Aktywa trwałe

TL;DR

Aktywa trwałe to składniki majątku, które dają przedsiębiorstwu korzyści przez dłuższy czas. Klasyfikują się one na wartości niematerialne i prawne, rzeczowe aktywa trwałe, należności długoterminowe, inwestycje długoterminowe i długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Wartości niematerialne i prawne obejmują prawa majątkowe, takie jak patenty i licencje. Rzeczowe aktywa trwałe to np. grunty, budynki i maszyny. Należności długoterminowe to świadczenia, które należą do wierzyciela w określonym terminie. Inwestycje długoterminowe to nieruchomości i aktywa finansowe. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe to odroczone podatki i inne rozliczenia operacyjne i finansowe.

Charakterystyka

Aktywa trwałe to takie składniki majątku, które dostarczają przedsiębiorstwu korzyści przez okres dłuższy niż rok a także dłuższy niż normalny cykl operacyjny. Są one kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki.

Klasyfikacja aktywów trwałych

Aktywa trwałe obejmują pięć grup:

• wartości niematerialne i prawne
• rzeczowe aktywa trwałe
• należności długoterminowe
• inwestycje długoterminowe
• długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Wartości materialne i prawne to nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych, prawa majątkowe nadające się do gospodarczego wykorzystania. Mają one przewidywany okres ekonomicznej użyteczności - dłuższy niż rok. Przeznaczone są do używania na potrzeby jednostki. Stanowią je m. in.:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje
• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych
• know-how

Wartości niematerialne i prawne obejmują takie kategorie prezentacyjne jak:

• koszty zakończonych prac rozwojowych - wiążą się one z kosztami prac badawczych i kosztami prac rozwojowych
• wartość firmy - jest to różnica między ceną nabycia akcji (udziałów) danej jednostki bądź jej zorganizowanej części a wartością godziwą przejętych aktywów netto
• inne wartości niematerialne i prawne - m.in. autorskie prawa majątkowe, licencje, koncesje, patenty
• zaliczki na poczet wartości niematerialnych i prawnych - czyli kwoty pieniężne zapłacone dostawcom z góry na poczet wartości niematerialnych i prawnych, które dane przedsiębiorstwo otrzyma w przyszłości.

Rzeczowe aktywa trwałe to druga fundamentalna kategoria aktywów trwałych. Są to aktywa potrzebne przedsiębiorstwu do realizacji działalności operacyjnej, określonej w statucie lub w umowie spółki, takiej jak procesy produkcji, obrotu towarowego, świadczenia usług, czy też w celach administracyjnych. Są to aktywa o przewidywanym okresie ekonomicznym użyteczności dłuższym niż rok, kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. Zaliczamy do nich:

• Środki trwałe:

a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)

b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej

c) urządzenia techniczne i maszyny

d) środki transportu

e) inne środki trwałe (m. in. narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie a także inwentarz żywy nieprzeznaczony do uboju).

• Środki trwałe w budowie - są aktywami trwałymi w trakcie budowy, montażu lub ulepszenia istniejącego środka trwałego.
• Zaliczki na środki trwałe w budowie

Należności długoterminowe są to świadczenia należne od dłużnika na rzecz wierzyciela w określonym umową terminie i w określonej kwocie.

• od jednostek powiązanych

a) należności finansowe

b) należności inne.

• od pozostałych jednostek

a) należności publicznoprawne

b) należności od pracowników

c) należności finansowe

d) należności inne.

Inwestycje długoterminowe obejmują:

• inwestycje w nieruchomości oraz wartości niematerialne i prawne,
• długoterminowe aktywa finansowe
• inne inwestycje długoterminowe.

Inwestycje w nieruchomości obejmują nieruchomości nieużytkowane przez jednostkę lecz posiadane przez nią w celu osiągania korzyści ekonomicznych takich jak przyrost ich wartości bądź uzyskanie przychodu w formie odsetek.

Długoterminowe aktywa finansowe obejmują udziały, akcje i inne papiery wartościowe, pożyczki udzielone, dotyczące zarówno jednostek powiązanych jak i pozostałych. Są to aktywa których termin wymagalności jest dłuższy niż 12 miesięcy.Inne aktywa długoterminowe to np. długoterminowe lokaty bankowe czy długoterminowe należności z tytułu leasingu finansowego.

Inne inwestycje długoterminowe to takie składniki majątku trwałego, które nie były wcześniej wyszczególnione ze względu na charakter. Zaliczamy do nich: dzieła sztuki, biżuterię, sztabki złota nie przeznaczone do sprzedaży w następnym roku obrotowym.

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe obejmują:

• Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego - jest to kwota podatku dochodowego od osób prawnych, o jaką będzie można w przyszłości pomniejszyć podatek bieżący, wykazany w rocznej deklaracji podatkowej.
• Inne rozliczenia międzyokresowe - obejmują rozliczenia operacyjne i finansowe.

a) rozliczenia operacyjne to poniesione z góry wydatki, które dotyczą kosztów związanych z działalnością operacyjną np. działalność produkcyjna, usługowa bądź handlowa.

b) rozliczenia finansowe to wydatki wyprzedzające koszty finansowe, a są one związane z działalnością inwestycyjną przedsiębiorstwa a także finansowaniem działalności.

Aktywa trwałe — artykuły polecane

Aktywa obrotowe — Rodzaje należności — Pasywa — Aktywa — Zobowiązania — Rzeczowe aktywa trwałe — Wartości niematerialne i prawne — Wycena składników bilansu — Przychody i koszty finansowe

Bibliografia

• Rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne według regulacji MSSF i US GAAP; Surowiec A., Kołodziej-Hajdo M.; Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Nr 32/2011
• Wycena bilansowa rzeczowych aktywów trwałych i jej skutki sprawozdawcze; Poniatowska L.; Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Nr 61/2013 s. 149-161
• Lichtarski J. (red.) (2001), Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego we Wrocławiu, Wrocław
• Sierpińska M., Jachna T. (2006), Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych, PWN, Warszawa
• Wędzki D. (2014), Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa według polskiego prawa bilansowego, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Sylwia Budzisz, Anna Abram