Źródła kosztów transakcyjnych
| Źródła kosztów transakcyjnych |
|---|
| Polecane artykuły |
Wykorzystując podejście O. Williamsona [1998] jako podstawowe źródła kosztów transakcyjnych wyróżnić należy:
ograniczoną racjonalność człowieka, którą można określić jako racjonalną w intencji ale w ograniczonym wymiarze, co wynika przede wszystkim z utrudnieniami dostępu do pełnego zakresu informacji potrzebnych do przeprowadzenia transakcji,
skłonność do oportunizmu, przejawiającą się przedkładaniem własnych celów niektórych uczestników transakcji nad celami transakcji, gdy identyfikacja tych uczestników jest utrudniona lub wymaga poniesienia nadmiernych kosztów,
specyfikę aktywów wykorzystywanych w transakcji, co związane jest z potrzebą inwestycji w wyspecjalizowane zasoby, charakterystyczne dla rozpatrywanej transakcji.
W uzupełnieniu do przedstawionych czynników, w oparciu o podejście O. Williamsona należy zwrócić uwagę na istotny czynnik wpływający na warunki transakcji, a wynikający z psychiki ludzkiej, jakim jest dążenie uczestników do wyeliminowania ryzyka. Autorzy podejmujący problematykę kosztów transakcyjnych akcentują także często potrzebę uwzględnienia zróżnicowanego poziomu tolerancji ryzyka wśród uczestników transakcji oraz wskazują na zaufanie jako cechę bardziej wiarygodnie odzwierciedlającą postawy stron niż eksponowany min przez O. Williamsona oportunizm. Przegląd dorobku literaturowego w zakresie teorii kosztów transakcyjnych przedstawili w swoim artykule J. K. Master, G. Miles, D. D'Souza i J. P. Orr [2004]. Wśród czynników wpływających na wysokość kosztów transakcyjnych uwzględnić należy również cechy samej transakcji, do których obok specyfiki aktywów, wymienionej również jako jeden z czynników kształtujących poziom transakcji zalicza się także częstość realizacji takiej transakcji oraz niepewność dotyczącą wyników transakcji. Wraz ze wzrostem nasilenia wymienionych cech wzrasta zainteresowanie realizacją transakcji we własnym zakresie, czyli zapewnienie samodzielnego wykonania rozpatrywanych zakresów zadań.
Dokonując oceny możliwości wyboru warunków organizacji transakcji warto zwrócić uwagę na podejście, które zaprezentowali w swoim artykule J. K. Master, G. Miles, D. D'Souza oraz J. P. Orr [2004] na podstawie dokonanego przeglądu literatury w zakresie kosztów transakcyjnych. Transakcje realizowane hierarchicznie oraz transakcje realizowane na rynku potraktowano jako kategorie graniczne, pomiędzy którymi występuje szeroki zakres możliwości ukształtowania warunków wymiany. Transakcje mogą bowiem mieć cechy zbliżone do układu hierarchicznego lub odzwierciedlać w większymi stopniu warunki wymiany na rynku. Na siłę powiązań pomiędzy stronami wpływają w zasadniczym stopniu cechy transakcji, takie jak specyfika aktywów, powtarzalność transakcji, czy niepewność związana z wynikami transakcji.
Bibliografia
- Master J. K., Miles G., D'Souza D., Orr J. P., Risk Propensity, Trust and Transaction Costs in Relational Contracting, Journal of Business Strategies, vol. 21, no. 1, 2004
- Williamson O., Instutycje ekonomiczne kapitalizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998
Autor: Tomasz Małkus
