Inkaso

Inkaso to forma rozliczeń bezgotówkowych. Polega na złożeniu przez dostawcę polecenia w swoim banku, by pobierał należności od odbiorcy. Z inkasa korzystają firmy mające zaufanie do swoich partnerów handlowych, oraz gdy nie istnieją obawy, że kupujący odmówi odbioru towaru lub zapłaty za niego. Jest to wykorzystanie pieniądza bezgotówkowego jako funkcji środka płatniczego. Jest nazywany zazwyczaj inkasem bankowym, ponieważ to właśnie banki są niejako pośrednikiem między rozliczającymi się kontrahentami w transakcjach wierzycielsko-dłużniczych. Jest to generalnie dokument podobny do akredytywy, natomiast w odróżnieniu od akredytywy w inkasie stroną inicjującą jest eksporter oraz żaden z banków kontrahentów nie musi traktować inkasa jako zobowiązania. Co więcej bank nie ponosi żadnej odpowiedzialności za daną transakcje ani nie kontroluje przedstawionych mu dokumentów. Wykorzystanie inkasa zależy od wielu czynników, między innymi od: ceny, posiadania rachunku w danym banku czy wiarygodności kredytowej przedsiębiorców

TL;DR

Inkaso to forma rozliczeń bezgotówkowych, polegająca na pobieraniu należności przez bank od odbiorcy. Inkaso może dotyczyć różnych dokumentów finansowych i handlowych. Uczestnikami inkasa są podawcy, banki i płatnicy. Istnieje wiele rodzajów inkasa, które różnią się warunkami płatności. Zaletami inkasa są możliwość oceny dokumentów przed płatnością oraz brak konieczności angażowania wcześniejszych środków finansowych. Wady inkasa to ryzyko odmowy zapłaty przez kupującego i brak pewności, czy sprzedający spełnił warunki umowy.

Przedmiot inkasa

Przedmiotem inkasa mogą być dokumenty finansowe (bezdokumentowe):

• Weksle
• Weksle trasowane
• Czeki
• Kwity depozytowe
• Banknoty
• Akcje
• Obligacje

oraz handlowe (dokumentowe):

• Świadectwo pochodzenia,
• Dokumentacja przewozowa,
• Faktury,
• Dokumenty stwierdzające tytuł własności,
• Dokumenty ubezpieczeniowe, itd.

Uczestnicy inkasa

• podawcy,
• bank podawcy,
• bank pośredniczący, do którego wysłane jest zlecenie inkasowe,
• płatnik.

Etapy inkasa

• Podawca wysyła towar płatnikowi, a następnie składa w banku dokumenty potwierdzające wysyłkę towaru i upoważniające do jego odbioru.
• Bank podawcy przesyła do banku pośredniczącego otrzymane dokumenty.
• Bank inkasujący potwierdza bankowi podawcy odbiór dokumentów i przesyła płatnikowi wezwanie do wykupienia inkasa wraz z kopią faktury handlowej.
• Gdy wpłyną do banku dokumenty inkasowe płatnik otrzymuje od banku dalsze instrukcje. Jeśli je spełni otrzyma dokumenty będące przedmiotem inkasa. Po spełnieniu warunków inkasa, tj. zapłacie lub zaakceptowaniu weksla, płatnik odbiera dokumenty i tym samym jest uprawniony do dysponowania towarem.
• Bank ogranicza się wyłącznie do pośrednictwa przy przekazywaniu dokumentów i dokonania zapłaty. Nie sprawdza autentyczności dokumentów handlowych i nie jest zobowiązany do wykonania płatności z własnych środków. Jest odpowiedzialny jedynie za postępowanie z otrzymanymi dokumentami ściśle według instrukcji podawcy.

Rodzaje

Wyróżniamy następujące rodzaje inkasa:

• Inkaso akceptacyjne - inaczej inkaso terminowe, które polega na uregulowaniu płatności w wyznaczonym terminie przez płatnika, bank inkasujący wydaje płatnikowi dokumenty handlowe w zamian za akcept weksla,
• Inkaso dokumentowe - ma zastosowanie w rozliczeniach między przedsiębiorstwami, które prowadza działalność gospodarczą, wszystkie czynności rozliczające wykonuje bank, polega głównie na windykacji danej sumy zobowiązanego w zamian za wręczenie bankowi danych dokumentów,
• Inkaso finansowe - inaczej bezdokumentowe czyli charakterystyczną cechą jest to, że przedmiotem są wyłącznie dokumenty finansowe,
• Inkaso gotówkowe - zwane inaczej a vista, jest to wpłata niekoniecznie gotówkowa za towar, w celu jego posiadania, głównie polega na zapłacie w ciągu 3 dni od zawiadomienia przez bank, że dokumenty handlowe nadeszły do banku inkasującego,
• Inkaso gwarantowane - występuje, gdy kontrahent nie ma zaufania do płatnika, w takim wypadku kontrahent żąda gwarancji od banku płatnika, jeśli ten odmówi zapłaty w wyznaczonym czasie i wyznaczonej kwocie,
• Inkaso natychmiastowe, - polega na natychmiastowym uregulowaniu należności po złożeniu dokumentów, bank obciąża rachunek płatnika daną kwotą, jest to korzystny rodzaj dla wierzyciela,
• Inkaso automatyczne - występuje, gdy kontrahenci mają wobec siebie zaufanie, a kwota danych rozliczeń jest duża, polega na tym, że dwa banki upoważniają się do obciążenia drugiej strony umowy i wypłacie należności automatycznie,
• Inkaso towarowe - polega na wydaniu towaru osobie trzeciej na przykład przez bank, ale tylko wtedy gdy odbiorca wykona świadczenie wskazane przez zleceniodawce,
• Inkaso samochodowe - ma duże znaczenie dla bezpieczeństwa obrotu pieniężnego, jest to dość spore ułatwienie dla klientów danego banku, ponieważ polega na zebraniu utargu podmiotów z całego dnia i dostarczenie ich do banku, który prowadzi rachunki,
• Inkaso eksportowe,
• Inkaso importowe,
• Inkaso kasowe,
• Inkaso proste,

Zalety inkasa

• dla płatnika - przed dokonaniem płatności może zobaczyć i ocenić dokumenty będące przedmiotem inkasa i dopiero wtedy dokonać płatności; możliwość regulowania płatności po dostarczeniu towaru na miejsce przeznaczenia - nie wymaga angażowania z góry środków finansowych
• dla podawcy - ma pewność, że dokumenty nie zostaną wydane importerowi dopóki nie spełni on warunków zawartych w zleceniu inkasowym,
• korzystanie z inkasa dokumentowego jest bezpieczniejsze niż polecenie wypłaty, a zarazem prostsze i tańsze niż akredytywa

bank jako pośrednik w przekazywaniu dokumentów i realizacji płatności zapewnia prawidłową realizację transakcji

Wady inkasa

• dla sprzedającego inkaso stanowi ryzyko, gdyż kupujący może odmówić zapłaty,
• kupujący nie ma pewności, czy sprzedający dopełnił wszystkich warunków umowy.

Inkaso — artykuły polecane

Inkaso dokumentowe — Inkaso gotówkowe — Inkaso eksportowe — Kredyt wekslowy — Inkaso importowe — Faktoring wymagalnościowy — Akredytywa — Akredytywa dokumentowa — Inkaso finansowe — Infrastruktura informatyczna

Bibliografia

• Dobosiewicz Z. (2011), Bankowość, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Jaworski W., Krzyżkiewicz Z., Kosiński B. (2000), Banki. Rynek, operacje, polityka, Poltext, Warszawa
• Miklaszewska E. (2003), Podstawy finansów i bankowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Olkiewicz A. (2010), Rola instrumentów bankowych i ubezpieczeniowych w ograniczaniu ryzyka handlowego przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, nr 4 (53)
• Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Zając J. (2010), Zastosowanie elektronicznej wymiany danych..., Studia i Materiały, PSZW, nr 29

Autor: Magdalena Poroś, Natalia Bańczak