Tożsamość narodowa

Tożsamość narodowa rozpatrywana głównie z zakresu grup społecznych, budowana jest na podstawie doświadczeń społecznych, których podwaliną jest zintegrowanie w spójny system . Tożsamość narodowa jest to swoistego rodzaju poczucie wyodrębnienia wobec innych narodów, jest też czasem opisywana jako separująca - gdyż oddziela od pozostałych narodów, tworząc wewnątrz danej grupy narodowej więzi . Jako definicja naukowa ma wieloraki charakter, jest wymiennie stosowana z takimi hasłami jak:

• tożsamość kulturowa
• tożsamość cywilno-kulturowa
• tożsamość społeczno-kulturowa

Wpływ na tożsamość narodową

Wynika więc z tego, że kluczową rolę w kształtowaniu tożsamości narodowej odgrywa kultura, która wiąże się bezpośrednio z ludźmi promującymi ją. Do tego grona wliczają się m.in. pisarze, artyści, uczeni i wszelkiego rodzaju elity, które pełnią swoje funkcje na uniwersytetach, w stowarzyszeniach kulturowych, placówkach badawczych. Tak więc elity kulturalne kreują idee tożsamości narodowej poprzez przedstawianie określonych symboli, tradycji czy wzorów zachowań.

Na kształtowanie tożsamości narodowej olbrzymi wpływ ma rys historyczny, który w emocjonalny sposób budzi w członkach danej zbiorowości świadomość wspólnej przeszłości. Wszelkiego rodzaju symbole, idee kultury narodowej działają pobudzająco na scalenie więzi narodowych. Do elementów, na które składa się tożsamość narodowa i które konstytuują naród, można również zaliczyć:

• literaturę
• muzykę
• sztukę
• folklor
• język ojczysty
• religię
• barwy narodowe

Wszystkie te elementy są ściśle związane ze zbiorowością narodową, tak jak folklor jest charakterystyczny dla danego regionu, tak język ojczysty ma oryginalne nawyki gramatyczne i słownictwo.

Tożsamość narodowa wiąże się bezpośrednio m.in. z takimi pojęciami jak:

• dziedzictwo narodowe
• ojczyzna
• patriotyzm
• świadomość narodowa
• świadomość pochodzenia
• więzy krwi

Patriotyzm i szowinizm

Patriotyzm jest pozytywnym przejawem tożsamości, jego przeciwieństwo stanowi szowinizm. Patriotyzm rozumiany jest w dwojaki sposób: jako patriotyzm emocjonalny, który polega na utożsamianiu się z kulturą, przodkami, historią, czy ziemią ojczystą oraz patriotyzm prawno-ustrojowy. Szowinizm jest definiowany jako połączenie miłości do własnego narodu i jednocześnie pogardą a nawet niejednokrotnie nienawiścią w stosunku do innych narodów. Szowinizm może się objawiać nie tylko w stosunku do innej narodowości, ale także do odmiennej grupy społecznej, rasy, płci.

Należy również podkreślić, że w sytuacji kiedy danej grupie narodowej dzieje się krzywda, poczucie tożsamości narodowej przybiera na sile. Takie sytuacje kryzysowe powodują coraz to większe zacieśnianie więzi poprzez planowanie wspólnych działań na rzecz dobra danej grupy i poczucie solidarności z tą społecznością.

Wpływ globalizacji na tożsamość narodową

Globalizacja, będąca procesem wzrastającej integracji i wymiany międzykulturowej na globalnej skali, ma istotny wpływ na kulturową tożsamość narodową. Wzmożony przepływ informacji, dóbr, usług i ludzi prowadzi do wzrostu kontaktów między różnymi narodami i kulturami. Skutkiem tego jest zacieranie granic kulturowych i stopniowa utrata unikalnych elementów tożsamości narodowej.

Wielokulturowe społeczeństwa, w których mieszają się różne tradycje, wartości i normy, stają przed wyzwaniem utrzymania swojej odrębności kulturowej. Proces globalizacji prowadzi do homogenizacji kultur i wyodrębniania się nowych, transnarodowych identyfikacji. W wyniku tego, tożsamość narodowa traci na znaczeniu, a jednostki coraz częściej identyfikują się z innymi grupami społecznymi lub globalnymi subkulturami.

Globalne media odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu wizerunku narodowego oraz wpływają na tożsamość narodową. Poprzez swoje przekazy, media mogą wzmacniać stereotypy i uproszczenia, które mają wpływ na sposób postrzegania danego narodu przez innych. Przykładem może być kreowanie wizerunku Polski jako kraju biednego lub Rosji jako agresora.

Jednocześnie, globalne media mogą być również narzędziem, które umożliwiają promocję kultury narodowej i wartości, a także tworzenie pozytywnego wizerunku kraju. Dzięki nim, narody mogą się prezentować, promować swoją kulturę i tradycje na arenie międzynarodowej, co wpływa na budowanie tożsamości narodowej.

Przepływ informacji i migracja mają znaczący wpływ na kształtowanie się nowych identyfikacji narodowych. Wzrost mobilności ludzi i swobodny przepływ informacji umożliwiają mieszanie się różnych kultur i tradycji. Jednocześnie, migracja może prowadzić do powstania tzw. diaspor narodowych, czyli społeczności narodowych, które żyją poza granicami swojego kraju, ale zachowują silne więzi z kulturą i tożsamością narodową.

Przepływ informacji i migracja mogą prowadzić zarówno do utraty unikalnych elementów tożsamości narodowej, jak i do powstawania nowych, hybrydowych form identyfikacji kulturowej. Przykładem jest powstanie subkultur, które łączą elementy różnych kultur i narodów, tworząc nową, transnarodową tożsamość.

Era globalizacji stawia przed tożsamością narodową wiele wyzwań, ale również otwiera szereg możliwości. Narody muszą zmierzyć się z zagrożeniem utraty swojej unikalności kulturowej i walczyć o zachowanie swojej tożsamości w obliczu zacierania granic kulturowych. Jednocześnie, globalizacja umożliwia narodom promowanie swojej kultury i tradycji na arenie międzynarodowej oraz budowanie nowych, transnarodowych form identyfikacji.

Ważne jest, aby narody umiały wykorzystać potencjał globalizacji do rozwoju swojej tożsamości narodowej, jednocześnie szanując i doceniając różnorodność kulturową. Dialog międzykulturowy, promowanie tolerancji oraz współpraca między narodami są kluczowe dla zachowania tożsamości narodowej w erze globalizacji.

Tożsamość narodowa a wielokulturowość

Wielokulturowość, będąca obecnie jednym z głównych trendów społecznych, ma istotny wpływ na kształtowanie się tożsamości narodowej. W społeczeństwach wielokulturowych, gdzie mieszają się różne tradycje, wartości i normy, tożsamość narodowa staje się bardziej złożona i wielowymiarowa.

Wielokulturowość może prowadzić do powstania nowych form identyfikacji, które łączą elementy różnych kultur i narodów. Jednocześnie, może również wywoływać konflikty i trudności związane z ustaleniem jednoznacznej tożsamości narodowej. Wielokulturowość stawia przed narodami pytanie, jak zintegrować różnorodność kulturową i jednocześnie podtrzymać odrębność kulturową.

Wielokulturowość może prowadzić do konfliktów i trudności związanych z ustaleniem jednoznacznej tożsamości narodowej. Różnorodność kulturowa może wywoływać napięcia, konflikty i podziały w społeczeństwie. Narody muszą szukać sposobów na integrację różnych grup kulturowych, zachowując jednocześnie swoją odrębność kulturową.

Wielokulturowość wymaga otwartości na inne kultury, dialogu międzykulturowego, wzajemnego szacunku i równości. Właściwa polityka wielokulturowości może pomóc w budowaniu więzi między różnymi grupami kulturowymi oraz wzmocnieniu tożsamości narodowej.

Polityka wielokulturowości, która promuje równość i szanowanie różnorodności kulturowej, jest jednym z wyzwań dla tożsamości narodowej. Narody muszą znaleźć sposób na integrację różnych grup kulturowych, jednocześnie chroniąc swoją tożsamość narodową. Polityka wielokulturowości może być narzędziem, które umożliwia narodom tworzenie społeczeństw opartych na równości, tolerancji i wzajemnym szacunku.

Jednak, istnieje również ryzyko, że polityka wielokulturowości może prowadzić do podziałów i utraty jednoznacznej tożsamości narodowej. Dlatego ważne jest, aby znaleźć równowagę między promocją różnorodności kulturowej a zachowaniem odrębności kulturowej.

W społeczeństwach wielokulturowych, dialog międzykulturowy odgrywa kluczową rolę w budowaniu tożsamości narodowej. Poprzez dialog, różne grupy kulturowe mogą lepiej poznać się nawzajem, zrozumieć swoje tradycje i wartości, a także znaleźć wspólne punkty zaczepienia. Dialog międzykulturowy umożliwia budowanie więzi między różnymi grupami kulturowymi i wzmacnia tożsamość narodową.

Dialog międzykulturowy powinien być oparty na wzajemnym szacunku, otwartości na inne kultury i równości. Właściwe zarządzanie dialogiem międzykulturowym może pomóc w rozwiązaniu konfliktów i trudności związanych z wielokulturowością, a także w wzmocnieniu tożsamości narodowej.

Migracja i różnorodność kulturowa mają istotny wpływ na tożsamość narodową. Migracja prowadzi do powstawania społeczności narodowych poza granicami swojego kraju, które zachowują silne więzi z kulturą i tożsamością narodową. Migranci, przynosząc ze sobą swoje tradycje, języki i wartości, wpływają na kształtowanie się tożsamości narodowej w nowych społecznościach.

Różnorodność kulturowa, będąca efektem migracji i przemieszania się różnych kultur, może prowadzić zarówno do utraty unikalnych elementów tożsamości narodowej, jak i do powstawania nowych, hybrydowych form identyfikacji kulturowej. Przykładem może być powstawanie nowych subkultur, które łączą elementy różnych kultur i narodów.

Migracja i różnorodność kulturowa stawiają przed narodami wyzwanie integracji i akceptacji różnych grup kulturowych. Jednocześnie, mogą stanowić źródło bogactwa i inspiracji dla tożsamości narodowej, której podstawą jest otwartość na inne kultury i wzajemne zrozumienie.

Tożsamość narodowa a globalne problemy

Globalne problemy, takie jak zmiany klimatyczne, terroryzm czy pandemie, mają istotny wpływ na tożsamość narodową. W obliczu globalnych problemów, narody często jednoczą się wokół wspólnych wartości, interesów i celów. W takich sytuacjach, tożsamość narodowa może stać się kluczowym czynnikiem łączącym społeczeństwo i mobilizującym do działania.

Globalne problemy mogą również prowokować narody do poszukiwania rozwiązań i innowacji, które mogą wzmacniać tożsamość narodową. Przykładem jest dążenie do rozwoju technologii związanych z energią odnawialną, które nie tylko przyczyniają się do rozwiązania problemów środowiskowych, ale również wzmacniają tożsamość narodową.

Kształtowanie się tożsamości narodowej może być również odpowiedzią na globalne problemy. Narody często poszukują swojej tożsamości w kontekście globalnych problemów, na przykład poprzez zwracanie uwagi na swoje dziedzictwo kulturowe, tradycje ekologiczne lub innowacyjność technologiczną. Tożsamość narodowa może stanowić podstawę dla działań mających na celu rozwiązanie globalnych problemów.

Kształtowanie się tożsamości narodowej jako odpowiedź na globalne problemy może prowadzić do wzrostu patriotyzmu i większej mobilizacji społecznej. Jednak, ważne jest, aby narody nie zapominały o współpracy międzynarodowej i poszukiwaniu rozwiązań transnarodowych.

Tożsamość narodowa odgrywa ważną rolę w ochronie i promocji interesów narodowych w obliczu globalnych problemów. Narody, identyfikując się z określoną tożsamością narodową, często angażują się w działania mające na celu ochronę swojego dziedzictwa kulturowego, środowiska naturalnego i bezpieczeństwa narodowego.

Tożsamość narodowa może mobilizować społeczeństwo do działań mających na celu rozwiązanie globalnych problemów. Narody, identyfikując się z wartościami i celami narodowymi, mogą wspólnie działać na rzecz ochrony środowiska, zwalczania terroryzmu czy rozwiązania problemów zdrowotnych.

Obecność globalnych problemów może prowadzić do wzrostu współpracy między narodami i powstania nowych form tożsamości transnarodowej. W obliczu wspólnych wyzwań, narody mogą dostrzegać potrzebę współpracy, wymiany informacji i doświadczeń oraz koordynacji działań.

Współpraca między narodami, oparta na wspólnych interesach i wartościach, może prowadzić do powstania nowych form tożsamości transnarodowej. Przykładem może być integracja europejska, która prowadzi do powstania europejskiej tożsamości, opartej na wspólnych wartościach demokratycznych, prawach człowieka i wolnym rynku.

Globalne problemy mają również wpływ na zmiany w tożsamości narodowej i rozwój nowych tożsamości społecznych. W obliczu globalnych problemów, narody mogą odkrywać nowe wartości, cele i interesy, które stanowią podstawę dla rozwoju nowych form tożsamości społecznych.

Globalne problemy mogą prowadzić do zmian w tożsamości narodowej, które obejmują nowe elementy i wartości. Przykładem może być rosnące zainteresowanie ochroną środowiska i zrównoważonym rozwojem, które wpływają na tożsamość narodową i prowadzą do powstania nowych form tożsamości społecznych.

Rozwój nowych tożsamości społecznych, które wynikają z globalnych problemów, może prowadzić do większej różnorodności identyfikacji społecznych. Jednocześnie, może również prowokować konflikty i podziały w społeczeństwie, które wynikają z różnic w wartościach i interesach.

Tożsamość narodowa — artykuły polecane

Patriotyzm lokalny — Świadomość społeczna — Tożsamość — Kultura narodowa — Samoorganizacja — Socjalizacja — Relatywizm kulturowy — Społeczność lokalna — Turystyka sentymentalna

Bibliografia

• Dajnowicz M. (2017) O rasizmie światopoglądzie Romana Dmowskiego Niepodległość i Pamięć 24/1 (57)
• Gruchoła M. (2010) Kultura w ujęciu socjologicznym, Roczniki Kulturoznawcze T.1
• Kossecki J. (2015), Naukowe podstawy nacjonalizmu, HarFOR, Warszawa
• Łastawski K. (2007), Historyczne i współczesne wartości polskiej tożsamości narodowej, Słupskie Studia Historyczne nr 13
• Mamzer H. (2002), Tożsamość w podróży. Wielokulturowość a kształtowanie tożsamości jednostki, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Warszawa
• Mazur U. (red) (2014), Patriotyzm to My, Babiogórskie Centrum Kultury, Zawoja
• Muszyński M. (2009), Świadomość unormowana. Tożsamość narodowa i tożsamość europejska jako przedmiot prawa UE, Zeszyty prawnicze UKSW
• Narvoiš O. (2011), Tożsamość narodowa a cechy osobowości młodych Polaków mieszkających na Litwie, Wydawnictwo KUL, Lublin
• Tambor J. (2018), Kulturowe wyznaczniki tożsamości, Tożsamość mieszkańców województwa śląskiego Uniwersytet Śląski
• ŻŻXXXX Kabzińska I. (1996), O słowach, emocjach i Polskiej krzywdzie Kłoskowska A. (1996), Kultury narodowe u korzeni, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• ŻŻXXXX Kornacka-Skwara E. (2011), Tożsamość narodowa w świetle przemian kulturowych Prace Naukowe Akademii im Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa

Autor: Krzysztof Jamski