Diagram systematyki

Diagram systematyki (ang. "System Flow/Tree Diagram/ Systematic diagram) - inne nazwy: diagram drzewa, wykres typu drzewo, drzewo decyzyjne. Jest on graficznym uporządkowaniem czynników powodujących pojawienie się problemu (w tym przypadku przypomina Wykres Ishikawy) lub czynność, i które są niezbędne w danym procesie (w tym przypadku przypomina zaś popularny wykres blokowy). Wykres ten w sposób chronologiczny i logiczny uporządkowuje przyczyny i zadania pod względem ustalonego celu. Technika ta została stworzona w celu poszukiwań najbardziej odpowiednich i efektywnych środków służących do realizacji danych celów. Diagram systematyki służy także do wskazania relacji pomiędzy środkami a celami. W tej metodzie cel ogólny zostaje podzielony na cele podrzędne i przydziela się do nich odpowiadające im środki.

Diagram systematyki jest to jedna z siedmiu metod należących do metod określanych jako 7 narzędzi TQC lub siedem metod planowania i zarządzania.

Sprawdzenie poprawności polega na zweryfikowaniu czy ustalone czynności szczegółowe pozwalają na realizację głównego celu i na odwrót, czy analizując główny cel dostrzegamy np. podpowiedź jak go zrealizować? Diagram drzewa jest kontynuacją uporządkowania informacji znajdujących się w diagramie relacji i w diagramie pokrewieństwa.

Zasady tworzenia diagramu systematyki

Rysunek przedstawia zasadę tworzenia diagramu systematyki. Górna część (Rys. 1.) ukazuje zmianę środków (sposobów realizacji celu) w cele możliwe do osiągnięcia. Słowo cel oznacza tutaj pożądany stan rzeczy, do którego osiągnięcia dążymy bądź też przedmiot badań, zadania, funkcje.

Dolna część wykresu (Rys. 2.) przedstawia dekompozycję ogólnych sposobów postępowania w danej sytuacji w sposób szczegółowy. Występuje tutaj rozbudowanie środków (od lewej do prawej strony). Czy cel został osiągnięty sprawdza się poprzez śledzenie poszczególnych zadań (również od strony lewej do prawej). Pierwowzorem tej metody była metoda FAST, w której te kierunki zostały wytłumaczone w następujący sposób: czytanie od strony prawej do strony lewej odpowiada na pytanie jak zamierzamy coś zrobić, a od strony lewej do prawej: Jak zamierzamy coś zrobić?.

Główna idea diagramu systematyki nawiązuje do wykresu drzewa, dzięki któremu możliwe jest zastosowanie określonych innych technik, pomocnych w jego przygotowaniu. Jedną z tych technik jest funkcjonalny wykres systematyki bazujący na technice FAST.

Diagram systematyki a diagram Pareto

Diagram systematyki i diagram Pareto są oba narzędziami używanymi w zarządzaniu, jednak mają różne cele i sposoby prezentacji danych. Główną różnicą między nimi jest to, że diagram systematyki skupia się na identyfikacji przyczyn problemów, podczas gdy diagram Pareto służy do ustalenia najważniejszych przyczyn problemów. Diagram systematyki przedstawia przyczyny problemów hierarchicznie, podczas gdy diagram Pareto prezentuje je w porządku malejącego znaczenia.

Diagram systematyki vs diagram Ishikawy

Diagram systematyki i diagram Ishikawy, znany również jako diagram przyczyn i skutków, różnią się sposobem prezentacji przyczyn problemów. Diagram Ishikawy przedstawia przyczyny problemów w postaci struktury drzewa, gdzie przyczyny są podzielone na kategorie. Natomiast diagram systematyki przedstawia przyczyny problemów w sposób hierarchiczny, gdzie przyczyny są uporządkowane w zależności od ich wzajemnych relacji.

Przykłady zastosowania diagramu systematyki w praktyce

W branży produkcyjnej diagram systematyki został zastosowany do rozwiązania problemu jakościowego związanego z wadliwymi produktami. Przez identyfikację przyczyn problemu na diagramie systematyki, firma była w stanie zidentyfikować kluczowe obszary do poprawy w procesie produkcyjnym. Dzięki temu możliwe było wprowadzenie odpowiednich działań naprawczych i podniesienie jakości produktów.

W branży IT diagram systematyki został wykorzystany do identyfikacji przyczyn opóźnień w realizacji projektu. Poprzez analizę hierarchicznej struktury przyczyn, zespół projektowy był w stanie zidentyfikować kluczowe czynniki wpływające na opóźnienia. To pozwoliło na wdrożenie odpowiednich działań naprawczych, takich jak zmiana harmonogramu, alokacja dodatkowych zasobów lub zmiana priorytetów.

W sektorze usług finansowych diagram systematyki został wykorzystany do zoptymalizowania procesu obsługi klienta. Poprzez analizę hierarchicznej struktury przyczyn, firma była w stanie zidentyfikować główne czynniki wpływające na długie czasy oczekiwania i niską satysfakcję klientów. Dzięki temu możliwe było wprowadzenie zmian, takich jak reorganizacja zespołów obsługi klienta, wprowadzenie nowych narzędzi lub zmiana procedur, w celu poprawy jakości obsługi.

W sektorze transportu diagram systematyki został wykorzystany do analizy i poprawy efektywności procesów logistycznych. Przez identyfikację przyczyn problemów na diagramie systematyki, firma była w stanie zidentyfikować obszary, w których występowały opóźnienia, błędy lub straty. Dzięki temu możliwe było wprowadzenie zmian, takich jak optymalizacja tras, doskonalenie procedur załadunku lub ulepszenie systemów monitorowania.

Diagram systematyki — artykuły polecane

Cykl organizacyjny — Planowanie przestrzenne zakładu — 7 narzędzi TQC — Konceptualizacja — Procedura — Kartowanie — Walidacja — Heurystyka — Diagram procesu

Bibliografia

• Ćwiklicki M., Obora H. (2011), Wprowadzenie do metod TQM, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków
• Hamrol A., Mantura W. (2002), Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Dominika Wojtaś