Inkaso finansowe

Inkaso finansowe (ang. clean collection) nazywane także inkasem bezdokumentowym, którego przedmiotem są tylko dokumenty finansowe, takie jak:

• Weksel własny - "jest papierem wartościowym potwierdzającym istnienie zobowiązania pieniężnego osoby lub osób, które go podpisały" (S.Owsiak 2002)
• Czek - środek zapłaty, wręczany jest zamiast pieniądza, przy zakupie towarów lub usług,
• Trata - polecenie zapłacenia remitentowi sumy wekslowej,
• Banknoty - "pieniądz papierowy emitowany przez dowolny bank, poświadczający posiadanie przez okaziciela pewnej wartości" (J.Głuchowski 2001)
• Akcje -papier wartościowy reprezentujący część kapitału zakładowego spółki akcyjnej,
• Kwity depozytowe - papier wartościowy, który jest emitowany i stanowi przedmiot obrotu na zagranicznych rynkach kapitałowych,
• Obligacje - "są formami zaciągania długu przez różne podmioty, takie jak: Skarb Państwa, władze municypalne, przedsiębiorstwa, banki. Cechą charakterystyczną jest to, że mają one z góry określony dochód" (S.Owsiak 2002)

Płatność w formie inkasa wymaga od eksportera zaangażowania swojego banku i banku importera w realizacji transakcji. Jest to zabieg, który nie wymaga zbyt dużych nakładów pieniężnych, jednak stopień bezpieczeństwa jest niezbyt duży i lepiej stosować tą formę płatności tylko wtedy, gdy obie strony mają do siebie pełne zaufanie. Najczęściej stosowanym dokumentem finansowym jest trata, dokumenty handlowe dotyczące transakcji mogą być bezpośrednio przesłane przez podawcę inkasa płatnikowi.

Proces inkasa finansowego

Proces inkasa finansowego rozpoczyna się od złożenia przez zleceniodawcę odpowiednich dokumentów finansowych. Następnie bank przekazujący, który jest bankiem zleceniodawcy, przekazuje te dokumenty do banku inkasującego. Bank inkasujący jest odpowiedzialny za przetworzenie dokumentów i przekazanie płatności do zleceniodawcy. Bank przekazujący pełni rolę pośrednika między zleceniodawcą a bankiem inkasującym. Jego zadaniem jest przekazanie dokumentów finansowych do banku inkasującego oraz udzielanie wszelkich niezbędnych informacji dotyczących transakcji. Bank inkasujący natomiast odpowiada za przetworzenie dokumentów, sprawdzenie poprawności płatności oraz przekazanie jej do zleceniodawcy.

Zleceniodawca ma obowiązek dostarczyć bankowi przekazującemu wszystkie niezbędne dokumenty finansowe oraz udzielić wszelkich informacji dotyczących transakcji. Bank przekazujący musi przekazać te dokumenty do banku inkasującego i zapewnić płynne przepływanie informacji między zleceniodawcą a bankiem inkasującym. Bank inkasujący odpowiada za sprawdzenie poprawności płatności oraz przekazanie jej do zleceniodawcy. Podczas procesu inkasa finansowego mogą wystąpić różne problemy i ryzyka, takie jak opóźnienia w przekazaniu płatności, błędy w dokumentach finansowych lub niedostarczenie niezbędnych informacji. Aby zminimalizować te problemy, ważne jest, aby zleceniodawca dokładnie sprawdził dokumenty finansowe przed ich przekazaniem do banku przekazującego oraz zapewnił ciągłą komunikację z bankiem inkasującym. Dodatkowo, bank inkasujący powinien przeprowadzić dokładne sprawdzenie dokumentów i płatności przed ich przekazaniem do zleceniodawcy. Bank inkasujący ma obowiązek dokładnie sprawdzić poprawność płatności oraz zgodność dokumentów finansowych przed ich przekazaniem do zleceniodawcy. Po wykonaniu tych procedur, bank inkasujący przekazuje płatność do zleceniodawcy, informując go o dokonanej transakcji. Zleceniodawca otrzymuje wtedy płatność i może zakończyć proces inkasa finansowego.

Zalety i wady inkasa finansowego

Inkaso finansowe ma wiele korzyści dla sprzedawcy. Jedną z nich jest minimalne ryzyko nieotrzymania płatności, ponieważ bank inkasujący sprawdza poprawność płatności przed jej przekazaniem do zleceniodawcy. Ponadto, sprzedawca ma większą pewność otrzymania płatności oraz nie musi udostępniać informacji o swoich rachunkach bankowych. Inkaso finansowe ma jednak pewne ograniczenia. Jednym z nich jest dłuższy czas oczekiwania na płatność, ponieważ proces inkasa wymaga czasu na przetworzenie dokumentów finansowych i przekazanie płatności do zleceniodawcy. Ponadto, inkaso finansowe wymaga zaufania do uczestników procesu oraz może wiązać się z dodatkowymi kosztami związanymi z obsługą tego procesu.

Inkaso finansowe jest najbardziej korzystne w sytuacjach, gdy sprzedawca ma obawy co do otrzymania płatności od kontrahenta. Jest to szczególnie ważne w handlu międzynarodowym, gdzie ryzyko nieotrzymania płatności może być większe. Inkaso finansowe zapewnia większą pewność otrzymania płatności i minimalizuje ryzyko dla sprzedawcy. Mimo licznych zalet inkasa finansowego, istnieją sytuacje, w których lepiej jest zastosować inną metodę płatności. Na przykład, jeśli sprzedawca i kupujący mają już długotrwałe i zaufane relacje handlowe, można rozważyć inne metody płatności, takie jak akredytywy handlowe. Ponadto, w przypadku małych transakcji, gdzie ryzyko nieotrzymania płatności jest mniejsze, inne metody płatności mogą być bardziej efektywne.

Alternatywne metody płatności w handlu międzynarodowym

W handlu międzynarodowym stosuje się różne metody płatności. Akredytywy, płatności przed - lub po-wysyłkowe, faktoring handlowy, płatności elektroniczne lub za pomocą karty kredytowej to tylko niektóre z nich. Każda z tych metod ma swoje zalety i ograniczenia. Akredytywa zapewnia większą pewność otrzymania płatności, ale może być czasochłonna i wymaga dodatkowych formalności. Płatności elektroniczne są szybkie i wygodne, ale wiążą się z ryzykiem oszustwa. Faktoring handlowy może zapewnić natychmiastową płatność, ale wiąże się z dodatkowymi kosztami. Każda z tych metod ma swoje zalety i ograniczenia, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze odpowiedniej metody płatności.

Przy wyborze odpowiedniej metody płatności w handlu międzynarodowym należy wziąć pod uwagę wiele czynników. Koszty, czas realizacji płatności, ryzyko nieotrzymania płatności, zaufanie do uczestników procesu - to tylko niektóre z czynników, które należy uwzględnić. Ważne jest, aby dokładnie przeanalizować sytuację i wybrać metodę płatności, która najlepiej odpowiada potrzebom i ograniczeniom danej transakcji.

Uczestnicy inkasa

• Zleceniodawca - eksporter polecający swojemu bankowi odebrać płatność w jego imieniu,
• Bank przekazujący (zlecający) - bank wykonujący zlecenie inkasowe, przesyła otrzymane od zleceniodawcy dokumenty wraz z własną instrukcją inkasową skierowaną do banku inkasującego,
• Bank inkasujący (pośredniczący) - bank odpowiedzialny za zainkasowanie należności,
• Płatnik (importer) - strona, której prezentowane są dokumenty i która dokonuje zapłaty.

Elementy zlecenia inkasa czeku

Zleceniodawca czeku, składając do banku czek do inkasa zobowiązany jest do złożenia indosu (oświadczenie woli zbywającego o przeniesieniu własności weksla, czeku) w obecności pracownika banku zgodnie z zasadami oraz również do złożenia tzw. indywidualnego zlecenia inkasowego (ang. Individual Collection Order), który zawiera następujące dane:

• Miejscowość oraz datę wystawienia zlecenia (ang. city and date),
• Nazwę i adres podawcy czeku (ang. name and address of the cheque's bearer),
• Numer czeku (ang. cheque's number),
• Walutę i kwotę czeku (ang. cheque's currency and amount),
• Datę i miejscowość wystawienia czeku (ang. date and place of issue of the cheque),
• Nazwę trasanta - wystawcy czeku (ang. issuer of the cheque),
• Nazwę trasata - płatnika czeku (ang. payer of the cheque),
• Nazwę remitenta -beneficjent czeku (ang. beneficiary of the cheque),
• Tytuł płatności (ang. details of payment),
• Sposób realizacji zapłaty (ang. method of execution),
• Kto pokrywa koszty realizacji operacji (ang. operational charges),
• Numer dokumentu tożsamości (ang. number of the bearer's identification document),
• Podpis podawcy (ang. bearer's signature).

Dokumenty handlowe związane z transakcją mogą być przesłane przez podawcę inkasa bezpośrednio do płatnika.

Inkaso finansowe — artykuły polecane

Inkaso eksportowe — Kredyt wekslowy — Inkaso dokumentowe — Inkaso — Instrumenty rynku pieniężnego — Forfaiting — Ewidencja papierów wartościowych — Akredytywa — Inkaso gotówkowe

Bibliografia

• Bernaś B. (2006), Finanse międzynarodowe, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Głuchowski J. (red.) (2001), Leksykon finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Olkiewicz A. (2010), Rola instrumentów bankowych i ubezpieczeniowych w ograniczaniu ryzyka handlowego przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, nr 4 (53)
• Owsiak S. (2011), Podstawy nauki finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sekomski K. (red.) (1974), Mała Encyklopedia Ekonomiczna, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Jacek Skulicz, Agnieszka Sydorów