Europejska Nagroda Jakości

Model Europejskiej Nagrody Jakości

Rys. 1. Model Europejskiej Nagrody Jakości

Europejska Fundacja Zarządzania Jakością (EFQM) opracowała model doskonałości, który opisuje europejskie podejście do systemu zarządzania jakością (rys. 1). Składa się on z dziewięciu obszarów:

• przywództwo - tworzenie i komunikowanie wizji wartości i zasad etycznych, zaangażowanie w doskonalenie organizacji, współpraca z przedstawicielami społeczeństwa,
• pracownicy - planowanie i doskonalenie zasobów ludzkich, identyfikacja i utrwalanie poziomu wiedzy i kompetencji, angażowanie pracowników, komunikacja, motywacja,
• polityka i strategia - metody budowy strategii, uwzględnienie przyszłych potrzeb, podejmowanie decyzji na podstawie faktów, wdrażane w organizacji,
• partnerstwo i zasoby - zarządzanie relacjami z dostawcami, zarządzanie finansami, infrastrukturą, technologią, informacjami i widzą,
• procesy - projektowanie i doskonalenie procesów, projektowanie i wytwarzanie wyrobów w oparciu o potrzeby i oczekiwania klientów, rozwijanie relacji z klientami,
• zadowolenie pracowników - dokonywanie pomiarów skuteczności motywacji, zadowolenia klientów, osiągnięć pracowników, zaangażowania,
• zadowolenie klientów - stosowanie mierników postrzegania organizacji przez klientów i wskaźników wyników działalności,
• otoczenie - badanie wizerunku, społeczna odpowiedzialność, zmniejszanie uciążliwości produktów dla otoczenia, kontakty z władzami,
• kluczowe wyniki działalności - wyniki finansowe i rynkowe.

Filary ENJ

Model Kryteriów Europejskiej Nagrody Jakości (ENJ) wyróżnia 9 kryteriów - filarów, podzielonych na dwie grupy. Pierwsza grupa obejmująca filary od I do V określa potencjał organizacji, a druga, pozostałe filary, od VI do IX, dotyczy efektów organizacji1. To pogrupowanie kryteriów ENJ nawiązuje do rachunku ekonomicznego podejmujących decyzje, w którym porównujemy nakłady czyli wykorzystany w określony sposób potencjał do osiągniętych efektów czyli wyników zarządzania tym potencjałem. Jakość zarządzania jest wynikiem (ilorazem) tego porównania. Kierując się zasadami prakseologii T. Kotarbińskiego, możemy stwierdzić, że:

• I zasada - wydajności: jeśli przy danym potencjale efekty rosną to jakość zarządzania ulega poprawie,
• II zasada - efektywności: jeżeli szybciej rosną efekty zarządzania jakością niż wykorzystany potencjał to jakość zarządzania wzrasta.

Poprawę jakości zarządzania zaobserwować możemy porównując oceny stopnia realizacji kryteriów ENJ w danym przedsiębiorstwie w kolejnych latach, na tle konkurentów.

Etapy

Mając to na uwadze, zaleca się, aby przedsiębiorstwa przystępowały do składania aplikacji do Europejskiej Nagrody Jakości przez kilka lat, zanim osiągną pełny sukces i zostaną laureatami ENJ. Aby ich nie zniechęcić wprowadzono trzy kolejne poziomy dostrzegania postępu w zakresie osiągnięcia skutków wdrożenia zasad TQM w organizacji:

• Poziom I: wyróżnienie za zaangażowanie w doskonalenie jakości zarządzania
• Poziom II: uznanie za doskonalenie jakości zarządzania
• Poziom III: aplikacja do Europejskiej Nagrody Jakości

Te kolejne ubiegania się o ENJ, stopniowy awans i wzrost uznania na drodze do jej osiągnięcia (częsta 3-5 razy) stanowią etapy widocznej i udokumentowanej poprawy jakości zarządzania. Mając to na względzie należy zalecić przedsiębiorstwom, które zamierzają w przyszłości ubiegać się o ENJ, aby opracowały wieloletni program doskonalenia jakości zarządzania którego realizację prowadzi przedsiębiorstwo, zbliżając się co roku do pełnego spełnienia wymagań określonych przez poszczególne moduły z których składa się 9 kryteriów zarządzania jakością. Osiąganie z roku na rok wyższego poziomu punktów oceny stanowi o wzroście jakości zarządzania.

Mając powyższe na względzie, możemy stwierdzić, że poprawa w realizacji wymagań zawartych we wszystkich Kryteriach Modelu ENJ stanowi o jakości zarządzania. Stopień i sposób realizacji tych wymagań w przedsiębiorstwie, decydując o kierunkach i metodach doskonalenia, są determinantami jakości zarządzania.

Polska Nagroda Jakości powstała w oparciu o doświadczenia ENJ. Dlatego też kryteria PNJ są w bardzo dużym stopniu zbieżne z wymaganiami europejskimi, ale nie są takie same.

Europejska Nagroda Jakości — artykuły polecane

Polska Nagroda Jakości — Europejska nagroda jakości — Regionalne Nagrody Jakości — Identyfikacja systemu zarządzania jakością — Nagroda im. Malcolma Baldridge'a — Strategiczna karta wyników — System zarządzania jakością — Strategia projakościowa - zasady formułowania — Poziomy dojrzałości organizacji

Bibliografia

• Wawak T. (1998), Jakość pracy a jakość życia, w Polityka jakości polskich przedsiębiorstw w dobie integracji europejskiej, materiały konferencji naukowej, Wiedeń

Autor: Tadeusz Wawak