Swap walutowy

Swap walutowy (currency swap) - transakcja swap, w której płatności stron dokonywane są w różnych walutach, według stałej lub zmiennej stopy procentowej. Szczególnym rodzajem swapu walutowego jest tzw. FX swap (foreign exchange swap), w ramach którego strona (przedsiębiorstwo, inwestor) sprzedaje jedną walutę za inną, w połączeniu z odkupieniem jej z inną datą realizacji za tę samą walutę, po określonym z góry kursie.

TL;DR

Swap walutowy to transakcja, w której płatności są dokonywane w różnych walutach. Może mieć różne rodzaje w zależności od stałej lub zmiennej stopy procentowej. Swap walutowy jest używany do zarządzania ryzykiem walutowym i zarządzania wpływami i wydatkami w różnych walutach. Jest również stosowany w celach spekulacyjnych przez inwestorów. Banki i banki centralne także korzystają z tej transakcji.

Podstawowe rodzaje swapu walutowego

Ze względu na rodzaj stopy procentowej, można wyodrębnić cztery podstawowe rodzaje swapu walutowego (zakładamy że strona A otrzymuje płatności w walucie krajowej) (Jajuga K., Jajuga T. 2012, s. 66):

• strona A otrzymuje płatności w walucie krajowej według stałej stopy procentowej, a dokonuje płatności w obcej walucie według stałej stopy procentowej,
• strona A otrzymuje płatności w walucie krajowej według stałej stopy procentowej, a dokonuje płatności w obcej walucie według zmiennej stopy procentowej,
• strona A otrzymuje płatności w walucie krajowej według zmiennej stopy procentowej, a dokonuje płatności w obcej walucie według stałej stopy procentowej,
• strona A otrzymuje płatności w walucie krajowej według zmiennej stopy procentowej, a dokonuje płatności w obcej walucie według zmiennej stopy procentowej.

Działanie swapu walutowego można rozłożyć na trzy etapy. W pierwszym, w momencie zawarcia kontraktu, pomiędzy stroną A a bankiem następuje wymiana kapitału (np. A płaci 430 tys. zł, a otrzymuje 100 tys. euro). Drugi etap to proces dokonywania płatności zależnych od stóp procentowych (określony okres i ilość płatności), a trzeci to moment wygaśnięcia kontraktu, kiedy następuje "odwrócenie" początkowych płatności (strona A płaci bankowi 100 tys. euro i otrzymuje 430 tys. zł). Dzięki kontraktowi, strona A przez okres jego ważności prowadzi działalność w euro.

Istotna jest informacja, że w swapie walutowym, w przeciwieństwie do procentowego, nie występuje rozliczenie netto płatności (Jajuga K., Jajuga T. 2012, s. 67).

Rys. 1 Mechanizm transakcji FX swap (pierwsza i druga "noga")

FX swap

Foreign exchange swap jest specyficzną formą swapu walutowego, która polega na zabezpieczaniu wartości określonej waluty. Od wyżej opisanych rodzajów różni się tym, że nie występuje w nim drugi etap płatności, a więc wymiana kapitału odbywa się jedynie na początku i na końcu transakcji. Te dwie odwrotne operacje potocznie nazywa się "nogami swapa" - pierwsza z nich to kupno/sprzedaż waluty na pierwszą datę waluty po określonym kursie (zazwyczaj data waluty spot), druga zaś to sprzedaż/kupno waluty na drugą datę po ustalonym kursie (zazwyczaj dowolny dzień roboczy po dacie waluty spot). Nominały transakcji w obydwu "nogach" swapa muszą być takie same, a kursy wymiany i daty ustala się przy zawarciu umowy. Kursy wymiany ustalane na późniejszą datę niż data waluty spot nazywane są kursami forwardowymi lub kursami terminowymi (D. Podedworna-Tarnowska i in. 2011, s. 274). Na kurs terminowy składają się kurs spot oraz tzw. "punkty swapowe" (obliczane wg wzoru na rys. 2), wynikające z różnicy stóp procentowych dla obu walut wchodzących w skład FX swapa.

Rys. 2 Wzór na punkty swapowe

Do przeprowadzenia takiej transakcji (najczęściej na linii inwestor/przedsiębiorstwo - bank lub bank - bank), strony muszą w momencie zawarcia szczegółowo uzgodnić: datę zawarcia transakcji, waluty (sprzedawaną i kupowaną), kursy wymiany walut, wysokości kwot, daty dostawy i instrukcje rozliczeniowe.

Zastosowanie

Swap walutowy, jak na swoją dość prostą konstrukcję, ma wiele zastosowań. Po pierwsze, pomaga w zarządzaniu ryzykiem walutowym oraz zarządzaniu wpływami i wydatkami walutowymi w sytuacji ich niedopasowania. Instrument ten jest wykorzystywany w działalności banków, firm, jak również indywidualnych inwestorów. Nieraz przyjmuje się go za substytut krótkoterminowej pożyczki, np. w sytuacji, w której należy dokonać natychmiastowej płatności za zakupiony towar, przy jednoczesnym oczekiwaniu na płatności od swoich kontrahentów w tej samej walucie, mające wpłynąć za kilka tygodni. Zawarcie swapa walutowego pozwala ograniczyć ryzyko walutowe w firmie oraz lepiej zarządzać gotówką, i często okazuje się tańsze niż np. pozyskiwanie środków na rynku. Z racji mniejszej ekspozycji swapa na ryzyko kredytowe, niż przy udzielaniu firmom kredytów walutowych, ze swapów walutowych chętnie korzystają banki. Istotna jest też kwestia większej swobody w zakresie możliwości zamknięcia i przedterminowego rozliczenia transakcji. Biorąc pod uwagę zarządzanie wpływami i wydatkami w danej walucie, za pomocą swapu można łatwo sterować terminem transakcji walutowych, co w uzasadnionych przypadkach poprawia płynność przepływu waluty.

Inwestorzy często stosują walutowe kontrakty swap w celach spekulacyjnych, wykorzystując dużą zmienność na rynkach walutowych, szczególnie różnice w poziomie stóp procentowych pomiędzy różnymi krajami. Dostęp do bezpośredniej spekulacji na kursach walutowych może przynosić bardzo duże zyski, ale jest też obarczony sporym ryzykiem niepowodzenia. Transakcje spekulacyjne często zawierają duże podmioty i instytucje finansowe, mające bezpośredni dostęp do rynku międzybankowego.

Warto też zwrócić uwagę na stosowanie walutowych kontraktów swap przez bank centralny, który wykorzystuje je do kształtowania wielkości pieniądza rezerwowego w ramach polityki otwartego rynku.

Swap walutowy — artykuły polecane

LIBID — Transakcja SWAP — CDS — Transakcja kompensacyjna — Forex — Operacje walutowe — Operacje otwartego rynku — Repo — Kontrakt future

Bibliografia

• Bartkowiak M., Echaust K. (2014), Instrumenty pochodne: wprowadzenie do inżynierii finansowej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Poznań
• Jajuga K., Jajuga T. (2012), Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Malinowski A. (2011), Zastosowanie kontraktów swap w Polsce, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Seria Administracja i Zarządzanie, nr 88
• Olsza P. (2013), Wpływ kryzysu finansowego na rynek transakcji fx swap w Polsce, Bank i Kredyt, nr 44 (3)
• Podedworna-Tarnowska D. (red.) (2011), Dylematy inwestowania. Rodzaje, efektywność, przykłady, Wydawnictwo Poltext, Warszawa
• Sopoćko A. (2010), Rynkowe instrumenty finansowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Zając J. (2005), Polski rynek walutowy w praktyce, Liber, Warszawa

Autor: Maciej Kubit