Przewoźnik

Przewoźnik to podmiot, który w ramach prowadzonego przedsiębiorstwa zobowiązuje się do przewozu za wynagrodzeniem osób lub rzeczy. Aby móc zdefiniować pojęcie przewoźnika należy przywołać procesy zachodzące w logistycznym łańcuchu dostaw. Występują w nim klienci, dostawcy, odbiorcy, zakłady produkcyjne. W łańcuchu możemy wskazać stałe miejsca, w których niejako dany rodzaj działalności jest wstrzymywany na jakiś czas, a także firmy transportowe wykorzystywane do przewozu towarów. Koszt transportu wpływa także na koszt funkcjonowania tzw. ogniw stałych. Przewoźnicy reprezentują podaż usług transportowych - produkują i wykonują oferowane usługi przewozowe.

TL;DR

Przewoźnik to podmiot, który zajmuje się przewozem osób lub rzeczy za wynagrodzeniem. Przewoźnik musi użyć odpowiednich środków transportu i ponosi odpowiedzialność za szkody. Może wydawać regulaminy, ale nie mogą one być sprzeczne z prawem. Przewoźnik może być publiczny, kontraktowy, wyłączony spod regulacji lub prywatny. Wybór przewoźnika zależy od kosztów transportu i poziomu obsługi. Ważne jest także sprawdzenie wiarygodności przewoźnika przed podjęciem współpracy.

Charakterystyka

Przewozy krajowe są regulowane przez ustawę z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz.U. z 2012 r. poz.1173). W ustawie uregulowano przewóz osób i rzeczy wykonywany odpłatnie przez uprawnionych do tego przewoźników, z wyjątkiem przewozu lotniczego, morskiego i konnego. Przewoźnik to podmiot, który w rejestrze swojej działalności gospodarczej (Krajowy Rejestr Sądowy lub Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej) ma pozycję "transport drogowy towarów", a w przypadku kolei "transport kolejowy towarów". Zgodnie z ustawą przewoźnik ma obowiązek użyć środków transportu odpowiednich do danego przewozu. Jeżeli rodzaj transportu był nieodpowiedni i doszło do szkody, to przewoźnik ponosi odpowiedzialność. Przewoźnik może wydawać regulaminy określające warunki przewozu rzeczy. Jednakże postanowienia regulaminów nie mogą być sprzeczne z postanowieniami Prawa przewozowego (co niestety często ma miejsce). Przewoźnik odpowiada za wszystkich swoich pracowników i podwykonawców jak za siebie samego. W ramach jednej umowy przewozu i jednego dokumentu przewozowego, przewóz może wykonywać kilku przewoźników tej samej lub różnej gałęzi transportu. Odpowiedzialność przewoźników jest solidarna. Informacje niezbędne do prawidłowego wykonania przewozu są dostarczane przewoźnikowi w formie listu przewozowego. Dokument ten pełni funkcję dowodową co do faktu zawarcia umowy przewozu i jej treści. Wynagrodzenie przewoźnika to fracht (przewoźne).

Wybór przewoźnika

Kryteria stosowane przy wyborze przewoźnika:

• Koszty transportu - koszty są sumą takich czynników jak: stawki przewozowe, minimalna waga ładunków, urządzenia do załadunku i wyładunku, uszkodzenia w trakcie przewozu itd.
• Poziom obsługi - czas przewozu, zdolność przewozowa, niezawodność, zabezpieczenie towarów.

Wybór konkretnego przewoźnika podlega kolejnym etapom. Jego wybór wykracza poza prosta analizę kosztów, stawek dotyczących różnych gałęzi transportu. W pierwszym etapie wyboru klient ma do wyboru cztery podstawowe gałęzie transportu:

• Kolejowy,
• Wodny,
• Drogowy,
• Lotniczy,

a dodatkowo bardzo specyficzny transport rurociągowy. Może także uwzględnić transport intermodalny który polega na wykorzystaniu dwóch lub więcej środków transportu na danej trasie.

Drugi etap wyboru przewoźnika dotyczy wyboru formy prawnej tj.:

• Przewoźnika publicznego,
• Kontraktowego,
• Wyłączonego spod regulacji,
• Prywatnego.

Rodzaje przewoźników ze względu na formę prawną

• Przewoźnik publiczny to podmiot który jest wynajmowany do świadczenia dostępnych bez ograniczeń usług za odpowiednią opłatą. Przewoźnik publiczny nie wyróżnia swoich klientów. Działalność przewoźnika publicznego jest najściślej regulowana w ekonomicznym aspekcie. Świadczy on usługi dostawcze pod warunkiem równego traktowania wszystkich klientów i pobiera jasno określone opłaty. Przewoźnik publiczny ma istotny wpływ na interesy społeczeństwa. Musi on transportować wszelkie powierzone mu towary w zasięgu jego działania. Przewoźnik publiczny ponosi odpowiedzialność za powierzone towary. Stawki przewozowe są ustalane w taki sposób aby chronić interes załadowców jak również powinien zabezpieczyć odpowiedni zarobek dla przewoźnika. Tak ustalone wymogi ekonomiczne zapewniają ciągłość obsługi transportowej.
• Przewoźnik kontraktowy to przewoźnik wynajęty do obsługi jednego lub pewnej (ograniczonej) liczby załadowców. Obsługa odbywa się na podstawie zawartej specjalnej umowy. Prowadzenie działalności przewoźnika kontraktowego podlega regulacjom ekonomicznym. W odróżnieniu od przewoźnika publicznego - przewoźnik kontraktowy nie ma prawnego obowiązku świadczenia usług. W umowie określone są: stawki przewozowe, zakres odpowiedzialności prawnej, rodzaj usług i sprzęt jakim usługa jest wykonywana. Stawki pobierane przez przewoźników kontraktowych są z reguły niższe niż przewoźników publicznych. Z racji nie obsługiwania ogółu załadowców przewoźnik kontraktowy może skupić się na prowadzeniu wyspecjalizowanej działalności.
• Przewoźnik wyłączony spod regulacji - jak wskazuje nazwa jest to przewoźnik którego nie dotyczą regulacje ekonomiczne w zakresie ustalania stawek za usługę. Stawki za usługę i zakres usług w tym wypadku ustalany jest przez rynek. Barierą którą musi pokonać aby zaistnieć na rynku przewoźnik wyłączony spod regulacji to kapitał. Status przewoźnika wynika z przewożonych ładunków lub rodzaju prowadzonej działalności. Np. w przypadku transportu drogowego przewoźnikiem wyłączonym spod regulacji jest przewoźnik przewożący produkty rolne, prasę, w przypadku przewoźnika kolejowego jeżeli transportuje owoce. W części transportu wodnego do tej grupy zaliczyć można firmy transportujące towary masowe. Ze względu na niewielka liczbę sytuacji w których możliwe jest wyłączenie przewoźnika spod regulacji są to usługi o ograniczonej dostępności. Zaletą świadczonych usług są oferowane niższe stawki transportowe. Niestety przewoźnik wyłączony spod regulacji nie zapewnia niezawodnej obsługi w zakresie towarów przemysłowych.
• Przewoźnik prywatny - określa firmę która zaspakaja swoje potrzeby transportowe własnymi środkami transportu. Przewoźnik ten nie oferuje i nie wynajmuje swoich usług innym przewoźnikom. Jest to firma która przewozi towar będący jej własnością, dzierżawiony lub znajdujący się w depozycie. W tej formie przewoźnika dominuje transport samochodowy. Podstawowym argumentem przemawiającym za korzystaniem z usług własnego transportu są koszty i poziom obsługi. Korzystanie z własnego transportu pozwala uzyskać większą kontrolę i elastyczność reakcji lecz także niesie duże potrzeby kapitałowe, siły roboczej.

Wiarygodność przewoźnika

Istotnym elementem podczas wyboru przewoźnika, jest sprawdzenie wiarygodności potencjalnego partnera. Informacje można uzyskać w postaci raportu wywiadowni handlowej lub też dokonując analizy czynników wpływających na wiarygodność. Najważniejsze z nich to forma prawna i data założenia takiego podmiotu.

Przewoźnik — artykuły polecane

Franczyza — Dystrybucja poprzez agentów handlowych i brokerów — Dystrybucja franchisingowa — Prawo przewozowe — Agent nieruchomości — Zawartość kontraktu — Wykonawca — Nieruchomość — Umowa spedycji

Bibliografia

• Coyle J. (2002), Zarządzanie logistyczne, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Galor A., Galor W. (2010), Problemy przewoźników ładunków ponadgabarytowych (ŁPN) w Polsce, Akademia Morska w Szczecinie
• Krasucki Z. (1997), Transport i spedycja w handlu zagranicznym, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
• Sikorski A. (2013), Transport i spedycja międzynarodowa w handlu zagranicznym: instruktaż i wzorcowa dokumentacja dla logistyków i spedytorów, ODDK, Gdańsk
• Sitarz M., Chruzik K. (2010), Zintegrowany system zarządzania bezpieczeństwem w transporcie kolejowym. Cz. 2, Wymagania w zakresie bezpieczeństwa stawiane przewoźnikom kolejowym i zarządcom infrastruktury, TTS Technika Transportu Szynowego, 16(4)
• Starkowski D. (2016), Analiza procesu przewozowego i zasady planowania operacji transportowej na podstawie wybranego przedsiębiorstwa transportowego podczas przewozu płatów rybnych. Cz. 4, Praktyczne wykonanie operacji przewozowej z analizą logistyczną, Autobusy: technika, eksploatacja, systemy transportowe, 17(6)
• Starowicz W. (2006), Międzynarodowy transport drogowy (materiały przygotowujące do uzyskania certyfikatu kompetencji zawodowych), Zeszyty naukowo-techniczne, nr 15, zeszyt 129
• Ustawa z dnia 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe. Dz.U. 1984 nr 53 poz. 272

Autor: Andrzej Kogut, Justyna Nenko