Koszt planowany
Koszty planowane określa się w drodze predykcji planowania kosztów na okresy przyszłe, jednocześnie nie bazując na wartościach kosztów rzeczywistych poprzednich okresów. Podstawowym celem kosztu planowanego jest włączenie go w rachunek kosztów w system planowania przedsiębiorstwa, co skutkuje uproszczeniem całego rachunku kosztów. Koszt planowany powinien stanowić główny element planowania kosztów, eliminując w rachunkach określone bodźce stymulujące fluktuacją kosztów. Odbywa się to poprzez:
- zmiany cen dóbr uwzględnione w kosztach
- zmiany ilości zużycia dóbr,
- zmiany stopy efektownego zatrudnienia,
Stosowanie kosztu planowanego jest uzasadnione i łatwe do wprowadzenia, gdy sporządzany jest rachunek ekonomiczny przedsiębiorstwa, występuje produkcja wielkoseryjna lub masowa, wszystkie pola działalności przedsiębiorstwa obejmują planowanie zakładowe, istnieją długofalowe zamówienia, źródła zaopatrzenia w materiały i kapitał ludzki są możliwe do kontrolowania, a planowane wielkości są bliskie realiów. Kosztem planowany określa się zużycie dóbr niezależnie od czasu ich wykorzystania, które można uzyskać dysponując określonymi zdolnościami produkcyjnymi oraz przy użyciu stanowisk pracy odpowiednio przystosowanych koprodukcji. Odniesieniem do kosztów planowanych jest planowany stopień zatrudnienia, który musi być odpowiednio skonfigurowany z celami przedsiębiorstwa, czyli może nie wprowadzać żadnych zmian w bieżący poziom zatrudnienia lub maksymalizować możliwy do osiągnięcia poziom zatrudnienia. Kosztem planowania definiować można również jako koszty wyliczone na podstawie predykcji cen rozliczeniowych oraz planowanych wielkości zużywanych wielkości produkcji. Predykcja cen rozliczeniowych wyliczana jest z uwzględnieniem oczekiwanego poziomu płac i cen warunków, dostaw ilości zakupów, itd. Planowane ilości określa się na podstawie technicznych badań ilościowych dla zakładanego poziomu zatrudnienia.
Koszty planowane mogą być wyznaczone na podstawie dwóch rodzajów rachunków kosztów. Pierwszym z nich jest sztywny rachunek kosztów planowanych (pozwala określić wartość kosztów planowanych przy założonym, planowanym stopniu zatrudnienia), a drugim elastyczny rachunek kosztów planowanych (bazuje na oczekiwanym, planowanym stopniu zatrudnienia, lecz dostosowuje go do rzeczywistego poziomu zatrudnienia, co wymaga podziału kosztów planowanych jako części składowe kosztów stałych i zmiennych).
Metodyka ustalania kosztu planowanego
Aby ustalić koszt planowany, ważne jest, aby analizować dane historyczne dotyczące kosztów. Główne źródła danych, które mogą być wykorzystane w tym procesie, to między innymi: faktury zakupowe, dokumenty księgowe, raporty z produkcji, dane dotyczące zużycia surowców i materiałów, a także raporty z działu zakupów. Analiza tych danych pozwoli na określenie trendów kosztowych oraz identyfikację czynników wpływających na koszty.
W prognozowaniu kosztu planowanego ważne jest uwzględnienie zmian cen surowców i materiałów, które mogą mieć istotny wpływ na koszty produkcji. W tym celu można skorzystać z danych rynkowych, informacji dostarczanych przez dostawców oraz analizy trendów i prognoz dotyczących cen surowców i materiałów. Przyjęcie odpowiedniej metodyki i narzędzi do prognozowania zmian cen pomoże w ustaleniu realistycznego kosztu planowanego.
Czynniki makroekonomiczne, takie jak inflacja czy kursy walut, mogą istotnie wpływać na ustalanie kosztu planowanego. Wzrost inflacji może prowadzić do wzrostu kosztów zarówno surowców, jak i innych czynników produkcji. Z kolei zmienność kursów walut może wpływać na ceny importowanych surowców i materiałów. Dlatego ważne jest uwzględnienie tych czynników i ich wpływu na koszt planowany podczas procesu budżetowania i planowania produkcji.
Uwzględnianie kosztu planowanego w planach produkcji i sprzedaży
Aby uwzględnić koszt planowany, niezbędne jest zintegrowanie go z planami produkcji i sprzedaży. Przy ustalaniu planów produkcji należy uwzględnić oczekiwane koszty produkcji, które będą wynikały z kosztu planowanego. W planach sprzedaży należy uwzględnić oczekiwane ceny sprzedaży, które pozwolą na osiągnięcie zamierzonego wyniku finansowego. Integracja kosztu planowanego z planami produkcji i sprzedaży umożliwia skuteczne zarządzanie kosztami i osiąganie założonych celów finansowych.
Do obliczania kosztu planowanego można wykorzystać różne metody i narzędzia. Wśród najpopularniejszych znajdują się: analiza porównawcza, analiza kosztów jednostkowych, metoda szacowania kosztów na podstawie danych historycznych, metoda prognozowania kosztów na podstawie trendów rynkowych. Istotne jest również skorzystanie z odpowiednich narzędzi, takich jak oprogramowanie do zarządzania kosztami, które ułatwia analizę danych i obliczanie kosztów planowanych.
Rola kosztu planowanego w procesie zarządzania
Koszt planowany pełni ważną rolę w procesie kontrolowania kosztów w organizacji. Dzięki ustaleniu kosztu planowanego możliwe jest porównanie rzeczywistych kosztów z zakładanymi, co pozwala na wczesne wykrywanie ewentualnych odchyleń i podejmowanie działań korygujących. Kontrola kosztów w oparciu o koszt planowany pozwala na efektywne zarządzanie budżetem i minimalizowanie ryzyka wystąpienia nadmiernych kosztów.
Koszt planowany stanowi również ważny wskaźnik do oceny efektywności przedsięwzięć. Porównanie kosztu planowanego z rzeczywistymi kosztami pozwala na ocenę, czy celowe działania przyniosły oczekiwane rezultaty. W przypadku, gdy koszty przekraczają koszt planowany, konieczne może być przeprowadzenie analizy przyczyn odchylenia oraz podejmowanie działań naprawczych w celu zwiększenia efektywności działań.
Planowanie budżetu jest ściśle związane z kosztem planowanym. Koszt planowany stanowi podstawę do określenia budżetu na poszczególne obszary działalności. Przy planowaniu budżetu uwzględnia się koszty planowane związane z produkcją, sprzedażą, marketingiem, administracją itp. Realistyczne uwzględnienie kosztu planowanego w budżecie pozwala na efektywne zarządzanie finansami organizacji.
Koszt planowany ma istotny wpływ na podział zasobów i alokację kosztów w organizacji. Na podstawie kosztu planowanego można dokonać odpowiedniego rozdzielenia zasobów, takich jak surowce, materiały, siła robocza, maszyny, w sposób optymalny. Ponadto, koszt planowany pozwala na określenie, ile kosztów powinno zostać przypisanych do poszczególnych jednostek organizacyjnych, projektów czy produktów.
Wyzwania związane z kosztem planowanym
Jednym z głównych wyzwań związanych z kosztem planowanym jest radzenie sobie z niepewnością i zmiennością cen surowców. Ceny surowców często podlegają wahaniom, które mogą znacząco wpływać na koszty produkcji. Ważne jest, aby opracować strategie zarządzania ryzykiem związanym z cenami surowców, takie jak umowy długoterminowe, hedging czy dywersyfikacja dostawców, które pomogą zminimalizować negatywny wpływ zmian cen surowców na koszt planowany.
Zmienność popytu na produkty może mieć istotny wpływ na koszt planowany. W przypadku, gdy popyt na produkty wzrasta, może być konieczne zwiększenie produkcji, co wiąże się z dodatkowymi kosztami. Z kolei w przypadku spadku popytu konieczne może być dostosowanie produkcji i redukcja kosztów. Ważne jest, aby elastycznie dostosowywać koszt planowany do zmian w popycie, aby utrzymać konkurencyjność i efektywność działania organizacji.
Konkurencja na rynku może mieć istotny wpływ na ustalanie kosztu planowanego. W sytuacji, gdy na rynku panuje duża konkurencja, organizacje muszą dążyć do utrzymania konkurencyjnych cen swoich produktów. Oznacza to, że koszt planowany musi być odpowiednio niski, aby organizacja mogła konkurować na rynku. Konieczne jest zatem analizowanie kosztów konkurentów i podejmowanie działań mających na celu obniżenie kosztu planowanego w celu utrzymania konkurencyjności.
Skomplikowane procesy produkcyjne i logistyczne mogą wpływać na koszt planowany. Im bardziej złożone są procesy produkcyjne i logistyczne, tym większe mogą być koszty związane z ich realizacją. Dlatego ważne jest, aby ciągle analizować i optymalizować te procesy w celu minimalizacji kosztów. Wykorzystanie nowoczesnych narzędzi i technologii, takich jak automatyzacja, może pomóc w efektywnym zarządzaniu tymi procesami i redukcji kosztów.
W radzeniu sobie z wyzwaniami związanymi z kosztem planowanym istotne jest zastosowanie odpowiednich strategii zarządzania. Przykładowe strategie, które mogą pomóc w tym procesie, to: redukcja kosztów poprzez optymalizację procesów, dywersyfikacja dostawców w celu zmniejszenia ryzyka wzrostu cen surowców, inwestycje w technologie i nowoczesne narzędzia, które umożliwią efektywniejsze zarządzanie kosztami. Ważne jest również ciągłe monitorowanie i analizowanie kosztów w celu identyfikacji potencjalnych obszarów optymalizacji.
| Koszt planowany — artykuły polecane |
| Zarządzanie zapasami — Gospodarka magazynowa — Koszt postulowany — Postęp techniczny — Koszty produkcji — Normalny poziom wykorzystania zdolności produkcyjnych — Gospodarowanie zapasami — Rytmiczność produkcji — Nakłady |
Bibliografia
- Miller J. (2000), Zarządzanie kosztami działań, WIG-Press, Warszawa
- Olszowski T. (1993), Rachunek kosztów dla inżynierów, Wydawnictwo Naukowo - Techniczne, Warszawa
Autor: Damian Tosnowiec
