Kariera

Z Encyklopedia Zarządzania
Wersja z dnia 18:20, 22 wrz 2023 autorstwa Sw (dyskusja | edycje) (Dodanie TL;DR)
Kariera
Polecane artykuły


Słowo kariera (z j.fracuskiego carriere) na samym początku wyjaśniano jako drogę czy tor wyścigowy. Jednak coraz częstsze używanie tego wyrazu doprowadziło do dosyć dużego poszerzenia jego znaczenia. (A. Cybal-Michalska 2013, s. 34)

Obecnie w języku potocznym kariera oznacza awans, obejmowanie odpowiedzialnego stanowiska czy też uznanie w oczach innych. W literaturze przedmiotu pojawia się wiele różnych sposobów na rozumienie tego hasła. Określa się ją między innymi jako pewien proces rozwoju osobistego i osiąganie wyznaczonych celów.

W. Griffin definiuje karierę jako zestaw związanych z pracą doświadczeń, zachowań i postaw przejawianych w toku aktywnego zawodowego życia danej osoby. Możemy zatem wyróżnić dwa wymiary kariery zawodowej: obiektywny i subiektywny. Pierwszy z nich dotyczy rodzajów i liczby pełnionych funkcji oraz osiągniętej pozycji w hierarchii organizacji. Drugi natomiast ma ścisły związek z rozwojem osobistym danej osoby, jej aspiracjami, wartościami i potrzebami.

Istnieje również bardziej szczegółowa kategoryzacja rozumienia kariery, której autorem jest D.T. Hall. Kariera określana jest tutaj jako:

  • posuwanie się naprzód - wraz z osiąganiem lepszych stanowisk w pracy uważanych przez jednostkę za bardziej wartościowe wzrasta jej pozycja
  • zawód - zarezerwowane dla pewnych zajęć lub specjalności, które będą gwarantować renomę i równowagę
  • sekwencja prac wykonywanych na przestrzeni życia - przypuszczalnie może dotyczyć profesji jak również miejsca pracy, w których były wykonywane, ale nie zalicza się zawodów i hierarchii organizacyjnej, a kariery nie można określać jako odniesiony sukces czy poniesiona porażka
  • sekwencja doświadczeń związanych z pełnioną rolą - ma związek z podejmowaniem stanowiska przez jednostkę i pozycjami, które je warunkują (np. kompetencjami, możliwościami,

zainteresowaniami).

Autorzy tekstów, którzy w swoich pracach wyjaśniali pojęcie kariery nie byli jednomyślni w sposobie rozumienia tego hasła. Możemy zatem stwierdzić, że kariera to dosyć różnorodne w znaczeniu pojęcie. (E. Kowalczyk 2014, s. 214)

TL;DR

Artykuł przedstawia różne definicje i modele kariery zawodowej. Kariera może być rozumiana jako rozwój osobisty i osiąganie celów, a także jako posuwanie się naprzód, wykonywanie określonych ról, sekwencja doświadczeń związanych z pełnioną rolą, czy też sekwencja prac wykonywanych na przestrzeni życia. W artykule opisane są również etapy kariery, takie jak poszukiwania, ustanowienie, środkowa kariera, późna kariera i schyłek. Planowanie kariery jest ważne, aby osiągnąć sukces zawodowy, a autor artykułu podaje wskazówki dotyczące osiągania sukcesu. Przedstawione są również modele kariery dla kobiet i mężczyzn.

Etapy kariery

  1. Poszukiwania (do 25 roku życia) - jest to czas kształtowania się wyobrażenia o wyglądzie naszej kariery zawodowej i wyboru przyszłego zawodu. Na nasze decyzje bardzo silny wpływ ma otoczenie m.in. rodzice, przyjaciele, nauczyciele czy środki masowego przekazu. W tym czasie rozstrzyga się również to, jaką ścieżkę kształcenia wybierzemy.
  2. Ustanowienie (25-35 lat) - jest to okres podejmowania pierwszej pracy i konfrontacji naszych wyobrażeń z rzeczywistością, która często kończy się niezadowoleniem. Dlatego w tym etapie następuje często zmiana obranej ścieżki zawodowej. Charakterystyczną cechą tego etapu jest również duży stopień zaangażowania w wykonywaną pracę, wynikający bądź z chęci dalszego awansu bądź utrzymaniu dopiero co zdobytego stanowiska.
  3. Środkowa kariera (35-50 lat) - na tym etapie następuje ocena dotychczasowej kariery i stopień osiągnięcia założonych celów. Najczęściej związane jest to z poważnym zwrotem w życiu zawodowym. Może on być zarówno negatywny (załamanie związane z brakiem osiągnięcia wymarzonego stanowiska) jak i pozytywny (zwiększenie wysiłków w celu osiągnięcia tego, co chcemy).
  4. Późna kariera (50-65 lat) - w tym okresie następuje przekazywanie zdobytej wiedzy młodszym pracownikom. Występuje potrzeba bycia poważanym i cenionym przez innych. Jednocześnie etap ten wiąże się z rozpoczęciem poszukiwania nowych zajęć i sposobów spędzania wolnego czasu związanego z przygotowaniem do przejścia na emeryturę.
  5. Schyłek (powyżej 65 lat) - jest to etap zakończenia kariery zawodowej i przejścia na emeryturę. (U. Bukowska i in. 2002, s. 71-86)

Na kształt kariery zawodowej mają wpływ najwcześniejsze lata życia, dlatego powinna ona być starannie zaplanowana. Najważniejszą sprawą jest wyznaczenie celów, które chcemy osiągnąć w trakcie naszego życia zawodowego. Do największych korzyści planowania kariery należy:

  • poczucie, że jest się "kowalem własnego losu",
  • świadomy wybór drogi zawodowej z przekonaniem o jej słuszności,
  • analiza własnych możliwości i świadomość swoich zalet,
  • satysfakcja z wykonywanego zawodu,
  • wzrost atrakcyjności w oczach pracodawcy.

J. Eliot daje następujące wskazówki pomocne w osiągnięciu sukcesu zawodowego:

  • W trakcie podejmowania ważnych decyzji należy polegać przede wszystkim na swoim doświadczeniu i intuicji, a nie na rozumie, w myśl zasady "mniej myśl, więcej działaj".
  • Nie koncentrować się zbytnio na rezultatach, lecz znajdować przyjemność w tym, co się robi.
  • Być otwartym na nowe, nawet ryzykowne rozwiązania, gdyż tylko takie dają możliwość rozwoju i sprawdzenia swoich umiejętności.
  • Być pewnym siebie i rozwijać tą cechę u swoich pracowników.
  • Koncentrować się na jednym celu i w pełni się w niego zaangażować.
  • Koncentrować się na sukcesach, a nie na porażkach.
  • By odnieść sukces należy pamiętać, że nie ilość pracy jest ważna, ale jej jakość. (J. Eliot 2004, s. 58)

Modele i wzory kariery

Modele kariery są tak samo istotne w życiu jak i jej etapy.

Tęczowy Model Kariery stworzony przez D.E. Supera to jeden z najbardziej znanych modeli. Model ten przedstawia jak rozwój kariery jest ściśle połączony z egzystencją. Człowiek podejmując nowe role równocześnie kończy inne, a ocena siebie, skuteczności i pracy jest wsparciem w formowaniu własnej osobowości. D.E. Super stworzył również wzory przebiegu kariery dla obydwu płci.

Dla przebiegu kariery kobiet opracował następujące wzory:

  • stabilna kariera gospodyni domowej - kobieta rezygnuje z pracy, aby zająć się własną rodziną
  • kariera konwencjonalna - kobieta rozpoczyna pracę bezpośrednio po ukończeniu szkoły, a motywują ją do tego aspiracje zawodowe. Koniec pracy następuje w momencie założenia rodziny
  • kariera stabilnej pracy - typowy dla kobiet, które skupiają się na pracy
  • kariera dwutorowa - kobieta wykonują zadania wyznaczone w pracy równocześnie zajmuje się rodziną
  • kariera przerywana - kobieta przerywa pracę, aby zająć się rodziną lub zająć się spełnianiem swoich pasji życiowych
  • kariera niestabilna - kobieta najczęściej spędza czas wolny od pracy w domu

Dla przebiegu kariery mężczyzn D.E. Super opracował następujące wzory:

  • kariera stabilna - mężczyzna posiadający wysokie kwalifikacje rozpoczyna pracę i ją kontynuuje zaraz po ukończeniu edukacji
  • kariera konwencjonalna - mężczyzna przed rozpoczęciem pracy przygotowują się do jej podjęcia poprzez uczęszczanie na staże itp.
  • kariera niestabilna - mężczyzna posiadający średnie kwalifikacje czy stanowisko urzędnicze stale podejmuje pracę na różnych stanowiskach i często je zmienia
  • kariera wielokrotnych prób - mężczyzna posiadający dosyć niskie kwalifikacje często zmienia stanowiska pracy, a podejmuje je zazwyczaj pod wpływem przymusu (E. Kowalczyk 2014, s. 219-220; A. Cybal-Michalska 2013, s. 97,)

Bibliografia


Autor: Joanna Grych, Karolina Wrześniowska, Julia Łopion