Interesariusze projektu

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie interesariuszy projektu i klasyfikację interesariuszy. Interesariusze dzielą się na wewnętrznych (m.in. menedżerowie i pracownicy organizacji) oraz zewnętrznych (m.in. klienci, dostawcy, konkurencja). Analiza interesariuszy jest ważnym etapem w planowaniu projektu i polega na identyfikacji, charakterystyce i zrozumieniu interesów różnych grup. Analizę można przeprowadzać na etapie strategii lub definiowania projektu.

Pojęcie interesariuszy projektu

Pojęcie interesariusze (ang. stakeholders) pierwszy raz zostało wykorzystane w latach osiemdziesiątych XX w. przez R. E. Freemana. Przy pomocy tego pojęcia Freeman podkreślał rolę wszystkich zainteresowanych stron w teorii i praktyce zarządzania. Założenia:

• organizacja jest powiązana z różnymi grupami, nazywanymi interesariuszami, które są pod wpływem oraz mają wpływ na działalność organizacji,
• relacje firmy z interesariuszami mają obustronny charakter,
• każdy interesariusz chce, żeby jego interes oraz opinia miały pierwszeństwo. Powodem jest to, iż każdy z interesariuszy ma swoje oczekiwania wobec przedsiębiorstwa,
• jego interes musi być zdominowany, a jego oczekiwania powinny być spełnione w jak najszybszym terminie,
• takie założenia służą procesom decyzyjnym organizacji.

Według H.Kościelniak: Każda osoba, grupa społeczna, organizacja, która w jakikolwiek sposób jest powiązana z przedsiębiorstwem oraz jest zainteresowana jego działalnością, która ukierunkowana jest na wyniki ekonomiczne, jest interesariuszem (ang. stakeholdres).

Według M. Nowaka: Wszystkie jednostki organizacyjne oraz grupy osób, które wywierają wpływ na projekt oraz są zainteresowane pozytywnymi czy negatywnymi skutkami projektu określano mianem interesariuszy.

Według B. Miedzińskiego: Interesariusze - indywidualne osoby oraz grupy osób, które w jakikolwiek sposób powiązane są z daną sprawą. Odnosząc się do projektu interesariuszami są klienci, dostawcy, kierownictwo, partnerzy, organizacje finansujące projekt, zespół projektowy, akcjonariuszy, kierownictwo wyższego szczebla, jak również wszystkie grupy, które znajdują się w otoczeniu projektu na przykład instytucje państwowe, konkurencja, społeczności lokalne.

Klasyfikacja interesariuszy

W literaturze istnieją różne podziały interesariuszy. Do podstawowej klasyfikacji można odnieść podział na interesariuszy wewnętrznych oraz zewnętrznych. Do interesariuszy wewnętrznych (ang. internal stakeholders) można odnieść menedżerów oraz wszystkich pracowników organizacji. Natomiast do interesariuszy zewnętrznych (ang. external stakeholders): wszystkie grupy które finansują organizację (np. właścicieli, inwestorzy, akcjonariusze), oraz organizacje społeczne, gospodarcze polityczne, które mają wpływ na organizację działając w jej otoczeniu, na przykład klienci, dostawcy, konkurenci, organizacje społeczne, polityczne, religijne, władze centralne, media.

Biorąc pod uwagę związek interesariuszy z celami organizacji, interesariusze dzielą się na interesariuszy głównych (primary stakeholders) i drugorzędnych (secondary stakeholders). Więzi rynkowe łączą ze sobą głównych interesariuszy a przedsiębiorstwo, natomiast więzi nierynkowe - interesariuszy drugorzędnych z interesariuszami. Do głównych interesariuszy odnoszą się:

• właściciele,
• pracownicy,
• wierzyciele,
• dostawcy,
• sprzedawcy,
• klienci,
• konkurenci.

Do drugorzędnych interesariuszy zaliczamy:

• społeczności lokalne, krajowe, zagraniczne,
• rządy lokalne i centralne,
• organizacje społecznościowe, religijne, polityczne, ekologiczne,
• media,
• pozytywną oraz negatywną opinię publiczną,
• różne instytucje, które wspierają projekt.

Definiujemy interesariuszy jako osoby lub organizacje zaangażowane w realizację projektu, a także osoby lub organizacje zainteresowane projektem sposób pozytywny czy też negatywny. Davis stworzył podział interesariuszy na osoby i instytucje, które bezpośrednio są zaangażowane w realizacje projektu, czyli:

• kierownik projektu,
• zespół projektowy,
• klient,
• użytkownik,
• sponsor projektu.

Osoby i instytucje zainteresowane realizacją projektu, czyli:

• kierownictwo organizacji,
• konkurencja,
• dostawcy,
• organizacje środowiskowe,
• związki zawodowe,
• społeczność,
• czynniki zewnętrzne które mają wpływ,
• inwestor,
• inne zainteresowane strony.

Między interesariuszami zaangażowanymi w sposób bezpośredni występują relację formalne, a interesariusze zaangażowane pośrednio czyli zewnętrzni w sposób nieformalny.

Analiza interesariuszy

Analiza interesariuszy może być dokonywana albo na etapie przygotowania strategii, albo na etapie definiowania projektu. Podczas analizy interesariuszy wykonuje się identyfikacja i charakterystyka tylko kluczowych interesariuszy projektu, czyli wyznaczane są wszystkie osoby i organizacje, na które projekt będzie miał wpływ lub które będą wpływać na ukształtowanie i przebieg projektu. Analiza musi zaprezentować interesy każdej grupy. Wywiady oraz dyskusję są głównymi narzędziami analizy interesariuszy. Należy traktować daną analizę jako punkt wyjściowy do analizy problemów. Ta podstawowa analiza daje faktyczny obraz rozkładu sił w ramach projektu i tworzy podstawę do decyzji o rozpoczęciu procesu projektowania lub zastosowania, jego ukończeniu bądź zmiany zakresu czy przedmiotu.

Etapy analizy interesariuszy:

Etap 1. Identyfikacja wszystkich osób i instytucji, na które projekt wywiera nawet najmniejszy wpływ i które w różny sposób mogą wpływać na projekt, a także mogą pomagać albo tworzyć zagrożenia podczas realizacji projektu lub stać się partnerami, dla których projekt może być polem do konfliktu interesów itd.

Etap 2. Ze zidentyfikowanych interesariuszy tworzymy grupy i wskazujemy, jaką oni będą pełnić rolę główną czy drugorzędną z perspektywy realizacji projektu.

Etap 3. Każdą grupę charakteryzujemy oraz opisujemy jaki ma wpływ na projekt biorąc pod uwagę wszystkie możliwe sieci powiązań, które będą występować pomiędzy grupami.

Etap 4. Wyciąganie wniosków i tworzenie odpowiednich rekomendacji.

Interesariusze projektu — artykuły polecane

Analiza interesariuszy (Zarządzanie strategiczne) — Interesariusze — Public relations — Analiza interesariuszy — Środowisko realizacji projektu — Rozwiązywanie konfliktów — Analiza SWOT — Analiza interesariuszy w zarządzaniu projektami — Organizacja

Bibliografia

• Habis A. (2009), Zarządzanie projektami, w tym finansowanymi z UE, Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, Warszawa
• Metelski W. (2017), Metodyka zarządzania cyklem projektu PCM, Metodyki i standardy zarządzania projektami
• Miedziński B. (2012), Podstawy zarządzania projektami, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna Adam, Warszawa
• Nowak M. (2014), Wspomaganie decyzji w planowaniu projektów, Difin, Warszawa
• Kościelniak H. (2010), Analiza grup interesu w zarządzaniu wartością przedsiębiorstwa, Zeszyty Naukowe Instytutu Zarządzania i Marketingu Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Pragmata tes Oikonomias, Cz. 4

Autor: Kateryna Romanyuk