Kalkulacja doliczeniowa: Różnice pomiędzy wersjami
m (Infobox update) |
(LinkTitles.) |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
'''Kalkulacja''' | '''Kalkulacja''' | ||
Jest to proces mający na celu ustalenie [[koszt]]u obiektu kalkulacji, czyli finalnego [[koszt]]u produktu wprowadzanego do sprawozdawczego rachunku kosztów, przy pokazaniu strukturalnej budowy poszczególnych składników. Kalkulacja jest podstawowym etapem sprawozdawczego rachunku kosztów. Końcowymi obiektami kalkulacji są dające się wyrazić za pomocą liczb rezultaty pracy. | Jest to [[proces]] mający na celu ustalenie [[koszt]]u obiektu kalkulacji, czyli finalnego [[koszt]]u produktu wprowadzanego do sprawozdawczego rachunku kosztów, przy pokazaniu strukturalnej budowy poszczególnych składników. Kalkulacja jest podstawowym etapem sprawozdawczego rachunku kosztów. Końcowymi obiektami kalkulacji są dające się wyrazić za pomocą liczb rezultaty pracy. | ||
'''Metody kalkulacji''' | '''Metody kalkulacji''' | ||
| Linia 32: | Linia 32: | ||
== Zastosowanie == | == Zastosowanie == | ||
Kalkulację doliczeniową stosuje się w przedsiębiorstwach, w których wytwarzany jest szeroki [[asortyment]] wyrobów, zróżnicowany pod względem rozmiarów [[produkcja|produkcji]], konstrukcji czy też [[technologia|technologii]], gdzie produkowane są wyroby charakteryzujące się znaczną odmiennością. Mogą być one wytwarzane zarówno [[produkcja jednostkowa|jednostkowo]] jak i seryjnie. Dokładniej kalkulację doliczeniową stosuje się w: | Kalkulację doliczeniową stosuje się w przedsiębiorstwach, w których wytwarzany jest szeroki [[asortyment]] wyrobów, zróżnicowany pod względem rozmiarów [[produkcja|produkcji]], konstrukcji czy też [[technologia|technologii]], gdzie produkowane są [[wyroby]] charakteryzujące się znaczną odmiennością. Mogą być one wytwarzane zarówno [[produkcja jednostkowa|jednostkowo]] jak i seryjnie. Dokładniej kalkulację doliczeniową stosuje się w: | ||
* produkcji ''jednostkowa'' lub seryjna | * produkcji ''jednostkowa'' lub seryjna | ||
* produkcji ''seryjnej'' powtarzalnej, przy wykorzystaniu różnych maszyn | * produkcji ''seryjnej'' powtarzalnej, przy wykorzystaniu różnych maszyn | ||
| Linia 40: | Linia 40: | ||
Produkcja jednostkowa: | Produkcja jednostkowa: | ||
* wysoko wykształceni pracownicy produkcyjni | * wysoko wykształceni pracownicy produkcyjni | ||
* produkcja pojedynczych powtarzalnych lub niepowtarzalnych produktów | * [[produkcja]] pojedynczych powtarzalnych lub niepowtarzalnych produktów | ||
* stanowiska przystosowane do wykonywania wszystkich faz produkcji | * stanowiska przystosowane do wykonywania wszystkich faz produkcji | ||
| Linia 50: | Linia 50: | ||
'''Zasady kalkulacji doliczeniowej''' | '''Zasady kalkulacji doliczeniowej''' | ||
* obiektem końcowym jest pojedynczy produkt, seria lub asortyment | * obiektem końcowym jest pojedynczy [[produkt]], seria lub asortyment | ||
* każdy końcowy produkt posiada własne karty kalkulacyjne | * każdy końcowy produkt posiada własne karty kalkulacyjne | ||
* koszty bezpośrednie w karcie kalkulacyjnej oparte na dokumentach źródłowych | * [[koszty]] bezpośrednie w karcie kalkulacyjnej oparte na dokumentach źródłowych | ||
* koszty pośrednie w karcie kalkulacyjnej oparte na odpowiednich kluczach rozliczeniowych | * [[koszty pośrednie]] w karcie kalkulacyjnej oparte na odpowiednich kluczach rozliczeniowych | ||
Głównym zadaniem kalkulacji doliczeniowej jest rozliczanie kosztów bezpośrednich na konkretne zlecenia. Odbywa się to przez wybór odpowiedniego klucza rozliczeniowego oraz obliczenie wskaźnika narzutu kosztów wydziałowych. | Głównym zadaniem kalkulacji doliczeniowej jest rozliczanie kosztów bezpośrednich na konkretne zlecenia. Odbywa się to przez wybór odpowiedniego klucza rozliczeniowego oraz obliczenie wskaźnika narzutu kosztów wydziałowych. | ||
| Linia 59: | Linia 59: | ||
'''WnKw = (suma kosztów wydziałowych / suma kosztów doliczeń) x 100%''' | '''WnKw = (suma kosztów wydziałowych / suma kosztów doliczeń) x 100%''' | ||
A następnie przez obliczenie kosztów pośrednich przypadających na dane zlecenie. | A następnie przez obliczenie kosztów pośrednich przypadających na [[dane]] zlecenie. | ||
'''Kwz = [(WnKw x baza doliczeń) / 100%]''' | '''Kwz = [(WnKw x baza doliczeń) / 100%]''' | ||
| Linia 65: | Linia 65: | ||
== Rodzaje kalkulacji doliczeniowej == | == Rodzaje kalkulacji doliczeniowej == | ||
Należy także zauważyć, że w przypadku produkcji jednostkowej lub małoseryjnej stosuje się '''kalkulację doliczeniową zleceniową''', gdzie wytwarzany jest szeroki asortyment produktów, a większość prac jest niepowtarzalna i zwykle wymaga różnych [[nakłady|nakładów]] robocizny czy też materiałów. W przypadku tego typu kalkulacji nośnikiem kosztów jest pojedyncze [[zlecenie produkcyjne]], na którego karcie kalkulacyjnej są ujmowane wprost koszty bezpośrednie, zaś koszty pośrednie, na koniec [[okres sprawozdawczy|okresu]], doliczane są na podstawie kluczy rozliczeniowych na dane zlecenie. | Należy także zauważyć, że w przypadku produkcji jednostkowej lub małoseryjnej stosuje się '''kalkulację doliczeniową zleceniową''', gdzie wytwarzany jest szeroki [[asortyment produktów]], a większość prac jest niepowtarzalna i zwykle wymaga różnych [[nakłady|nakładów]] robocizny czy też materiałów. W przypadku tego typu kalkulacji nośnikiem kosztów jest pojedyncze [[zlecenie produkcyjne]], na którego karcie kalkulacyjnej są ujmowane wprost [[koszty bezpośrednie]], zaś koszty pośrednie, na koniec [[okres sprawozdawczy|okresu]], doliczane są na podstawie kluczy rozliczeniowych na dane zlecenie. | ||
Kolejnym rodzajem kalkulacji doliczeniowej jest '''kalkulacja doliczeniowa asortymentowa''', nazywana także okresową lub remanentową. Stosowana jest w przedsiębiorstwach wytwarzających produkty masowo lub wieloseryjnie, gdzie przedmiotem kalkulacji staje się konkretny asortyment produkowanych wyrobów. Na karcie kalkulacyjnej następuje więc grupowanie kosztów bezpośrednich, które dotyczą takich samych lub podobnych wyrobów. Koszty pośrednie zaś na koniec okresu dolicza się na podstawie kluczy rozliczeniowych. Ustalenie w ramach asortymentu kosztu jednostkowego wyrobu dokonywane jest za pomocą [[kalkulacja podziałowa|kalkulacji podziałowej]]. | Kolejnym rodzajem kalkulacji doliczeniowej jest '''kalkulacja doliczeniowa asortymentowa''', nazywana także okresową lub remanentową. Stosowana jest w przedsiębiorstwach wytwarzających produkty masowo lub wieloseryjnie, gdzie przedmiotem kalkulacji staje się konkretny asortyment produkowanych wyrobów. Na karcie kalkulacyjnej następuje więc grupowanie kosztów bezpośrednich, które dotyczą takich samych lub podobnych wyrobów. Koszty pośrednie zaś na koniec okresu dolicza się na podstawie kluczy rozliczeniowych. Ustalenie w ramach asortymentu kosztu jednostkowego wyrobu dokonywane jest za pomocą [[kalkulacja podziałowa|kalkulacji podziałowej]]. | ||
| Linia 73: | Linia 73: | ||
Koszty pośrednie, które gromadzone są w przekroju poszczególnych wydziałów produkcyjnych lub też [[stanowisko pracy|stanowisk pracy]], rozliczane są zwykle na produkty za pomocą '''kluczy podziałowych'''. | Koszty pośrednie, które gromadzone są w przekroju poszczególnych wydziałów produkcyjnych lub też [[stanowisko pracy|stanowisk pracy]], rozliczane są zwykle na produkty za pomocą '''kluczy podziałowych'''. | ||
Klucz rozliczeniowy zatem to nic innego jak wielkość będąca podstawą dla rozliczenia kosztów pośrednich na jednostki kalkulacyjne. Powinna nim być wielkość, która określa w sposób rzeczywisty związek między podstawą rozliczenia, a [[koszt]]ami podlegającymi rozliczeniu. Często jednak trudnym staje się dokładne podzielenie kosztów pośrednich na grupy i zastosowanie do każdej z nich oddzielnego, indywidualnego klucza. Z tego powodu zazwyczaj stosowane jest rozliczanie za pomocą jednego klucza grup kosztów pośrednich, które są do siebie zbliżone. Wyróżniamy: | Klucz rozliczeniowy zatem to nic innego jak wielkość będąca podstawą dla rozliczenia kosztów pośrednich na jednostki kalkulacyjne. Powinna nim być wielkość, która określa w sposób rzeczywisty związek między podstawą rozliczenia, a [[koszt]]ami podlegającymi rozliczeniu. Często jednak trudnym staje się dokładne podzielenie kosztów pośrednich na grupy i zastosowanie do każdej z nich oddzielnego, indywidualnego klucza. Z tego powodu zazwyczaj stosowane jest rozliczanie za pomocą jednego klucza grup kosztów pośrednich, które są do siebie zbliżone. Wyróżniamy: | ||
* wartość kosztów bezpośrednich produkcji | * [[wartość]] kosztów bezpośrednich produkcji | ||
* wartość kosztów materiałów bezpośrednich | * wartość kosztów materiałów bezpośrednich | ||
* roboczogodziny | * roboczogodziny | ||
| Linia 83: | Linia 83: | ||
'''Przykład 1.''' | '''Przykład 1.''' | ||
W marcu otwarte były dwa zlecenia. Pierwsze zlecenie na 1000 sztuk szklanek i drugie zlecenie na 1000 sztuk filiżanek. Pośrednie koszty produkcji wyniosły 30 000zł. | W marcu otwarte były dwa zlecenia. Pierwsze zlecenie na 1000 sztuk szklanek i drugie zlecenie na 1000 sztuk filiżanek. Pośrednie [[koszty produkcji]] wyniosły 30 000zł. | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| Linia 122: | Linia 122: | ||
21 000 + 20 000 = 41 000 | 21 000 + 20 000 = 41 000 | ||
Krok 4. Obliczamy udział procentowy każdego zlecenia w całości kosztów | Krok 4. Obliczamy [[udział]] procentowy każdego zlecenia w całości kosztów | ||
Szklanki (21 000 / 41 000) x 100% = 51,22% | Szklanki (21 000 / 41 000) x 100% = 51,22% | ||
| Linia 146: | Linia 146: | ||
Filiżanki 34 364,15 / 1000 = 34,63 | Filiżanki 34 364,15 / 1000 = 34,63 | ||
Dla innych kluczy liczy się tak samo, tylko zamiast całości kosztów bezpośrednich podstawę rozliczenia stanowią np. tylko materiały. | Dla innych kluczy liczy się tak samo, tylko zamiast całości kosztów bezpośrednich podstawę rozliczenia stanowią np. tylko [[materiały]]. | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
* Gabrusiewicz W., Kamela-Sowińska A., Poetschke H. (1998). ''Rachunkowość zarządcza''. PWE, Warszawa | * Gabrusiewicz W., Kamela-Sowińska A., Poetschke H. (1998). ''[[Rachunkowość]] zarządcza''. PWE, Warszawa | ||
* Matuszkiewicz J., Matuszkiewicz P. (2010). ''Rachunkowość od podstaw''. Finans - Servis, Warszawa | * Matuszkiewicz J., Matuszkiewicz P. (2010). ''Rachunkowość od podstaw''. Finans - Servis, Warszawa | ||
* Mesjasz-Lech A. (2013). ''[http://zim.pcz.pl/znwz/files/ZN-nr-11.pdf#page=64 Zarządzanie. Nr 11]''. Sekcja Wydawnictw Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej | * Mesjasz-Lech A. (2013). ''[http://zim.pcz.pl/znwz/files/ZN-nr-11.pdf#page=64 Zarządzanie. Nr 11]''. Sekcja Wydawnictw Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej | ||
* Messner Z. (2003). ''Podstawy rachunkowości''. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach | * Messner Z. (2003). ''Podstawy rachunkowości''. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach | ||
* Sobolewski H. (1997). ''Rachunkowość zarządcza''. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań | * Sobolewski H. (1997). ''[[Rachunkowość zarządcza]]''. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań | ||
* Stronczek A. (red.) (2010). ''Rachunek kosztów''. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa. | * Stronczek A. (red.) (2010). ''[[Rachunek]] kosztów''. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa. | ||
[[Kategoria:Metody i techniki finansowe]] | [[Kategoria:Metody i techniki finansowe]] | ||
{{a|Beata Banaś, Pamela Rzepka}} | {{a|Beata Banaś, Pamela Rzepka}} | ||
Wersja z 00:23, 20 maj 2020
| Kalkulacja doliczeniowa |
|---|
| Polecane artykuły |
Kalkulacja
Jest to proces mający na celu ustalenie kosztu obiektu kalkulacji, czyli finalnego kosztu produktu wprowadzanego do sprawozdawczego rachunku kosztów, przy pokazaniu strukturalnej budowy poszczególnych składników. Kalkulacja jest podstawowym etapem sprawozdawczego rachunku kosztów. Końcowymi obiektami kalkulacji są dające się wyrazić za pomocą liczb rezultaty pracy.
Metody kalkulacji
- kalkulacja doliczeniowa - stosowana przy produkcji jednostkowej oraz seryjnej
- kalkulacja podziałowa - stosowana przy produkcji masowej
Wybór metody kalkulacji zależy od typu produkcji, formy organizacji produkcji, informacji potrzebnych do zarządzania przedsiębiorstwem oraz ich dostępności.
Kalkulacja doliczeniowa
Kalkulacja doliczeniowa polega na kalkulowaniu każdego oddzielnie, z góry określonego, przedmiotu kalkulacji (produktu lub usługi) i obliczenie indywidualnego kosztu danego przedmiotu kalkulacji poprzez odniesienie kosztów bezpośrednich wprost na przedmioty kalkulacji oraz doliczenie kosztów pośrednich na przedmioty kalkulacji na podstawie odpowiednich rozdzielników.
Zastosowanie
Kalkulację doliczeniową stosuje się w przedsiębiorstwach, w których wytwarzany jest szeroki asortyment wyrobów, zróżnicowany pod względem rozmiarów produkcji, konstrukcji czy też technologii, gdzie produkowane są wyroby charakteryzujące się znaczną odmiennością. Mogą być one wytwarzane zarówno jednostkowo jak i seryjnie. Dokładniej kalkulację doliczeniową stosuje się w:
- produkcji jednostkowa lub seryjna
- produkcji seryjnej powtarzalnej, przy wykorzystaniu różnych maszyn
Produkcja jednostkowa:
- wysoko wykształceni pracownicy produkcyjni
- produkcja pojedynczych powtarzalnych lub niepowtarzalnych produktów
- stanowiska przystosowane do wykonywania wszystkich faz produkcji
Produkcja seryjna:
- podział na wielko, średnio i małoseryjną produkcję w zależności od długości serii
- stanowiska z ograniczoną możliwością produkcyjną
- wpisana pomiędzy produkcję jednostkową a masową
- produkcja wyrobu w ograniczonych i z góry ustalonych ilościach
Zasady kalkulacji doliczeniowej
- obiektem końcowym jest pojedynczy produkt, seria lub asortyment
- każdy końcowy produkt posiada własne karty kalkulacyjne
- koszty bezpośrednie w karcie kalkulacyjnej oparte na dokumentach źródłowych
- koszty pośrednie w karcie kalkulacyjnej oparte na odpowiednich kluczach rozliczeniowych
Głównym zadaniem kalkulacji doliczeniowej jest rozliczanie kosztów bezpośrednich na konkretne zlecenia. Odbywa się to przez wybór odpowiedniego klucza rozliczeniowego oraz obliczenie wskaźnika narzutu kosztów wydziałowych.
WnKw = (suma kosztów wydziałowych / suma kosztów doliczeń) x 100%
A następnie przez obliczenie kosztów pośrednich przypadających na dane zlecenie.
Kwz = [(WnKw x baza doliczeń) / 100%]
Rodzaje kalkulacji doliczeniowej
Należy także zauważyć, że w przypadku produkcji jednostkowej lub małoseryjnej stosuje się kalkulację doliczeniową zleceniową, gdzie wytwarzany jest szeroki asortyment produktów, a większość prac jest niepowtarzalna i zwykle wymaga różnych nakładów robocizny czy też materiałów. W przypadku tego typu kalkulacji nośnikiem kosztów jest pojedyncze zlecenie produkcyjne, na którego karcie kalkulacyjnej są ujmowane wprost koszty bezpośrednie, zaś koszty pośrednie, na koniec okresu, doliczane są na podstawie kluczy rozliczeniowych na dane zlecenie.
Kolejnym rodzajem kalkulacji doliczeniowej jest kalkulacja doliczeniowa asortymentowa, nazywana także okresową lub remanentową. Stosowana jest w przedsiębiorstwach wytwarzających produkty masowo lub wieloseryjnie, gdzie przedmiotem kalkulacji staje się konkretny asortyment produkowanych wyrobów. Na karcie kalkulacyjnej następuje więc grupowanie kosztów bezpośrednich, które dotyczą takich samych lub podobnych wyrobów. Koszty pośrednie zaś na koniec okresu dolicza się na podstawie kluczy rozliczeniowych. Ustalenie w ramach asortymentu kosztu jednostkowego wyrobu dokonywane jest za pomocą kalkulacji podziałowej.
Klucze podziałowe
Koszty pośrednie, które gromadzone są w przekroju poszczególnych wydziałów produkcyjnych lub też stanowisk pracy, rozliczane są zwykle na produkty za pomocą kluczy podziałowych. Klucz rozliczeniowy zatem to nic innego jak wielkość będąca podstawą dla rozliczenia kosztów pośrednich na jednostki kalkulacyjne. Powinna nim być wielkość, która określa w sposób rzeczywisty związek między podstawą rozliczenia, a kosztami podlegającymi rozliczeniu. Często jednak trudnym staje się dokładne podzielenie kosztów pośrednich na grupy i zastosowanie do każdej z nich oddzielnego, indywidualnego klucza. Z tego powodu zazwyczaj stosowane jest rozliczanie za pomocą jednego klucza grup kosztów pośrednich, które są do siebie zbliżone. Wyróżniamy:
- wartość kosztów bezpośrednich produkcji
- wartość kosztów materiałów bezpośrednich
- roboczogodziny
- maszynogodziny
- ilość produkowanych wyrobów
- płace bezpośrednie
Przykład 1.
W marcu otwarte były dwa zlecenia. Pierwsze zlecenie na 1000 sztuk szklanek i drugie zlecenie na 1000 sztuk filiżanek. Pośrednie koszty produkcji wyniosły 30 000zł.
| Produkcja w szt. | 1000 | 1000 |
| Koszt robocizny bezpośredniej na szt. | 8 | 6 |
| Koszt bezpośredni na szt. | 7 | 10 |
| Maszynogodziny na szt. | 13 | 15 |
| Roboczogodziny na szt. | 3 | 13 |
| Koszt materiałów bezpośrednich na szt. | 6 | 4 |
| Razem | 37000 | 48000 |
Skalkuluj koszt jednostkowy wytworzenia szklanek i filiżanek korzystając z różnych kluczy rozliczeniowych kosztów pośrednich produkcji.
Rozwiązanie - koszty bezpośrednie produkcji jako klucz rozliczeniowy
Krok 1. Obliczamy koszty pośrednie produkcji na jednostkę
Kjednszklanek = 8 + 7 + 6 = 21
Kjednfiliżanek = 6 + 10 + 4 = 20
Krok 2. Obliczamy całkowite koszty bezpośrednie
Szklanki 21 (zł/szt) x 1000 szt = 21 000
Filiżanki 20 (zł/szt) x 1000 szt = 20 000
Krok 3. Obliczamy sumę kosztów bezpośrednich
21 000 + 20 000 = 41 000
Krok 4. Obliczamy udział procentowy każdego zlecenia w całości kosztów
Szklanki (21 000 / 41 000) x 100% = 51,22%
Filiżanki (20 000 / 41 000) x 100% = 48,78%
Krok 5. Obliczamy koszty pośrednie
Szklanki 51,22% x 30 000 = 15 365,85
Filiżanki 48,78% x 30 000 = 14 634,15
Krok 6. Obliczamy koszty całkowite każdego zlecenia (bezpośrednie + pośrednie)
Szklanki 21 000 + 15 365,85 = 36 365,85
Filiżanki 20 000 + 14 634,15 = 34 364,15
Krok 7. Obliczamy koszt jednostkowy produkcji dla każdego zlecenia
Szklanki 36 365,85 / 1000 = 36,37
Filiżanki 34 364,15 / 1000 = 34,63
Dla innych kluczy liczy się tak samo, tylko zamiast całości kosztów bezpośrednich podstawę rozliczenia stanowią np. tylko materiały.
Bibliografia
- Gabrusiewicz W., Kamela-Sowińska A., Poetschke H. (1998). Rachunkowość zarządcza. PWE, Warszawa
- Matuszkiewicz J., Matuszkiewicz P. (2010). Rachunkowość od podstaw. Finans - Servis, Warszawa
- Mesjasz-Lech A. (2013). Zarządzanie. Nr 11. Sekcja Wydawnictw Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej
- Messner Z. (2003). Podstawy rachunkowości. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego w Katowicach
- Sobolewski H. (1997). Rachunkowość zarządcza. Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań
- Stronczek A. (red.) (2010). Rachunek kosztów. Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
Autor: Beata Banaś, Pamela Rzepka
