Giełda Papierów Wartościowych

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. działa jako spółka z dominującym udziałem Skarbu Państwa od 16 kwietnia 1991 roku. Za początki Giełdy Papierów Wartościowych w Polsce przyjmuje się pierwszą połowę XIX wieku, kiedy to 12 maja 1817 roku w Warszawie, została powołana pierwsza Giełda Kupiecka. Poza warszawską giełdą, w dwudziestoleciu międzywojennym funkcjonowały również GPW w Wilnie, Łodzi, Katowicach, Poznaniu, Lwowie oraz Krakowie. Jednakże, to właśnie warszawska giełda, odgrywała najważniejszą rolę, gdzie koncentrowało się 90% obrotów papierami wartościowymi w Polsce.

W latach 1991-1993, sesje na GPW odbywały się zaledwie raz w tygodniu, natomiast ceny (kursy) akcji, określane były przy użyciu kalkulatorów przez pracowników giełdy, na podstawie otrzymywanych zleceń. Za rozkwit GPW, możemy przyjąć rok 1994, kiedy to został wprowadzony indeks cenowy WIG20(najbardziej prestiżowy indeks na warszawskiej GPW, na którym notuje się 20 największych spółek akcyjnych w Polsce). Wtedy to, sesje na giełdzie odbywały się już pięć razy w tygodniu.

Jest to instytucja powołana do organizowania bezpiecznego obrotu instrumentami finansowymi, z zapewnieniem jednakowego i jednoczesnego dostępu do informacji, przy zachowaniu równych warunków zbywania i nabywania praw inwestora.Jako instytucja finansowa, GPW jest najważniejszym elementem rynku kapitałowego. Transakcje przeprowadzane na giełdzie, są ściśle określone zgodnie z regułami, które zostały wcześniej określone.

Do obrotu giełdowego Zarząd GPW dopuszcza instrumenty o nieograniczonej zbywalności, po zatwierdzeniu przez Komisję Nadzoru Finansowego dokumentu informacyjnego. Ponadto w segmencie operacji terminowych giełda opracowuje standard obrotu dla każdego rodzaju instrumentu pochodnego względem instrumentu bazowego, tj. derywatu (m.in. sposób wyliczania wartości instrumentu, pierwszy i ostatni dzień obrotu, limity dzienne i limity zaangażowania).

TL;DR

Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie jest najważniejszą instytucją na polskim rynku kapitałowym. Historia giełdy sięga pierwszej połowy XIX wieku. Obecnie GPW działa na rynku podstawowym i równoległym, a także prowadzi platformę NewConnect dla mniejszych firm. Sesje na giełdzie odbywają się pięć razy w tygodniu, a transakcje są ściśle regulowane. GPW jest spółką z dominującym udziałem Skarbu Państwa, a na koniec 2008 roku Skarb Państwa posiadał 98,80% udziału w kapitale zakładowym GPW.

Funkcjonowanie

Operacje papierami wartościowymi na GPW mogą być dokonywane przez członków Giełdy, którzy mają osobowość prawną i posiadają zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej, tj.:

• firmy inwestycyjne zawierające transakcje na rachunek własny lub rachunek klienta. Do tej grupy należą m.in. przedsiębiorstwa maklerskie, tj. domy i biura maklerskie. Domy maklerskie są zorganizowane jako niezależne od banków spółki (od 25 października 2005 roku - wyłącznie jak spółki akcyjne). Biura maklerskie działają w strukturze organizacyjnej macierzystych banków,
• inne podmioty zawierające transakcje wyłącznie na własny rachunek, będące uczestnikiem Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych lub niebędące - pod warunkiem wskazania podmiotu będącego uczestnikiem Krajowego Depozytu, który zobowiązał się do rozliczenia zawartych transakcji.

Od 17 listopada 2000 roku zlecenia i transakcje giełdowe są obsługiwane w czasie rzeczywistym przez stosowany do standardów międzynarodowych system informatyczny WARSET.

Kapitał zakładowy spółki

Kapitał zakładowy Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. wynosi 41 972 000 zł i jest podzielony na 59 960 akcji imiennych o wartości nominalnej 700 zł każda. Akcje spółki prowadzącej giełdę mogą nabywać: Skarb Państwa, firmy inwestycyjne, banki, towarzystwa fundusze inwestycyjnych, zakłady ubezpieczeń, powszechne towarzystwa emerytalne oraz emitenci papierów wartościowych notowanych na giełdzie (za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego także inne krajowe i zagraniczne osoby prawne). Na koniec 2008 roku Skarb Państwa posiadał 98,80% udziału w kapitale zakładowym GPW.

Rynki na Giełdzie Papierów Wartościowych

Rynek podstawowy oraz rynek równoległy, są 2 systemami rynkowymi, funkcjonującymi na GPW. W ramach alternatywnego systemu obrotu, od 30 sierpnia 2017 roku GPW prowadzi także platformę NewConnect.

Rynek podstawowy

Na rynku podstawowym, zgodnie z Regulaminem Giełdy, notowane akcje muszą spełniać m.in. następujące kryteria:

• Dokument informacyjny, musi być sporządzony oraz zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru, chyba że ww. rzeczy nie są wymagane,
• Wobec podmiotu wystawiającego papiery wartościowe (emitenta) nie jest prowadzone postępowanie upadłościowe bądź likwidacyjne,
• Nie ma ograniczeń co do zbywalności akcji,
• Objęcie wnioskiem wszystkich wyemitowanych akcji o dopuszczenie do obrotu giełdowego,
• Wartość kapitałów bądź wartość akcji własnych emitenta, które obejmuje wniosek wynoszą co najmniej 5 mln euro co do równowartości złotego.

Rynek równoległy

W przeciwieństwie do rynku podstawowego, obowiązuje mniejsza restrykcja co do wymogów o dopuszczenie do rynku równoległego. Rynek ten, głównie skierowany jest do mniejszych spółek, które chciałyby uzyskać z rynku kapitałowego środki rozwojowe.

Warunki, jakie wymagane są na rynku równoległym:

• Dokument informacyjny, musi być sporządzony oraz zatwierdzony przez właściwy organ nadzoru, chyba że ww. rzeczy nie są wymagane,
• Nie ma ograniczeń co do zbywalności akcji,
• Wobec podmiotu wystawiającego papiery wartościowe (emitenta) nie jest prowadzone postępowanie likwidacyjne bądź upadłościowe.

NewConnect

NewConnect jest rynkiem zorganizowanym oraz prowadzony przez GPW poza regulowanym rynkiem. W jej skład wchodzą przede wszystkim dynamiczne firmy innowacyjnych technologii, chcące wykorzystać dopływ kapitału, jakie oferuje giełda, jednakże nie są w stanie spełnić wszystkich oczekiwań co do rynku równoległego.

Spółki, które notowane są na NewConnect, posiadają wiele ułatwień, jeżeli chodzi o informowanie o swojej działalności inwestorów. Najważniejsze z nich to:

• Brak konieczności składania raportów kwartalnych,
• Możność składania bez audytu raportu półrocznego.

Giełda Papierów Wartościowych — artykuły polecane

Rynek pozagiełdowy — CeTO — Obrót pozagiełdowy — Fundusz inwestycyjny — ISIN — Fundusz powierniczy — Rynek regulowany — Rynek wtórny — Członek giełdy

Bibliografia

• Czekaj J. (red). (2008), Rynki Instrumenty i Instytucje Finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Juszczyk M. (2014), Rozwój GPW w Warszawie na tle giełd europejskich, Zarządzanie finansami i rachunkowość 2
• Kachniewski M. (red.) (2008), Rynek kapitałowy i giełda papierów wartościowych, FERK, Warszawa
• Opałka A. (2010), Sytuacja na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, próba oceny, Zeszyty naukowe uniwersytetu szczecińskiego - finanse, rynki finansowe, ubezpieczenia nr 33
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Piotr Dao