Grupa strategiczna

Grupa strategiczna to zbiór przedsiębiorstw, które konkurują o tego samego klienta za pomocą różnych środków.

Jedna z pionierskich definicji została stworzona przez M. S. Hunta, który jako pierwszy wprowadził to pojęcie w swojej pracy doktorskiej na temat analizy konkurencji. Wskazuje ona na to, że jest to grupa firm w sektorze, które są symetryczne [Z. Matyjas 2011, s. 78-80].

Najprostsza definicja stwierdza, że grupy strategiczne są zbiorem firm działających w tej samej branży, które realizują zbliżone strategie [M. Gorynia 1993, s. 69].

Michael E. Porter na podstawie obserwacji otoczenia konkurencyjnego przedsiębiorstw wysunął tezę, że niektóre przedsiębiorstwa znajdujące się w tym samym sektorze, są podobne do siebie, ze względu na obraną strategię rozwoju. I te właśnie grupy, Porter nazwał grupami strategicznymi. Są więc one podzbiorami sektora, na które składają się firmy mające podobne podejście do prowadzonej walki konkurencyjnej, oferujące porównywalne produkty (ze względu na jakość i cenę), trafiające do tego samego segmentu klientów, prowadzące zbliżoną politykę marketingową, charakteryzujące się tą samą siecią dystrybucji.

Pojęcie grupy strategicznej zaproponowano w celu uwzględnienia tych różnorodnych sytuacji między firmami, będącymi potencjalnymi rywalami, oraz wyjaśnienia systematycznie i trwale zaznaczających się różnic poziomów opłacalności między firmami należącymi prawdopodobnie do tej samej gałęzi przemysłu [Y. Allaire 2000, s. 177].

TL;DR

Grupa strategiczna to zbiór firm konkurujących o tego samego klienta za pomocą podobnych strategii. Grupy strategiczne są podzbiorami sektora, składającymi się z firm oferujących porównywalne produkty i prowadzące podobne polityki marketingowe. Przedsiębiorstwa konkurują w ramach grup strategicznych poprzez oferowanie porównywalnych produktów, usług i cen. Wyróżnia się cechy grup strategicznych, takie jak bariery mobilności, siła przetargowa wobec klientów i dostawców oraz wrażliwość na konkurencję. Kryteriami wyodrębnienia grup są integracja pionowa, stosowane technologie, pozycja kosztowa, relacje z firmą macierzystą i reputacja. Analiza grup strategicznych pozwala na poznanie form walki konkurencyjnej i obszarów jej koncentracji. Rywale z różnych grup często się łączą, aby utrudnić naśladownictwo strategii i stosować wspólną politykę rynkową. Mapa grup strategicznych jest narzędziem analizy konkurencji, umożliwiającym identyfikację różnicujących kryteriów i grup strategicznych.

Konkurencja grup strategicznych

Przedsiębiorstwa konkurują ze sobą w ramach sektorów czy rynków, a najważniejszą konkurencją są dla nich organizacje opierające się na podobnych kluczowych kompetencjach, realizujące podobne strategie i zaspokajające podobne potrzeby klientów [K. Mucha-Kuś 2010, s. 11].

Przedsiębiorstwa z grupy strategicznej prowadzą walkę konkurencyjną w podobny sposób, m.in. Poprzez [R. W. Griffin 1996, s. 272]:

• oferowanie produktów porównywalnych pod względem jakości, poziomu technologicznego oraz nowoczesności,
• używanie zbliżonych kanałów dystrybucji,
• integrację pionową,
• oferowanie porównywalnych usług, serwisu oraz pomocy technicznej,
• nastawienie na zaspokojenie potrzeb tych samych grup klientów,
• prowadzenie podobnych kampanii reklamowych,
• stosowanie identycznych technologii produktu,
• oferowanie zbliżonych cen.

Cechy grup strategicznych

Wszystkie grupy strategiczne cechuje [M. Porter 1994, s. 152]:

• wysokość barier mobilności chroniących grupę strategiczną firmy,
• siła przetargowa grupy strategicznej firmy wobec klientów i dostawców,
• wrażliwość grupy strategicznej firmy na wyroby substytucyjne,
• stopień podatności grupy strategicznej na rywalizację ze strony innych grup.

Kryteria wyodrębniania grup

Kryteriami (wymiarami strategicznymi) wyodrębnienia grup strategicznych są:

• stopień integracji pionowej i poziomej - zakres obsługiwanego rynku,
• stosowane technologie produktu - stopień specjalizacji,
• pozycja określana poziomem kosztów,
• stosunek z firmą macierzystą i z instytucjami władzy publicznej,
• marka i reputacja firmy.

Wyniki osiągane przez konkretne przedsiębiorstwo ocenia się przyrównując je do średniej dla danej branży lub do średniej dla całej grupy strategicznej, do której organizacja przynależy. Wymowna jest pozycja, jaką osiąga się w danej grupie, bowiem koncepcja grup strategicznych odrzuca teorię mówiącą, że konkurencja na rynku polega na rywalizacji każdego przedsiębiorstwa z każdym w danym sektorze, tylko przyjmuje, że toczy się ona między przedsiębiorstwami danej tylko grupy. A więc analiza grup strategicznych pozwala na poznanie i przewidywanie form walki konkurencyjnej oraz obszarów jej koncentracji.

Rywale z różnych grup nierzadko łączą się ze sobą chcąc umocnić bariery wejścia do danego sektora, chcąc utrudnić naśladownictwo strategii potencjalnym nowym rywalom, a także w celu stosowania wspólnej polityki rynkowej wobec konkurentów, co pozwoliłoby im na osiągnięcie korzyści w dłuższym czasie.

W sektorach, w których przedsiębiorstwa starają się ograniczać konkurencje przez różnicowanie strategii, różnice pomiędzy grupami są największe (sektory w sektorze). Należałoby tu dodać, że bariery wejścia do grupy strategicznej danego sektora i wyjścia z niej zwane są barierami mobilności wewnątrzsektorowej, a ich analiza daje odpowiedź na pytanie, dlaczego firmy napotykają trudności chcąc przejść z jednej grupy do innej.

Mapa grup strategicznych

Z samymi grupami strategicznymi łączy się pojęcie mapy grup strategicznych, która jest metodą analizy wewnętrznej struktury konkurencji. Jej konstruowanie wymaga wykonania czterech czynności, a są nimi:

• identyfikacja kryteriów różnicujących przedsiębiorstwa danego sektora,
• sporządzenie kilku map, do każdej z nich wybierane są dwa kryteria, które stanowić będą osie zmiennych,
• wyznaczenie miejsca każdej grupy strategicznej w przestrzeni rysując koła, których wielkość odzwierciedla udział poszczególnych grup strategicznych w sprzedaży. Mapy stanowią narzędzie ułatwiające diagnozę konkurencyjnych zależności,
• identyfikacja strategii rynkowych wszystkich przedsiębiorstw staje się podstawą do grupowania ich w konkretne grupy strategiczne, wewnątrz których toczą się zabiegi konkurencyjne.

Grupa strategiczna — artykuły polecane

Otoczenie bliższe — Macierz McKinsey — Pozycja konkurencyjna — Mapa grup strategicznych — Rodzaje strategii — Strategia błękitnego oceanu — Analiza portfolio — Strategia rozwoju rynku — Otoczenie konkurencyjne

Bibliografia

• Allaire Y. (2000), Myślenie strategiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Gierszewska G., Romanowska M. (2017), Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Gorynia M. (1993), Delimitacja systemów gospodarczych w naukach ekonomicznych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 55, z. 2
• Griffin R. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Matyjas Z. (2011), Koncepcja grup strategicznych - w stronę dynamicznych modeli konkurowania (przegląd badań światowych) , Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, nr 258
• Mucha-Kuś K. (2010), Strategia koopetycji - innowacyjne połączenie konkurencji i współdziałania?, Przegląd organizacji nr 2
• Porter M. (1994), Strategia konkurencji, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Stabryła A. (2002), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków
• Strategor (2001), Zarządzanie firmą. Strategie. Struktury. Decyzje. Tożsamość. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Agnieszka Biegańska, Małgorzata Rapacz, Ewa Skorupska