Klin podatkowy

Klin podatkowy jest to różnica pomiędzy całkowitym kosztem zatrudnienia osoby do pracy na podstawie umowy o prace, umowy zlecenie czy też umowy o dzieło (również innych typów umów), a wynagrodzeniem, które po opłaceniu podatku i składek na ubezpieczenie społeczne taka osoba otrzymuje na rękę. Inaczej określany jest również jako suma danin płaconych przez pracownika i pracodawcę z tytułu umowy o pracę. Wysokość tych obciążeń ma duże znaczenie jeśli chodzi o wielkość podaży i popytu na prace. Takie obciążenia możemy podzielić na trzy różne rodzaje m.in. podatki dochodowe, składki na ubezpieczenia społeczne płacone przez pracowników oraz składki na te ubezpieczenia płacone przez pracodawców. Wszystkie te obciążenia mają niekorzystny wpływ na ludzi pracujących w gospodarce z powodu zwiększenia wydatków zatrudniania pracowników. Wysokość klina podatkowego istnieje w ścisłej korelacji z wydatkami państwa na świadczenia socjalne, ponieważ obciążenia fiskalne pracy w postaci składek społecznych służą finansowaniu transferów socjalnych państwa. Duże wydatki socjalne implikują wysoki klin podatkowy, co szczególnie widać na przykładzie państw, które określane są mianem opiekuńczych (A. Drabek 2012, s. 90)

TL;DR

Klin podatkowy to różnica między kosztem zatrudnienia a wynagrodzeniem otrzymywanym na rękę. Wysokość klinu podatkowego w Polsce wynosi 36%, co plasuje nasz kraj na 14. miejscu wśród państw OECD. Wysokie podatki i składki społeczne wpływają negatywnie na rynek pracy i prowadzenie biznesu. Ulgi podatkowe dla rodzin z dziećmi mogą zmniejszyć klin podatkowy. Wysoki klin podatkowy przyczynia się do wzrostu bezrobocia i szarej strefy. Możliwe rozwiązania to podniesienie kosztu uzyskania przychodu i wprowadzenie zwolnienia z obciążeń składkowych.

Efekty klina podatkowego

Podatki wywołują zwykle zakłócenia w funkcjonowaniu gospodarki, z wyjątkiem tych, które służą kompensowaniu efektów zewnętrznych. Wprowadzenie podatków odrywa cenę otrzymywaną przez sprzedawcę od ceny płaconej przez nabywcę - klin podatkowy, a zatem uniemożliwia zrównanie kosztu krańcowego z użytecznością krańcową. Wielkość spowodowanych przez to strat jest tym większa im wyższa jest krańcowa stopa opodatkowania i kwota podatku obciążająca cenę towaru. Zależy ona także od elastyczności podaży i popytu na opodatkowany towar. (D. Begg 2003, s. 485). Z tego powodu jeszcze kilka lat temu pracodawcy nie byli chętni do zatrudniania na etatach. Powszechne stało się zatrudnianie pracowników na tzw. umowach śmieciowych, które przyczyniały się do zmniejszenia kosztów dla pracodawcy. Ponad połowa biznesmenów uważała ze zbyt wysokie podatki skutecznie ograniczają prowadzenie biznesu w Polsce. Jednym z problemów jest również konieczność zapłaty składek ZUS w przypadku, gdy firma nie generuje żadnych przychodów. Nadmierny klin podatkowy eliminuje z rynku osoby o niskich kwalifikacjach zawodowych, osoby starsze i młodzież.

Wysokość klina podatkowego w Polsce

Wysokość klina podatkowego zmienia się w zależności od grupy społecznej - czy są to rodziny z dziećmi, osoby bezdzietne czy ubogie. Z opracowanego przez organizacje OECD raportu Taxing Wages 2016 wynika, że w Polsce wysokość klina wynosiła 36 procent, co uplasowało nasz kraj na 14 z 34 krajów OECD. Klin podatkowy jest tym wyższy im większe jest wynagrodzenie z uwagi na progresje efektywnej łącznej składki ubezpieczeniowej jak i efektywnej stawki PIT. Jeżeli wysokość wynagrodzenia jest określona, klin jest na ogół tym niższy, im więcej osób zatrudniony ma na utrzymaniu. W Polsce w ostatnim roku klin wzrósł o 0,08 punktów procentowych (K. Polarczyk 2007, s. 2) Stało się to w największym stopniu za sprawą zamrożenia kwoty wolnej oraz innych limitów podatkowych. W porównaniu z innymi krajami Europy Środkowo - Wschodniej (m.in. Słowacja, Czechy) klin podatkowy jest na relatywnie niskim poziomie. Wśród państw wchodzących w skład Unii Europejskiej niższy klin podatkowy wystąpił w takich krajach jak Wielka Brytania czy Irlandia (P. Arak 2016 s. 5). W Polsce osoba nieposiadająca dzieci przeciętnie oddaje fiskusowi ok 35,8 procent całkowitej wartość pracy, oddając na podatek dochodowy tylko 6,1 proc. Jeśli zaś chodzi o ubezpieczenia społeczne, polski pracownik odprowadza 15,3 proc. całkowitych kosztów jego pracy, pracodawca natomiast 14,4 proc (R. Rosiński 2013, s. 366) Z tego wynika, ze w porównaniu do innych państw, w Polsce bardziej obciąża się pracownika, obciążenie pracodawcy jest porównywalne do innych państw OECD. Ze zróżnicowania klinów podatkowych dla różnych form zatrudnienia wynikają racjonalne wybory, zarówno dla pracownika jak i pracodawców. To nie sposób i charakter zatrudnienia, a wysokość i kształt klina podatkowego mają decydujące znaczenie na wybór formy zatrudnienia.

Ulgi zmniejszające klin podatkowy

We wszystkich państwach OECD (z wyjątkiem Chile) osoby, które są w związkach małżeńskich lub posiadają dzieci mogą liczyć na ulgi i transfery zmniejszające klin podatkowy. Jedną z rzeczy przyczyniających się do zmniejszenia klina są ulgi podatkowe dla dzieci. W Polsce w rodzinie, w której tylko jeden z rodziców pracuje i jest dwójka małych dzieci, wysokość klina może zmaleć do 28,4 procent. Polski pracownik z dwójką dzieci płaci tak naprawdę tylko składki na ubezpieczenie, gdyż państwo dopłaca mu jeszcze do pełnego odpisania przysługujących mu ulg na dzieci. Program 500+ nie przyczynia się do poprawy pozycji Polski w rankingu, gdyż dodatki te są świadczeniami poza podatkowymi i nie mają wpływu na wysokość klina podatkowego.

Klin podatkowy a bezrobocie

Kraje zwiększające wysokość klina podatkowego przyczyniają się do wzrostu bezrobocia a także do poszerzania szarej strefy. Coraz częściej mamy do czynienia z zatrudnianiem pracowników ‘na czarno’. Klin podatkowy decyduje bezpośrednio o sytuacji na rynku pracy w ok. 25-50%. Wysoki klin podatkowy obniża zatrudnienie osób wysoko kwalifikowanych w stopniu nieistotnym, natomiast w znacznym stopniu wywołuje bezrobocie osób nisko kwalifikowanych.(M. Góra i in. 2006, s. 26) W przypadku PIT możliwe rozwiązania obejmują np. podniesienie zryczałtowanego kosztu uzyskania przychodu i odliczeń od podatku, a w przypadku składek ubezpieczeniowych - ewentualne wprowadzenie kwoty wynagrodzenia zwolnionej od obciążeń składkowych.

Klin podatkowy — artykuły polecane

Praca na czarno — Zasiłek dla bezrobotnych — Przeciętne wynagrodzenie — Minimalna stawka godzinowa — Szara strefa — Pensja minimalna — Prywatny koszt bezrobocia — Wynagrodzenie brutto — Średnie wynagrodzenie

Bibliografia

• Arak P. (2016), Jak naprawić klin podatkowy w Polsce, Polityka Insight, Warszawa
• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Góra M. (red.) (2006), Tax wedge and skills: Case of Poland in International Perspective, Raporty CASE, Nr 64, Warsaw
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Osiatyński J. (2006), Finanse publiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Polarczyk K. (2007), Klin podatkowy a bezrobocie, Infos, nr 17
• Rosiński R. (2013), Zmiany płacowego klina podatkowego w wybranych krajach Unii Europejskiej w obliczu kryzysu finansów publicznych, Zarządzanie i Finanse, nr 2

Autor: Klaudia Wnuk