Kategoria ekonomiczna

Kategoria ekonomiczna
Polecane artykuły
Gospodarka rynkowa Mikroekonomia Porozumienie monopolistyczne Etnocentryzm Ekonomia Ryzyko Inflacja otwarta Wartość Gospodarka mieszana

Kategoria ekonomiczna jest to zespół pojęć, definiujących treść badanych zjawisk ekonomicznych zaliczonych do danej zbiorowości, odzwierciedlającym realia procesów gospodarowania. Kategorie ulegają przekształceniu wraz z przekształceniem się procesów gospodarowania i pojawiają się wraz z nowymi realiami. Wykrywanie związków, które występują między kategoriami ekonomicznymi i wyodrębnianie ich spośród różnych związków, które mają charakter trwały prowadzi do wykrycia praw ekonomicznych. (Księżyk M. 2012, s. 63-64)

Kategoria ekonomiczna jest to pojęcie ogólne, abstrakcyjne, wyrażające ogólne własności różnych elementów i aspektów procesu gospodarczego. (Danach Z. 2007, s. 30)

• "Trudno wymienić wszystkie kategorie ekonomiczne, które mogą być wykorzystane w ramach zasady ekonomiki. Przykładami takich kategorii są: koszt, strata, cena, przychód, zysk, dochód, wynagrodzenie, rentowność, premia i podatek. W kategoriach ekonomicznych uzależnionych od jakości formułowane są interesy podmiotów, bezpośrednio lub pośrednio powiązanych z danym przedmiotem. W odniesieniu do jakości produktów są to wszystkie podmioty uczestniczące w pełnym cyklu istnienia produktu (zob. podrozdział 4.3). Najczęściej akcentuje się ekonomiczne skutki jakości powstające u wytwórcy i użytkownika produktu. Wyczerpujące stosowanie zasady ekonomiki opiera się na wyważonej hierarchii interesów wszystkich podmiotów oraz zmierza do neutralizacji i kompensacji sprzecznych interesów. Pomocne w tym względzie są rynkowe mechanizmy regulacyjne oraz działania, podejmowane w ramach interwencjonizmu państwowego i ponadpaństwowego." (Hamol A. 1998, s. 48)

Prawa ekonomiczne

Prawa ekonomiczne wyrażają to co w zjawiskach ekonomicznych jest najbardziej istotne, celowe, konieczne oraz niepowtarzalne ale nie przypadkowe. Stanowią teoretyczne uogólnienie poznanych prawidłowości procesów ekonomicznych (procesów gospodarowania). Prawa ekonomiczne nie ujawniają się w pojedynczych przypadkach lecz przy licznych, masowych powtarzaniu się rodzajów zdarzeń.

• Prawa ekonomiczne mają charakter warunkowy to znaczy, że ich ich przesłanki ujawniają się w konkretnych procesach gospodarowania, więc powinny być omawiane wraz z poznawaniem nowych prawidłowości procesów gospodarczych oraz w odniesieniu do problemów jakich one dotyczą, ponieważ ważne jest zrozumienie jaki charakter działania i możliwości wykorzystane zostaną w działalności. (Księżyk M. 2012, s. 64)
• Kierując się celami społecznymi i politycznymi możemy zignorować pewne prawa ekonomiczne ale zawsze musimy liczyć się z negatywnymi skutkami takiego postępowania.

Kategorie ekonomiczne

• cena
• towar
• preferencje konsumenta
• popyt
• podaż
• rynek
• zysk
• inflacja
• równowaga rynkowa
• pieniądz
• jakość produktu
• eksport
• import
• koszt krańcowy
• podatek

Kategorie ekonomiczne są ze sobą powiązane, nie występują niezależnie jedne od drugich np.:

• oferta (podaż) - zapotrzebowanie (popyt) - cena
• jakość produktu - popyt konsumenta
• kurs walutowy - eksport - import - bilans handlowy
• inflacja - stopy procentowe - kredyty - inwestycje - dochód narodowy - dobrobyt społeczeństwa

Rodzaje kategorii ekonomicznych

W ekonomii można wyróżnić różne rodzaje kategorii ekonomicznych (przykłady)

• kategoria wyboru (wybory wpływają na kształt poglądów ekonomicznych i charakter teorii, z wyborem wiąże się racjonalność działania) (Jonszta-Zagóra U. 2010, s. 7)
• kategoria ekonomiczno-finansowa (ocenia dotychczasowe efekty funkcjonowania przedsiębiorstwa i wyznacza kierunki rozwoju oraz określa sposoby doskonalenia w przyszłości) (s. 772)
• kategoria restrukturyzacja (dotyczy zmian w strukturze gospodarki, w przemyśle, które powodują rozwój tych elementów struktury, które reprezentują wyższą jakość, nowoczesność oraz wyższą efektywność od dotychczasowych rozwiązań) (Podczarski S. 2016, s. 13)
• kategoria ceny (związana jest ze zmianą stosunków własnościowych. Cena stanowi wypadkową podstawowych czynników takich jak: relacji popytu, ścierania się decyzji i propozycji cenowych sprzedawcy i kupującego, strategii przyjętych przez sprzedawcę i kupującego) (Jaki A. 2008, s. 26)
• kapitał własny (jest kategorią bilansu i jego pasywów, stanowi cel pomiaru zdarzeń gospodarczych, które dokonywane są w systemie rachunkowości. Absorbuje on efekty pomiaru zysków i decyduje o stabilności finansowej firmy) (Walińska E. i in. 2016, s. 165)

Bibliografia

• Dach Z. 2007, Mikroekonomia dla studiów licencjackich, Wydawnictwo Naukowe SYNABA, Kraków, s. 30
• Hamrol A. 1998 Zarządzanie jakością. Teoria i praktyka., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, s. 48
• Jaki A. 2008, Wycena i kształtowanie wartości przedsiębiorstwa, wydawnictwo Wolters Kluwer, Kraków, s. 26
• Jonszta-Zagóra U. 2010, Dokonania współczesnej myśli ekonomicznej - znaczenie kategori wyboru w teoriach ekonomicznych i praktyce gospodarczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Katowice, s. 7
• Koprowicz V. 2011, Zdrowie jako kategoria społeczno-ekonomiczna
• Księżyk M. 2012, Ekonomia podejście historyczne i prospektywne, Wydawca Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, Kraków, s. 63-64
• Podczarski S. 2016, Efektywność ekonomiczna procesów restrukturyzacji przedsiębiorstw przemysłowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s 13
• Sosnowski M. i in. 2011, Polityka ekonomiczna, wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław, s. 772
• Walińska E. i in. 2016, Kapitał własny spółek kapitałowych jako kategoria prawna i ekonomiczna sprawozdania finansowego, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 165
• Zajda J. 2018, Produkcja czysta jako kategoria ekonomiczna systemu finansowego
• Zegar J. 2010, Kategoria optymalności w rozwoju rolnictwa

Autor: Paulina Pilszak