Rynek pozagiełdowy

Rynek pozagiełdowy (ang. OTC-Over the counter market) jest miejscem obrotu papierami wartościowymi poza giełdą papierów wartościowych.

Rynek pozagiełdowy stanowi część rynku regulowanego, na którym odbywa się obrót walorami, dla których nie stawia się tak wysokich wymagań jak dla akcji notowanych na rynku giełdowym.

Ceny na tym rynku są cenami negocjowanymi pomiędzy poszczególnymi brokerami.

TL;DR

Rynek pozagiełdowy to miejsce obrotu papierami wartościowymi poza giełdą. Powstał w USA w XIX wieku i rozwinął się dzięki elektronicznemu systemowi obrotu NASDAQ. W Polsce rynek pozagiełdowy, nazywany CeTo, działa od 1996 roku. Prowadzony jest przez spółkę MTS-CeTO i ma zezwolenie Komisji Nadzoru Finansowego. Na tym rynku obrotu dokonują podmioty takie jak banki, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne i emitenci papierów wartościowych. Oprócz rynku pozagiełdowego istnieje również alternatywny system obrotu, znany jako New Connect, który umożliwia mniejszym spółkom zdobycie kapitału i rozwój.

Historia

Rynek pozagiełdowy powstał w Stanach Zjednoczonych około 1871 r., skąd pochodzi również jego skrótowa nazwa - OTC. Do rozwoju tego rynku przyczyniły się spółki budowy dróg oraz inne spółki przemysłowe, które w latach 20 XX w. poprzez ten rynek zaczęły zdobywać (przez emisje pierwotne) kapitał na rozwijanie działalności. Dalsze uporządkowanie tego rynku nastąpiło kiedy to powstał w USA elektroniczny system obrotu pozagiełdowego NASDAQ, a więc zalążek giełdy komputerowej. System ten najpierw zaczął dostarczać informacji o kursach papierów wartościowych, a następnie także o wysokości ich obrotu. I tak po 10 latach istnienia giełda komputerowa NASDAQ stała się trzecim rynkiem na świecie po giełdzie w Nowym Jorku i Tokio

Rynek pozagiełdowy w Polsce rozpoczął działalność w 1996 r. Rynek ten instytucjonalnie tworzy Centralna Tabela Ofert (CeTO) - spółka akcyjna, będąca własnością Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, domów maklerskich i banków. Rynek CeTo powstała w lutym 1996 r. i został zorganizowany na podstawie modelu amerykańskiego. Ustawa Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi określa dla rynku pozagiełdowego taki sam potencjalny akcjonariat jak dla giełdy. Zgodnie z założeniami, ma się on stać rynkiem atrakcyjnym dla małych i średnich spółek o wzrostowym potencjale, które bądź nie spełniają warunków dopuszczeniowych Giełdy w Warszawie, bądź z innych względów wybiorą na miejsce swojego kwotowania rynek pozagiełdowy. w odróżnieniu od giełdy - kwotowanie papierów wartościowych na CeTO odbywa się bez konieczności spełnienia określonych wymogów dopuszczeniowych.

Rynek pozagiełdowy prowadzony może być, podobnie jak w przypadku giełdy wyłącznie przez spółkę akcyjną, emitującą wyłącznie akcje imienne, a kapitał zakładowy nie może być niższy niż 7,5 mln zł. Prowadzenie rynku pozagiełdowego wymaga zezwolenia Komisji, wydanego na wniosek zainteresowanego podmiotu. Spółka prowadząca rynek pozagiełdowy ma prawo wypłacać swoim akcjonariuszom dywidendę z wypracowanego zysku, zaś dopuszczenie papieru wartościowego do rynku pozagiełdowego jest dokonywane po uprzednim dopuszczeniu ich do obrotu publicznego na podstawie złożonego w Komisji zawiadomienia .

Rynek OTC w Polsce

W Polsce rynek Over the counter market jest prowadzony przez spółkę MTS-CeTO S.A. (do maja 2004 roku spółka ta nosiła nazwę Centralna Tabela Ofert S.A.). Największym rynkiem pozagiełdowym na świecie jest amerykański NASDAQ. Zgodnie z polską ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi rynek pozagiełdowy w Polsce może być prowadzony tylko przez spółkę akcyjną, której kapitał zakładowy wynosi co najmniej 7,5 mln zł, zaś jedyną działalnością spółki jest prowadzenie rynku pozagiełdowego. Prowadzenie rynku pozagiełdowego wymaga zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, wydanego na wniosek zainteresowanego podmiotu.

Jeśli spółka prowadząca rynek pozagiełdowy nie ma statusu spółki publicznej to odnośnie jej stosuje się następujące uregulowania:

• Kapitał akcyjny takiej spółki musi dzielić się na wyłącznie na akcje imienne,
• Akcje spółki prowadzącej rynek pozagiełdowy mogą nabywać wyłącznie domy maklerskie, banki, zagraniczne firmy inwestycyjne prowadzące działalność maklerską na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zagraniczne osoby prawne prowadzące działalność maklerską zgodnie z art. 52 (ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. "Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi", art. 52), towarzystwa funduszy inwestycyjnych, zakłady ubezpieczeń oraz emitenci papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu.

Stronami transakcji na rynku pozagiełdowym mogą być wyłącznie podmioty wymienione wcześniej. Ponadto stronami transakcji mogą być podmioty, które nabywają papiery wartościowe we własnym imieniu i na własny rachunek oraz są uczestnikami Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych.

MTS-CeTO S.A.

W Polsce rynek pozagiełdowy prowadzony jest przez spółkę MTS-CeTO S.A.

MTS-CeTO S.A. powstała w styczniu 1996 z inicjatywy największych polskich banków i domów maklerskich pod nazwą Centralna Tabela Ofert S.A. W listopadzie 2000 r. spółka znalazła się w grupie kapitałowej Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. W kolejnym roku doszło do konsolidacji działalności Centralnej Tabeli Ofert i Polskiej Giełdy Finansowej oraz kontynuacji działalności pod wspólnym szyldem CeTO. W maju 2004 roku CeTO weszła w alians strategiczny z grupą MTS. Na mocy decyzji Walnego Zgromadzenia Akcjonariuszy nastapiła zmiana nazwy Spółki na MTS-CeTO S.A., a włoska spółka MTS S.p.A. została zaakceptowana jako nowy akcjonariusz (posiada 25 % akcji MTS-CeTO S.A.). Obecnie największym akcjonariuszem MTS-CeTO S.A. jest GPW w Warszawie, która posiada ponad 30% akcji.

MTS-CeTO jest instytucją dysponującą licencją na prowadzenie regulowanego rynku pozagiełdowego i jednocześnie mogącą tworzyć platformy elektronicznego obrotu papierami wartościowymi i instrumentami finansowymi także na rynku nieregulowanym (tzn. niepodlegającym nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego).

Regulowanym rynkiem pozagiełdowym w Polsce jest Rynek Papierów Wartościowych CeTO. Obecnie przedmiotem obrotu są przede wszystkim papiery dłużne i akcje przedsiębiorstw o statusie spółki publicznej.

Obrót papierami wartościowymi na CeTo, podobnie jak na GPW, ma charakter zdematerializowany a rozliczenia dokonują się za pośrednictwem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Notowania odbywają się w systemie notowań ciągłych jednak a wahania kursów instrumentów finansowych nie są ograniczone w żaden sposób - nie obowiązują znane z GPW "widełki cenowe". Koniunkturę panującą na rynku CeTO opisuje indeks ITO, obliczany na podstawie kapitalizacji wszystkich spółek notowanych na tym rynku.

New Connect

Według nowych zapisów prawa o obrocie papierami wartościowymi zgodnych z europejskimi standardami, obok rynku regulowanego, którego częścią jest rynek pozagiełdowy, istnieje możliwość stworzenia tzw. alternatywnego systemu obrotu. Przez alternatywny system obrotu rozumie się organizowany przez firmę inwestycyjną lub spółkę prowadzącą rynek regulowany system obrotu walorami dokonywany poza rynkiem regulowanym.

New Connect powstał wzorem kilku innych giełd zagranicznych w dniu 30 sierpnia 2007 roku na giełdzie warszawskiej gdzie powołano ją do życia Organizatorem tego alternatywnego rynku obrotu jest Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (która kontroluje 30% akcji tej spółki). Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie pełni również funkcje kontrolno - nadzorcze nad rynkiem NewConnect. Regulamin Alternatywnego Systemu Obrotu któy obowiązuje na rynku określa rodzaje instrumentów finansowych, które mogę być przedmiotem obrotu na nim, takie jak m.in. prawa do akcji, kwity depozytowe, zdematerializowane akcje, niektóre obligacje (z wyłączeniem tych emitowanych przez Skarb Państwa i Narodowy Bank Polski), oraz inne instrumenty dłużne Do obrotu na rynku NewConnect są dopuszczone akcje spółek mniejszych rozmiarów, które jeszcze nie spełniają kryteriów wejścia na Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. Dzięki temu mniejsze spółki mogą szybciej się rozwijać, natomiast GPW mogło rozszerzyć zakres swojej działalności

Według Giełdy Papierów Wartościowych w w Warszawie, "rynek NewConnect jest przeznaczony dla spółek akcyjnych:

• w początkowej fazie rozwoju
• mających zapotrzebowanie na kapitał rzędu od kilkuset tysięcy złotych do kilkunastu milionów złotych
• reprezentujących innowacyjne sektory: IT, media elektroniczne, telekomunikacyjne, biotechnologiczne, czy energii alternatywnej (odnawialnej)
• o dużej dynamice rozwoju
• o przewidywanej kapitalizacji do 20 mln zł
• z wizją i perspektywą wejścia w przyszłości na Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie"

"Celem wprowadzenia rynku New Connect według GPW było:

• stworzenie rynku finansującego mniejsze podmioty o dużych możliwościach rozwoju
• stworzenie miejsca dla rozwoju przedsiębiorstw reprezentujących nowe technologie
• wzrost nakładu na badania i rozwój
• rozwój zaplecza analitycznego
• rozbudowa infrastruktury finansowej Polski"

Dzięki wejściu na rynek, mniejsze przedsiębiorstwa zdecydowanie ułatwia pozyskiwanie kapitału, zwiększa markę, rozpoznawalność firmy, oraz zwiększa prestiż. W wielu przypadkach, motywem wejścia na rynek jest chęć zdobycia zaufania potencjalnych inwestorów.

"Aby móc starać się o wejście na rynek New Connect należy:

• posiadać status spółki akcyjnej
• posiadać nieograniczoną zbywalność spółki
• korzystać z pomocy autoryzowanego doradcy i maklera
• opracować dokument dopuszczeniowy"

Rynek pozagiełdowy — artykuły polecane

Giełda Papierów Wartościowych — Amerykański certyfikat depozytowy — Rynek wtórny — CeTO — Fundusz inwestycyjny — Obrót pozagiełdowy — Kwit depozytowy — Spółka publiczna — New Connect — Funkcja prognostyczna

Bibliografia

• Asyngier R. (2015), Wprowadzanie akcji do obrotu na rynku NewConnect na tle głównych alternatywnych systemów obrotu w Europie, Annales H - Oeconomia, artykuł UMCS w Lublinie, Vol.47 Nr.2
• Dąbkowska M. (2016), Źródła finansowania spółek z sektora MSP na rynku NewConnect w latach 2010-2013, Annales H - Oeconomia, artykuł UMCS w Lublinie Vol.49 Nr.4
• Dębski W. (2005), Rynek finansowy i jego mechanizmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Dobosiewicz Z. (2013), Giełda, zasady działania, inwestorzy, rynki giełdowe Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Feder-Sempach E. (2010), Rynki alternatywne w strefie euro i Unii Europejskiej a NewConnect-analiza porównawcza, Folia Oeconomica, Vol.2010 Nr.238
• GPW (2007), Przewodnik dla emitentów New Connect, Rynek akcji GPW, Warszawa
• Kulpaka P. (2007), Giełdy w gospodarce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Mikołajczyk B., Kurczewska A. (2010), Rynek NewConnect w Polsce na tle innych rynków alternatywnych w Europie, e-Finanse, Vol.6, Nr 3
• Nawrot W. (2007), Exchange - Traded Funds (ETF). Nowe produkty na rynku funduszy inwestycyjnych. CeDeWu, Warszawa
• Szczepankowski P. (2010), Efektywność wzrostu i rozwoju spółek rynku newconnect w ujęciu sektorowym, Współczesna Ekonomia, vol. 13, nr 1
• Szelągowska A. (red.) (2007), Instytucje rynku finansowego w Polsce, CeDeWu, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Dz.U. 2005 nr 183 poz. 1538

Autor: Jan Laufer, Marek Hosaja, Dagmara Kowalska