USA w 2007 roku dowiedziono iż, wzrost płacy minimalnej o 10 % powoduje wzrost bezrobocia pomiędzy 1 a 3 punkty procentowe wśród najmłodszych pracowników (M. Rękas. 2015, s. 54).
Wpływ płacy minimalnej na rynek pracy
Bezrobocie
Teoria wpływu płacy minimalnej na bezrobocie zakłada, że wprowadzenie płacy minimalnej może prowadzić do wzrostu bezrobocia. Według tej teorii, jeśli płaca minimalna jest ustalona na zbyt wysokim poziomie, pracodawcy mogą zrezygnować z zatrudnienia dodatkowych pracowników, zwłaszcza tych o niższych kwalifikacjach. Pracownicy z niskimi umiejętnościami mogą również mieć trudności ze znalezieniem pracy, ponieważ pracodawcy mogą preferować bardziej doświadczonych pracowników, którzy mogą wykonywać więcej zadań za tę samą płacę.
Badania przeprowadzone na różnych rynkach pracy dostarczają dowodów na związek między płacą minimalną a bezrobociem. Niektóre z tych badań sugerują, że wprowadzenie płacy minimalnej może prowadzić do wzrostu bezrobocia, szczególnie wśród młodych pracowników i osób o niskich kwalifikacjach. Inne badania wskazują na brak znaczącego wpływu płacy minimalnej na poziom bezrobocia.
W Polsce wprowadzenie płacy minimalnej miało różne skutki dla rynku pracy. Niektóre badania sugerują, że płaca minimalna przyczyniła się do wzrostu bezrobocia wśród młodych pracowników i osób o niskich kwalifikacjach. Jednakże, istnieją również dowody na to, że wprowadzenie płacy minimalnej przyczyniło się do poprawy warunków pracy i zwiększenia dochodów dla najmniej zarabiających pracowników.
Elastyczność procesów dostosowawczych
Wprowadzenie płacy minimalnej może wpływać na elastyczność rynku pracy. Pracodawcy mogą być mniej skłonni do dostosowywania swojej siły roboczej w przypadku zmian w warunkach gospodarczych, jeśli muszą zapewnić płacę minimalną. Mogą unikać zatrudniania dodatkowych pracowników lub ograniczać godziny pracy, aby utrzymać koszty płac na minimalnym poziomie. To może prowadzić do mniejszej elastyczności rynku pracy i utrudniać dostosowanie się do zmian w popycie na pracę.
Wprowadzenie płacy minimalnej ma różne konsekwencje dla pracodawców i pracowników w Polsce. Pracodawcy mogą być zmuszeni do podwyższenia płac dla swoich pracowników, co może prowadzić do wzrostu kosztów pracy. To z kolei może wpływać na zysk przedsiębiorstwa i prowadzić do ograniczenia inwestycji i tworzenia nowych miejsc pracy. Z drugiej strony, pracownicy z niższymi wynagrodzeniami mogą skorzystać z podwyżki płacy minimalnej, co może poprawić ich warunki życia i zwiększyć ich siłę nabywczą.
Popyt na pracę
Wprowadzenie płacy minimalnej może wpływać na popyt na pracę. Jeśli koszty pracy wzrosną z powodu płacy minimalnej, pracodawcy mogą być mniej skłonni do zatrudniania nowych pracowników lub zwiększania liczby godzin pracy istniejących pracowników. To może prowadzić do zmniejszenia popytu na pracę i ograniczenia możliwości zatrudnienia dla osób poszukujących pracy.
Wprowadzenie płacy minimalnej może mieć różne efekty na zatrudnienie i poziom wynagrodzeń w Polsce. Niektóre badania sugerują, że płaca minimalna może wpływać na zmniejszenie zatrudnienia w niektórych sektorach gospodarki, zwłaszcza tam, gdzie koszty pracy są wysokie. Jednakże, istnieją również dowody na to, że płaca minimalna może przyczynić się do wzrostu wynagrodzeń dla najniżej opłacanych pracowników i poprawy warunków pracy.
Wyzwania związane z ustalaniem wysokości płacy minimalnej
Rozbieżności regionalne i sektorowe w Polsce
Jednym z głównych wyzwań związanych z ustalaniem wysokości płacy minimalnej w Polsce są istniejące rozbieżności regionalne i sektorowe. Polska jest krajem o zróżnicowanym rynku pracy, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i geograficznym. Różnice te wpływają na koszty utrzymania oraz poziom wynagrodzeń w poszczególnych regionach, a także na specyfikę poszczególnych branż.
Wysokość płacy minimalnej powinna uwzględniać te rozbieżności, aby zapewnić sprawiedliwe wynagrodzenie dla pracowników na terenie całego kraju. Jednakże, ustalenie jednolitej płacy minimalnej na poziomie, który uwzględniałby wszystkie te czynniki, może być trudne do osiągnięcia. Konieczne jest znalezienie równowagi pomiędzy zapewnieniem odpowiedniego poziomu wynagrodzeń dla pracowników w mniej rozwiniętych regionach, a jednoczesnym unikaniem negatywnych skutków dla przedsiębiorstw, zwłaszcza tych działających w sektorach o mniejszej rentowności.
Uwzględnienie kosztów utrzymania i inflacji w Polsce
Kolejnym wyzwaniem jest uwzględnienie kosztów utrzymania oraz inflacji przy ustalaniu wysokości płacy minimalnej. Płaca minimalna powinna być wystarczająca, aby pracownik mógł godnie utrzymać się i zabezpieczyć swoje podstawowe potrzeby. Jednakże, koszty utrzymania różnią się w zależności od regionu i sektora, a inflacja wpływa na siłę nabywczą pieniądza.
Wysokość płacy minimalnej musi być regularnie dostosowywana do zmian kosztów utrzymania i inflacji, aby zapewnić, że pracownicy otrzymują wynagrodzenie, które jest adekwatne do aktualnej sytuacji ekonomicznej. Ustalanie takiej płacy może być trudne, ponieważ wymaga stałego monitorowania wskaźników ekonomicznych i dokonywania odpowiednich korekt w celu utrzymania równowagi między płacą minimalną a kosztami utrzymania.
| Pensja minimalna — artykuły polecane |
| Przyczyny bezrobocia — Aktywność zawodowa — Elastyczne formy zatrudnienia — Bezrobocie naturalne — Średnie wynagrodzenie — Klin podatkowy — Stopa bezrobocia — Niepełny wymiar czasu pracy — Formy wynagrodzeń |
Bibliografia
- Krajewska A. (2015), Refleksje o płacy minimalnej, Studia Prawno-Ekonomiczne, t. XCIV
- Postuła M. (2016), Płaca minimalna narzędziem wspierającym rozwój społeczno-gospodarczy czy jego hamulcem?, Przedsiębiorczość i Zarządzanie, t. 17, z. 8, cz. 2
- Raczkowska M. (2007), Minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce i wybranych krajach Świata, Katedra Ekonomii i Polityki Gospodarczej SGGW
- Rękas M. (2015), Płaca minimalna a rynek pracy w Polsce w latach 2003-2013, Rynki pracy w krajach Unii Europejskiej wobec wyzwań kryzysowych
- Stolarczyk P. (2014), Wpływ płacy minimalnej na funkcjonowanie rynku pracy, Myśl Ekon. Polit. 2
Autor: Wojciech Szabla
