Aktywność zawodowa

Aktywność zawodowa (zasoby siły roboczej) oznacza udział w procesie produkcji społeczeństwa, wykonywanie pracy, za którą należy się wynagrodzenie. Biorąc pod uwagę bardziej rozwiniętą definicje, można powiedzieć, że zasoby siły roboczej są częścią ludności w wieku produkcyjnym (w Polsce jako granice wieku produkcyjnego przyjmuje się 18-64 lata dla mężczyzn i 18-59 lat dla kobiet.) (R. Milewski 2017, s.397).

TL;DR

Artykuł omawia aktywność zawodową, która obejmuje zarówno pracujących zawodowo, jak i bezrobotnych. Wskaźnik aktywności zawodowej służy do określania poziomu chęci pracy danej grupy ludności. Warto zwrócić uwagę na potrzebę poprawy wskaźników aktywności zawodowej osób starszych, które w Polsce należą do najniższych w Europie. Artykuł podkreśla również potrzebę równego traktowania ludzi wobec prawa i zakaz dyskryminacji ze względu na wiek. Wskaźnik zatrudnienia w Polsce jest nieznacznie wyższy wśród mężczyzn niż kobiet, ale różnica systematycznie się zmniejsza.

Ludność aktywna zawodowo (zasób siły roboczej)

Ludność aktywna zawodowo obejmuje:

• wszystkich pracujących zawodowo czyli zatrudnionych - wykonujących pracę najemną bądź pracujących na własny rachunek:
  • pracodawców,
  • pracujących na własny rachunek,
  • osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy,
  • osoby wykonujące pracę nakładczą,
  • agentów,
  • członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych,
  • duchownych pełniących obowiązki duszpasterskie,
  • żołnierzy służby zasadniczej,
• bezrobotnych - osoby w wieku produkcyjnym pozostające bez pracy, aktywnie jej poszukujące i gotowe niezwłocznie ją podjąć.

Można więc powiedzieć, że zasoby siły roboczej obejmują zatrudnienie i bezrobocie co można zapisać następujące:

S=Z+B,

gdzie: S - zasoby siły roboczej, Z-zatrudnienie, B-bezrobocie(R. Milewski 2017, s.397-398).

Nie zalicza się:

• uczniów odbywających naukę zawodu,
• gospodyń domowych,
• osób żyjących wyłącznie z kapitału (Nowa encyklopedia powszechna PWN 2004, s. 81).

Determinanty aktywności zawodowej

Czynniki wpływające na poziom aktywności zawodowej ludności:

• demograficzne:
  • stopa zgonów,
  • model rodziny,
  • stopa urodzeń w latach poprzednich,
• ekonomiczno-społeczne:
  • rozmiary produkcji,
  • wydajność pracy,
  • płace realne,
  • preferencje w zakresie kształcenia,
  • możliwość znalezienia pracy (R. Milewski 2016, s.533).

Wskaźnik aktywności zawodowej

Wskaźnik aktywności zawodowej (ekonomicznej) jest to odsetek danej grupy ludności w wieku produkcyjnym wchodzący w skład zasobów siły roboczej(D. Begg 2014, s.310). Wskaźnik ten służy do określania poziomu aktywności zawodowej danej grupy ludności. Im wyższy ten współczynnik, tym większa część ludności w wieku produkcyjnym chce pracować. (R. Milewski 2017, s.397-398).

Porównywanie go pomiędzy krajami może rodzić liczne problemy, gdyż poszczególne państwa różnią się między sobą w dobieraniu kryteriów przy określaniu poszczególnych kategorii do jego obliczania (wiek produkcyjny, pracujący, bezrobotni). W niektórych krajach bowiem do aktywnych zawodowo zalicza się również:

• pracujących więźniów,
• osoby odbywające zasadniczą służbę wojskową,
• pracujących zakonników,
• gospodynie domowe pomagające w gospodarstwie rolnym (Nowa encyklopedia powszechna PWN 2004, s. 81).

Wskaźnik aktywności zawodowej (R. Milewski 2016, s.533 ):

${\frac {R}{Lp}}=a$

gdzie:

• a - wskaźnik aktywności zawodowej
• R - zasoby siły roboczej
• Lp - ludność w wieku produkcyjnym

Aktywność zawodowa osób w starszym wieku

Na rynku pracy zachodzą przeobrażenia związane z jednej strony z procesami globalizacyjnymi i szybko postępującą restrukturyzacją gospodarki, a z drugiej z przekształceniami struktury demograficznej współczesnych społeczeństw sprawiają, że pozycja zawodowa starszych pracowników ulega coraz szybszym zmianom. Warto zwrócić uwagę, że nie są to zmiany jednokierunkowe, skupiające się jedynie na obniżeniu pozycji tej grupy pracowników. Dodatkowo warto zwrócić uwagę, iż wskaźniki aktywności zawodowej starszych pracowników w Polsce, należą do najniższych w Europie i wymagają poprawy.

W aktualnych dokumentach krajowych oraz unijnych zwraca się bardzo dużą uwagę, aby wszyscy ludzie byli równo traktowani wobec prawa, oraz aby nie byli dyskryminowani z jakichkolwiek przyczyn, również ze względu na wiek. Na tej podstawie można sformułować podstawowe zasady polityki zatrudnienia osób starszych. Należą do nich:

• praca dla wszystkich osób zdolnych do pracy i gotowych do podjęcia zatrudnienia, w tym osób starszych;
• podczas szukania zatrudnienia jak i podczas wykonywania pracy, zakaz dyskryminacji ze względu na wiek,
• swobodny wybór zatrudnienia;
• zapewnienie warunków pracy sprzyjających zachowaniu zdrowia, bezpieczeństwa pracy i godności pracownika;
• prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia bez względu na wiek;
• traktowanie pracy jako podstawy godnej i autonomicznej starości;
• zapewnienie prawa do korzystania ze świadczeń zabezpieczenia społecznego z tytułu wykonywania pracy (Błędowski P. 2013, s.53-54).

Aktywność zawodowa — artykuły polecane

Stopa zatrudnienia — Bezrobocie dobrowolne — Bezrobocie — Bezrobotny — Bezrobocie frykcyjne — Niepełnosprawność — Siła robocza — Wiek produkcyjny — Bezrobocie strukturalne

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Błędowski P. (2013), Aktywność zawodowa osób w starszym wieku, Rynek pracy wobec zmian demograficznych
• Karwat-Woźniak B., Chmieliński P. (2013), Ludność wiejska oraz jej aktywność zawodowa i sytuacja na rynku pracy, Rynek pracy wobec zmian demograficznych
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Milewski R. (red.) (2022), Elementarne zagadnienia ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• PWN (2004), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Sloman J. (2001), Podstawy ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Agnieszka Rusnak, Anna Stachera