Interesariusze

Interesariusze (ang. stakeholders) - pojęcie to zostało wprowadzone przez Stanford Research Institute w 1963 r. i początkowo określało "grupy, bez wsparcia których organizacja przestałaby istnieć". Myśl ta była rozbudowywana w latach 70. ubiegłego wieku przede wszystkim przez R. Ackoffa - jednego z przedstawicieli podejścia systemowego. Później w latach 80. tematem tym zajął się, wraz ze swoimi współpracownikami, R.E. Freeman. Wg nich, w pojęciu szerszym, interesariusze stanowią każde organizacje lub osoby indywidualne, które uczestniczą w tworzeniu projektu (biorą czynny udział w jego realizacji) lub są bezpośrednio zainteresowane wynikami jego wdrożenia. Interesariusze mogą wywierać wpływ na daną organizację.

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie interesariuszy w kontekście organizacji. Interesariusze to osoby lub grupy, które uczestniczą w projekcie lub są zainteresowane jego wynikami. Wyróżnia się interesariuszy wewnętrznych (pracownicy, udziałowcy, rada nadzorcza) i zewnętrznych (klienci, dostawcy, konkurenci, władze państwowe, media, związki zawodowe). Interesariusze mogą mieć różne znaczenie dla organizacji, można je podzielić na trzy grupy: substanowiących, kontraktowych i kontekstowych. Artykuł przedstawia również charakterystykę różnych grup interesariuszy oraz klasyfikację teorii interesariuszy.

Rodzaje interesariuszy

Do interesariuszy wewnętrznych (internal stakeholders) zalicza się osoby, wobec których odpowiedzialność za wykonanie projektu ponosi kierownik projektu. Natomiast interesariusze zewnętrzni (external stakeholders) to ci, którzy wywierają wpływ działając w otoczeniu organizacji. Wyróżnić można następujące kategorie interesariuszy:

• Wewnętrzni
  1. Pracownicy
  2. Udziałowcy
  3. Rady nadzorcze
• Zewnętrzni
  1. Klienci
  2. Dostawcy
  3. Konkurenci
  4. Władze państwowe
  5. Grupy szczególnych interesów
  6. Instytucje finansowe
  7. Media
  8. Związki zawodowe
  9. Inne grupy interesariuszy

Klasyfikacja interesariuszy pod względem ich znaczenia dla organizacji

M.A. Rodriguez i J.E. Ricart proponują podział interesariuszy względem ich wartości dla danej organizacji. W wyniku tego podziału wyróżnia się trzy grupy interesariuszy:

• interesariusze substanowiący- przedsiębiorstwo nie może bez nich funkcjonować. Są to pracownicy i właściciele.
• interesariusze kontraktowi - związani z firmą na podstawie formalnej bądź nieformalnej umowy. Zalicza się do nich klientów, dostawców, konkurentów, instytucje finansowe.
• interesariusze kontekstowi - stanowią zasadniczą rolę w osiąganiu przez organizację renomy i społecznego uznania dla swojej działalności. Jest to administracja lokalna, regionalna, narodowa oraz media.

Charakterystyka interesariuszy

• Pracownicy - są osobami odpowiedzialnymi za wykonanie całego projektu, a także za jego wdrożenie. Tworzą zespoły projektowe.
• Udziałowcy i rady nadzorcze - wywierają wpływ na organizację dzięki prawu do głosowania. Nie ingerują w sprawy prowadzenia organizacji, lecz czerpią dochody ze swoich akcji.
• Klienci - ich rola polega na wymianie środków pieniężnych na wyroby lub usługi organizacji. Pod nazwą klient kryją się różne instytucje i organizacje np.: osoby fizyczne, inne firmy, szkoły, dystrybutorzy, szpitale.
• Dostawcy - zaopatrują organizację w materiały, surowce, a także inne usługi.
• Konkurenci - konkurencja korzystnie wpływa na rozwój organizacji motywując ją do rozszerzania swej działalności, a także do uzyskiwania lepszych efektów, dążenia do ekspansji na nowe rynki.
• Władze państwowe - kontrolują działania organizacji w celu ochrony interesu publicznego i zapewniają przestrzeganie zasad wolnego rynku.
• Grupy szczególnych interesów - osoby zrzeszające się w grupy i szerzące swoje poglądy na temat jakiegoś konkretnego zagadnienia, wyrażające swoje opinie na dany temat.
• Instytucje finansowe - są to np.: firmy ubezpieczeniowe, banki handlowe - z których organizacje czerpią środki finansowe na rozwój firmy, realizację projektu itp.
• Media - umożliwiają kontakt między zewnętrznymi i wewnętrznymi podmiotami rynku, pomagają w rozpowszechnianiu informacji o działaniach firmy, a także o realizacji projektu.
• Związki zawodowe - zajmują się sprawami personalnymi w organizacji.
• Inne grupy interesariuszy - pozostałe grupy osób zainteresowane daną organizacją lub projektem.

Rodzaje teorii interesariuszy

W wyniku badań J. Andriofa i S. Waddock można wyróżnić cztery grupy teorii interesariuszy.

• teorie opisowe (empiryczne, doświadczalne) - przedstawiają charakter działań organizacji. W praktyce jest to odwzorowanie zachowań menadżerów (menedżeryzm, psychologia/socjologia organizacyjna) jak również organizacji (teoria organizacji, teoria decyzji).
• teorie instrumentalne - wykazują rezultaty danego przedsiębiorstwa, w sytuacjach, kiedy menadżerowie obierają określoną taktykę. Odnoszą się do zachowań konkurentów na rynku, relacji, umów i kontraktów relacyjnych (teorie sieci społecznych, teoria kosztów transakcyjnych).
• teorie normatywne - ustalają zasady, normy postępowania menadżerów. Oceny mogą dotyczyć reguł skupionych wokół systemu (teorie utylitaryzmu,

libertarianizmu, teorie kontraktów społecznych), reguł zorientowanych na organizację (teorie agenta-pryncypała).

• teorie metaforyczne (narracyjne) - tworzą przenośnie, mające związek z procesem kreowania i wymieniania wartości przez interesariuszy. Jednostkami ocen są uczestnicy procesów organizacyjnych.

Interesariusze — artykuły polecane

Public relations — Zarząd — Organizacja — Interesariusze projektu — Władza — Analiza interesariuszy — Agencja eventowa — Partycypacja — Nadzór korporacyjny

Bibliografia

• Łudzińska K., Zdziarski M. (2013), Interesariusze w opinii prezesów zarządów polskich przedsiębiorstw, Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, nr 2
• Nita B. (2016), Teoria interesariuszy a informacja sprawozdawcza na przykładzie pryzmatu dokonań, Zeszyty teoretyczne rachunkowości, SKwP, tom 87 (143)
• Stoner J., Freeman R., Gilbert D. (2001), Kierowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Iwona Nowak, Karolina Kaletka