Polityka pieniężna: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''[[Polityka]] pieniężna''' (monetarna) stanowi, obok [[polityka fiskalna|polityki fiskalnej]], zasadniczy filar [[makroekonomia|makroekonomicznej]] polityki państwa (Włudyka, 2007). | |||
W zamierzeniu oddziałuje na [[stopa procentowa|stopy procentowe]] i [[kurs walutowy|kursy walutowe]], a bardziej ogólnie na warunki na rynkach finansowych i ich powiązania z gospodarką realną (Burda, Wypolsz, 2000). | |||
Polityka monetarna wpływa na relacje między popytem na [[pieniądz]], a podażą pieniądza. Szczególną rolę odgrywa stopa procentowa, która oddziałuje na podaż pieniądza, ta z kolei wpływa na procesy inflacyjne, decyzje podmiotów gospodarczych co do oszczędzania, [[koszt]] [[kredyt]]u dla przedsiębiorców, itd. | |||
[[Rząd]] może oddziaływać na politykę monetarną w sposób pośredni np. przez poziom [[deficyt budżetowy|deficytu budżetowego]], wielkość [[dług publiczny|długu publicznego]] lub przez wielkość redystrybucji fiskalnej. | |||
==TL;DR== | |||
Polityka pieniężna to jedno z narzędzi polityki państwa, które wpływa na stopy procentowe i kurs walutowy, a także na rynek finansowy i gospodarkę realną. Jej celem jest utrzymanie równowagi pieniężnej, zapobieganie inflacji i długoterminowy wzrost gospodarczy. Polityka pieniężna może być ekspansywna (zwiększenie podaży pieniądza) lub restrykcyjna (zmniejszenie podaży pieniądza). Cele strategiczne to utrzymanie stabilnego poziomu cen, ograniczenie bezrobocia, równowaga gospodarki i walka z inflacją. Cele pośrednie to kształtowanie stóp procentowych i podaży pieniądza, a cele operacyjne to utrzymanie bazy monetarnej i odpowiedniego poziomu stopy procentowej. | |||
==Zadania== | |||
Najważniejsze [[zadanie]] polityki pieniężnej dotyczy właściwego rozpoznania tzw. impulsów monetarnych, które pochodzą ze: | |||
* sfery pieniężnej, czyli dotyczą zmian w napływie bądź odpływie kapitału, wzrostu [[inflacja|inflacji]], zagrożeń deflacyjnych, destabilizacji kursu walutowego | |||
* sfery realnej, która obejmuje wzrost lub spadek [[bezrobocie|bezrobocia]], produkcji itp. | |||
* zmian psychologicznych, wśród których można wymienić zmiany preferencji konsumpcyjnych czy oszczędnościowych, panikę związaną z groźbą kryzysu finansowego | |||
Najtrudniejszym zadaniem polityki monetarnej jest natomiast [[ocena]] pod kątem jej skuteczności, czyli znalezienie odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu narzędzia wykorzystywane przez [[bank centralny]] oddziałują nie tylko na inflację, ale na kształtowanie się realnych wielkości ekonomicznych (zatrudnienia, produkcji, eksportu). | |||
<google>n</google> | |||
==Wykorzystanie== | ==Wykorzystanie== | ||
Polityka pieniężna jest realizowana przez bank centralny, a jej celem jest zapewnienie równowagi pieniężnej w gospodarce oraz zapobieganie i zwalczanie inflacji, co powinno prowadzić do długofalowego wzrostu gospodarczego. Wyróżnić można dwa, ogólnie panujące standardy polityki monetarnej: | Polityka pieniężna jest realizowana przez [[bank]] centralny, a jej celem jest zapewnienie równowagi pieniężnej w gospodarce oraz zapobieganie i zwalczanie inflacji, co powinno prowadzić do długofalowego wzrostu gospodarczego. Wyróżnić można dwa, ogólnie panujące standardy polityki monetarnej: | ||
* prymat antyinflacyjny, czyli dbałość o stabilny poziom cen poprzez kontrolę [[podaż]]y pieniądza na rynku | * prymat antyinflacyjny, czyli dbałość o stabilny poziom cen poprzez kontrolę [[podaż]]y pieniądza na rynku | ||
* [[autonomia|autonomiczny]] charakter instytucji sprawujących politykę pieniężną- niezależność banku centralnego od rządu, parlamentu i wszelkich grup interesów. | * [[autonomia|autonomiczny]] charakter instytucji sprawujących politykę pieniężną- niezależność banku centralnego od rządu, parlamentu i wszelkich grup interesów. | ||
| Linia 43: | Linia 29: | ||
Można wyróżnić dwa rodzaje polityki pieniężnej: | Można wyróżnić dwa rodzaje polityki pieniężnej: | ||
* '''Ekspansywna''' - jej celem jest zwiększenie [[podaż]]y pieniądza. Realizowana jest przez obniżenie stóp procentowych: [[stopa lombardowa|lombardowej]] i redyskontowej, zakup [[papiery wartościowe|papierów wartościowych]] na otwartym rynku, obniżenie wskaźnika [[rezerwa obowiązkowa|rezerw obowiązkowych]]. Prowadzi to do potanienia [[kredyt]]u i zwiększenia akcji kredytowych przez banki komercyjne i wzrostu podaży pieniądza (Włudyka, 2007). Kiedy łatwiej jest zaciągnąć [[kredyt]] na [[potrzeby]] produkcyjne lub konsumpcyjne, ludzie wydają więcej pieniędzy i [[popyt]] wzrasta, co może prowadzić do wzrostu produkcji i spadku [[bezrobocie|bezrobocia]]. Ekspansywnej polityce monetarnej towarzyszyć może jednak wzrost cen (Czarny, 1998). | * '''Ekspansywna''' - jej celem jest zwiększenie [[podaż]]y pieniądza. Realizowana jest przez obniżenie stóp procentowych: [[stopa lombardowa|lombardowej]] i redyskontowej, zakup [[papiery wartościowe|papierów wartościowych]] na otwartym rynku, obniżenie wskaźnika [[rezerwa obowiązkowa|rezerw obowiązkowych]]. Prowadzi to do potanienia [[kredyt]]u i zwiększenia akcji kredytowych przez banki komercyjne i wzrostu podaży pieniądza (Włudyka, 2007). Kiedy łatwiej jest zaciągnąć [[kredyt]] na [[potrzeby]] produkcyjne lub konsumpcyjne, ludzie wydają więcej pieniędzy i [[popyt]] wzrasta, co może prowadzić do wzrostu produkcji i spadku [[bezrobocie|bezrobocia]]. Ekspansywnej polityce monetarnej towarzyszyć może jednak wzrost cen (Czarny, 1998). | ||
* '''Restrykcyjna''' - realizowana jest poprzez podwyżkę stóp procentowych, podwyższenie wskaźnika rezerw obowiązkowych, sprzedaż lub emisję papierów wartościowych (Włudyka, 2007). Prowadzi to do obniżenia podaży pieniądza, spadku popytu oraz wzrostu bezrobocia, a także zahamowania inflacji (Czarny, 1998). | * '''Restrykcyjna''' - realizowana jest poprzez podwyżkę stóp procentowych, podwyższenie wskaźnika rezerw obowiązkowych, [[sprzedaż]] lub emisję papierów wartościowych (Włudyka, 2007). Prowadzi to do obniżenia podaży pieniądza, spadku popytu oraz wzrostu bezrobocia, a także zahamowania inflacji (Czarny, 1998). | ||
==Cele strategiczne polityki pieniężnej== | ==Cele strategiczne polityki pieniężnej== | ||
To [[cele]] ogólne odnoszące się do gospodarki jako całości. Zaliczamy do nich: | To [[cele]] ogólne odnoszące się do gospodarki jako całości. Zaliczamy do nich: | ||
* utrzymanie stabilnego poziomu cen - podstawowy cel strategiczny polityki pieniężnej (jedno z najtrudniejszych zadań dla banku centralnego) | * utrzymanie stabilnego poziomu cen - podstawowy [[cel strategiczny]] polityki pieniężnej (jedno z najtrudniejszych zadań dla banku centralnego) | ||
* ograniczenie bezrobocia | * ograniczenie bezrobocia | ||
* równowagę gospodarki, wzrost gospodarczy | * równowagę gospodarki, [[wzrost gospodarczy]] | ||
* walkę z inflacją czy deflacją | * walkę z inflacją czy deflacją | ||
Wybór samego celu pozostaje w ścisłym związku z przyjętą koncepcją roli pieniądza oraz banku centralnego. Ogniwem pośrednim między zmianą podaży pieniądza a zmianą popytu globalnego jest [[stopa procentowa]]. | Wybór samego celu pozostaje w ścisłym związku z przyjętą koncepcją roli pieniądza oraz banku centralnego. Ogniwem pośrednim między zmianą podaży pieniądza a zmianą popytu globalnego jest [[stopa procentowa]]. | ||
| Linia 56: | Linia 42: | ||
==Cele pośrednie polityki pieniężnej== | ==Cele pośrednie polityki pieniężnej== | ||
Są to cele, które są o wiele łatwiejsze do kontrolowania i korygowania przez bank centralny. Zaliczamy do nich: | Są to cele, które są o wiele łatwiejsze do kontrolowania i korygowania przez bank centralny. Zaliczamy do nich: | ||
* kształtowanie poziomu stóp procentowych - bank centralny wpływa na ogół stóp procentowych prowadząc [[operacje otwartego rynku]], redyskontując weksle i udzielając kredytów pod zastaw płynnych papierów wartościowych | * kształtowanie poziomu stóp procentowych - bank centralny wpływa na ogół stóp procentowych prowadząc [[operacje otwartego rynku]], redyskontując [[weksle]] i udzielając kredytów pod [[zastaw]] płynnych papierów wartościowych | ||
* oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza- wybór tego celu pozostaje w ścisłym związku z narastaniem teorii monetarystycznej, ponieważ to właśnie monetaryści uważają, że stabilizacja podaży pieniądza oznacza stabilizację gospodarki zarówno od strony popytu globalnego, jak i podaży globalnej | * oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza - wybór tego celu pozostaje w ścisłym związku z narastaniem teorii monetarystycznej, ponieważ to właśnie monetaryści uważają, że stabilizacja podaży pieniądza oznacza stabilizację gospodarki zarówno od strony popytu globalnego, jak i podaży globalnej | ||
* osiąganie planowanej wysokości [[Produkt Narodowy Brutto|Produktu Narodowego Brutto]] | * osiąganie planowanej wysokości [[Produkt Narodowy Brutto|Produktu Narodowego Brutto]] | ||
* wpływanie na wielkość kredytów, które zostają udzielone gospodarstwom domowym czy przedsiębiorcom | * wpływanie na wielkość kredytów, które zostają udzielone gospodarstwom domowym czy przedsiębiorcom | ||
==Cele operacyjne polityki pieniężnej== | ==Cele operacyjne polityki pieniężnej== | ||
Przestrzeganie reguł i zasad w czasie realizacji [[cel]]ów pośrednich wymaga od banku centralnego wypełnienia szczegółowych [[cel]]ów operacyjnych (Dach Z., Szopa B., Kraków, 2004, | Przestrzeganie reguł i zasad w czasie realizacji [[cel]]ów pośrednich wymaga od banku centralnego wypełnienia szczegółowych [[cel]]ów operacyjnych (Dach Z., Szopa B., Kraków, 2004, s. 89) Są to przede wszystkim: | ||
* utrzymanie prawidłowego poziomu bazy monetarnej | * utrzymanie prawidłowego poziomu bazy monetarnej | ||
* odpowiedni poziom podstawowej (referencyjnej) stopy procentowej | * odpowiedni poziom podstawowej (referencyjnej) stopy procentowej | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Cele polityki pieniężnej]]}} — {{i5link|a=[[Inflacja pełzająca]]}} — {{i5link|a=[[System płynnego kursu walutowego]]}} — {{i5link|a=[[Inflacja tłumiona]]}} — {{i5link|a=[[Bank centralny]]}} — {{i5link|a=[[Stopa referencyjna]]}} — {{i5link|a=[[Agregaty pieniężne]]}} — {{i5link|a=[[Megainflacja]]}} — {{i5link|a=[[Efekt wypychania]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Burda M., | <noautolinks> | ||
* Czarny B. | * Burda M., Wyplosz C. (2000), ''Makroekonomia. Podręcznik europejski'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa | ||
* Dach Z., Szopa B. | * Czarny B. (1998), ''Podstawy Ekonomii'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa | ||
* Jaworski | * Dach Z., Szopa B. (2004), ''Podstawy makroekonomii'', Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków | ||
* | * Jaworski W., (2015), ''Dylematy Rady Polityki Pieniężnej'', Finanse: czasopismo Komitetu Nauk o Finansach PAN, 1 (8), 33-42 | ||
* Owsiak S. | * Nasiłowski M. (2006), ''System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii'', Wydawnictwo Key Text, Warszawa | ||
* Siwiński W. | * Owsiak S. (2015), ''Finanse'', Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa | ||
* Włudyka T. | * Siwiński W. (2011), ''Globalny kryzys gospodarczy i jego implikacje dla polityki pieniężnej'', Master of Business Administration, 19(2) | ||
* Włudyka T. (2007), ''Polityka Gospodarcza'', Wolters Kluwer, Warszawa | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Katarzyna Durbas, Ewelina Bieś}} | {{a|Katarzyna Durbas, Ewelina Bieś}} | ||
[[Kategoria:Pieniądz]] | [[Kategoria:Pieniądz]] | ||
{{#metamaster:description|Polityka pieniężna to filar makroekonomicznej polityki państwa, regulujący stopę procentową, kursy walutowe i rynki finansowe. Rząd wpływa na nią poprzez deficyt budżetowy i redystrybucję fiskalną.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 22:37, 6 gru 2023
Polityka pieniężna (monetarna) stanowi, obok polityki fiskalnej, zasadniczy filar makroekonomicznej polityki państwa (Włudyka, 2007).
W zamierzeniu oddziałuje na stopy procentowe i kursy walutowe, a bardziej ogólnie na warunki na rynkach finansowych i ich powiązania z gospodarką realną (Burda, Wypolsz, 2000).
Polityka monetarna wpływa na relacje między popytem na pieniądz, a podażą pieniądza. Szczególną rolę odgrywa stopa procentowa, która oddziałuje na podaż pieniądza, ta z kolei wpływa na procesy inflacyjne, decyzje podmiotów gospodarczych co do oszczędzania, koszt kredytu dla przedsiębiorców, itd. Rząd może oddziaływać na politykę monetarną w sposób pośredni np. przez poziom deficytu budżetowego, wielkość długu publicznego lub przez wielkość redystrybucji fiskalnej.
TL;DR
Polityka pieniężna to jedno z narzędzi polityki państwa, które wpływa na stopy procentowe i kurs walutowy, a także na rynek finansowy i gospodarkę realną. Jej celem jest utrzymanie równowagi pieniężnej, zapobieganie inflacji i długoterminowy wzrost gospodarczy. Polityka pieniężna może być ekspansywna (zwiększenie podaży pieniądza) lub restrykcyjna (zmniejszenie podaży pieniądza). Cele strategiczne to utrzymanie stabilnego poziomu cen, ograniczenie bezrobocia, równowaga gospodarki i walka z inflacją. Cele pośrednie to kształtowanie stóp procentowych i podaży pieniądza, a cele operacyjne to utrzymanie bazy monetarnej i odpowiedniego poziomu stopy procentowej.
Zadania
Najważniejsze zadanie polityki pieniężnej dotyczy właściwego rozpoznania tzw. impulsów monetarnych, które pochodzą ze:
- sfery pieniężnej, czyli dotyczą zmian w napływie bądź odpływie kapitału, wzrostu inflacji, zagrożeń deflacyjnych, destabilizacji kursu walutowego
- sfery realnej, która obejmuje wzrost lub spadek bezrobocia, produkcji itp.
- zmian psychologicznych, wśród których można wymienić zmiany preferencji konsumpcyjnych czy oszczędnościowych, panikę związaną z groźbą kryzysu finansowego
Najtrudniejszym zadaniem polityki monetarnej jest natomiast ocena pod kątem jej skuteczności, czyli znalezienie odpowiedzi na pytanie w jakim stopniu narzędzia wykorzystywane przez bank centralny oddziałują nie tylko na inflację, ale na kształtowanie się realnych wielkości ekonomicznych (zatrudnienia, produkcji, eksportu).
Wykorzystanie
Polityka pieniężna jest realizowana przez bank centralny, a jej celem jest zapewnienie równowagi pieniężnej w gospodarce oraz zapobieganie i zwalczanie inflacji, co powinno prowadzić do długofalowego wzrostu gospodarczego. Wyróżnić można dwa, ogólnie panujące standardy polityki monetarnej:
- prymat antyinflacyjny, czyli dbałość o stabilny poziom cen poprzez kontrolę podaży pieniądza na rynku
- autonomiczny charakter instytucji sprawujących politykę pieniężną- niezależność banku centralnego od rządu, parlamentu i wszelkich grup interesów.
Działania, jakie podejmuje bank centralny mają na celu oddziaływanie na podaż pieniądza w gospodarce, a także kształtowanie się stóp procentowych stosowanych przez banki komercyjne. Poziom tych stóp procentowych powinien być spójny z realizacją celu antyinflacyjnego.
Rodzaje
Można wyróżnić dwa rodzaje polityki pieniężnej:
- Ekspansywna - jej celem jest zwiększenie podaży pieniądza. Realizowana jest przez obniżenie stóp procentowych: lombardowej i redyskontowej, zakup papierów wartościowych na otwartym rynku, obniżenie wskaźnika rezerw obowiązkowych. Prowadzi to do potanienia kredytu i zwiększenia akcji kredytowych przez banki komercyjne i wzrostu podaży pieniądza (Włudyka, 2007). Kiedy łatwiej jest zaciągnąć kredyt na potrzeby produkcyjne lub konsumpcyjne, ludzie wydają więcej pieniędzy i popyt wzrasta, co może prowadzić do wzrostu produkcji i spadku bezrobocia. Ekspansywnej polityce monetarnej towarzyszyć może jednak wzrost cen (Czarny, 1998).
- Restrykcyjna - realizowana jest poprzez podwyżkę stóp procentowych, podwyższenie wskaźnika rezerw obowiązkowych, sprzedaż lub emisję papierów wartościowych (Włudyka, 2007). Prowadzi to do obniżenia podaży pieniądza, spadku popytu oraz wzrostu bezrobocia, a także zahamowania inflacji (Czarny, 1998).
Cele strategiczne polityki pieniężnej
To cele ogólne odnoszące się do gospodarki jako całości. Zaliczamy do nich:
- utrzymanie stabilnego poziomu cen - podstawowy cel strategiczny polityki pieniężnej (jedno z najtrudniejszych zadań dla banku centralnego)
- ograniczenie bezrobocia
- równowagę gospodarki, wzrost gospodarczy
- walkę z inflacją czy deflacją
Wybór samego celu pozostaje w ścisłym związku z przyjętą koncepcją roli pieniądza oraz banku centralnego. Ogniwem pośrednim między zmianą podaży pieniądza a zmianą popytu globalnego jest stopa procentowa.
Cele pośrednie polityki pieniężnej
Są to cele, które są o wiele łatwiejsze do kontrolowania i korygowania przez bank centralny. Zaliczamy do nich:
- kształtowanie poziomu stóp procentowych - bank centralny wpływa na ogół stóp procentowych prowadząc operacje otwartego rynku, redyskontując weksle i udzielając kredytów pod zastaw płynnych papierów wartościowych
- oddziaływanie na wielkość podaży pieniądza - wybór tego celu pozostaje w ścisłym związku z narastaniem teorii monetarystycznej, ponieważ to właśnie monetaryści uważają, że stabilizacja podaży pieniądza oznacza stabilizację gospodarki zarówno od strony popytu globalnego, jak i podaży globalnej
- osiąganie planowanej wysokości Produktu Narodowego Brutto
- wpływanie na wielkość kredytów, które zostają udzielone gospodarstwom domowym czy przedsiębiorcom
Cele operacyjne polityki pieniężnej
Przestrzeganie reguł i zasad w czasie realizacji celów pośrednich wymaga od banku centralnego wypełnienia szczegółowych celów operacyjnych (Dach Z., Szopa B., Kraków, 2004, s. 89) Są to przede wszystkim:
- utrzymanie prawidłowego poziomu bazy monetarnej
- odpowiedni poziom podstawowej (referencyjnej) stopy procentowej
| Polityka pieniężna — artykuły polecane |
| Cele polityki pieniężnej — Inflacja pełzająca — System płynnego kursu walutowego — Inflacja tłumiona — Bank centralny — Stopa referencyjna — Agregaty pieniężne — Megainflacja — Efekt wypychania |
Bibliografia
- Burda M., Wyplosz C. (2000), Makroekonomia. Podręcznik europejski, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Czarny B. (1998), Podstawy Ekonomii, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Dach Z., Szopa B. (2004), Podstawy makroekonomii, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Kraków
- Jaworski W., (2015), Dylematy Rady Polityki Pieniężnej, Finanse: czasopismo Komitetu Nauk o Finansach PAN, 1 (8), 33-42
- Nasiłowski M. (2006), System rynkowy. Podstawy mikro- i makroekonomii, Wydawnictwo Key Text, Warszawa
- Owsiak S. (2015), Finanse, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Siwiński W. (2011), Globalny kryzys gospodarczy i jego implikacje dla polityki pieniężnej, Master of Business Administration, 19(2)
- Włudyka T. (2007), Polityka Gospodarcza, Wolters Kluwer, Warszawa
Autor: Katarzyna Durbas, Ewelina Bieś
