Jakość zarządzania

Jakość produktów należy do najważniejszych czynników kształtujących konkurencyjność przedsiębiorstwa na krajowym, europejskim i globalnym rynku. Dlatego też obecnie wiele publikacji, książek i referatów na konferencjach naukowych i seminariach aplikacyjnych poświęcone jest zarządzaniu jakością, jednocześnie trudno spotkać w literaturze opracowania na temat jakości zarządzania, a przecież jakość produktów rynkowych zależy od jej poziomu.

Jakość zarządzania można zdefiniować jako stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości skoordynowanego działania, dotyczącego kierowania przedsiębiorstwem i jego nadzorowania, spełnia potrzeby i oczekiwania (które zostały ustalone, przyjęte zwyczajowo lub ich przestrzeganie jest obowiązkowe): przedsiębiorstwa, jego klientów i innych stron zainteresowanych.

Definicja jakości zarządzania posiada dwie nierozłączne strony:

• opisową, utożsamiającą jakość zarządzania inherentnymi właściwościami działań dotyczących kierowania przedsiębiorstwem i jego nadzorowania,
• wartościującą postrzegającą jakość zarządzania jako stopień w jakim dzięki niej spełnione są wymagania: klientów, pracowników i właścicieli przedsiębiorstwa oraz pozostałych interesariuszy (dostawców, samorządu terytorialnego, państwa itp.).

Zarządzanie jakością zarządzania przedsiębiorstwem obejmuje:

• politykę i planowanie jakością zarządzania przedsiębiorstwem,
• sterowanie jakością zarządzania przedsiębiorstwem,
• doskonalenie jakości zarządzania.

TL;DR

Artykuł omawia znaczenie jakości zarządzania dla konkurencyjności przedsiębiorstwa na rynku. Jakość zarządzania definiowana jest jako stopień spełnienia potrzeb przedsiębiorstwa, klientów i innych interesariuszy. Doskonalenie jakości zarządzania polega na poprawie kierowania pracą zespołów, optymalizacji wykorzystania zasobów i zadowoleniu klientów. Model doskonałości EFQM stanowi wyznacznik jakości zarządzania. Determinanty jakości zarządzania mogą być zewnętrzne (np. regulacje państwowe) lub wewnętrzne (np. zasady EFQM, normy ISO). Etyka pracy i warunki ekonomiczne mają również wpływ na jakość zarządzania. Wszystkie czynniki determinujące jakość zarządzania wpływają na konkurencyjność przedsiębiorstwa.

Doskonalenie jakości zarządzania

Wzrost jakości zarządzania to osiąganie ciągłej poprawy zakresie: planowania, sterowania, zapewnienia wymaganej jakości oraz wypełniania przez kierowników wszystkich szczebli przedsiębiorstwa, wymienianych od czasów H. Fayola funkcji zarządzania: planowanie, organizowanie, motywowanie (przewodzenie), koordynowanie, kontrolowanie (nadzorowanie).

Doskonalenie jakości zarządzania przedsiębiorstwem polega na:

• poprawie jakości kierowania pracą zespołów ludzkich,
• optymalizacji wykorzystania majątku finansowego i rzeczowego,
• jak najlepszym wykorzystaniu kapitału ludzkiego jakim dysponuje przedsiębiorstwo,

Dla realizacji swej wizji, misji, celów i zadań ujętych w przyjętej polityce jakości, a przede wszystkim dla:

• pełnego zarządzania potrzeb i oczekiwania klientów,
• realizacji wymagań właścicieli i pracowników,
• zaspokajania oczekiwań pozostałych interesantów.

Doskonalenie jakości zarządzania sprowadza się więc do doskonalenia działań dotyczących kierowania przedsiębiorstwem i jego nadzorowania na wszystkich szczeblach, w każdej komórce organizacyjnej, ukierunkowanych na zwiększenie zdolności zarządzania do spełnienia wymagań dotyczących jakości zarządzania.

Model doskonałości EFQM

Zasady Modelu Doskonałości EFQM wyznaczają determinanty jakości zarządzania. Stopień spełnienia tych zasad przez naczelne kierownictwo przedsiębiorstwa i kierowników wszystkich jego komórek organizacyjnych stanowi o poziomie jakości pracy kierowników wszystkich szczebli, czyli o jakości zarządzania. Musimy pamiętać o tym, że na jakość pracy w organizacji składa się:

• w pierwszym rzędzie jakości zarządzania, czyli jakości pracy zarządzających,
• w drugim z jakości wykonywania poleceń, czyli jakości pracy zarządzanych.

Jakość pracy kierowników - zarządzających decyduje o jakości pracy podwładnych - zarządzanych, a co za tym idzie decyduje o jakości pracy determinującej jakość produktów przedsiębiorstwa.

Stopień i sposób spełnienia zasad Modelu Doskonałości EFQM w przedsiębiorstwie są determinantami jakości zarządzania w każdej organizacji, w tym i w przedsiębiorstwie decydują o kierunkach i metodach doskonalenia jakości zarządzania.

Determinanty jakości zarządzania

Determinanty jakości zarządzania można podzielić wg różnych kryteriów. Jednym z nich jest możliwość wpływu naczelnego kierownictwa przedsiębiorstwa na ich występowanie kształt oraz sposób oddziaływania. Mając to kryterium na uwadze możemy "determinanty jakości zarządzania" podzielić na:

• Determinanty zewnętrzne, które nie są kontrolowane przez naczelne kierownictwo i kierowników niższych szczebli przedsiębiorstwa i są od nich niezależne. Czynniki te generowane są przez: państwo, samorządy i urzędy terytorialne, dostawców, konkurentów i pozostałych interesariuszy.
• Determinanty wewnętrzne są kontrolowane i zależne od zarządu i wszystkich kierowników zatrudnionych w przedsiębiorstwie. Do nich należą omówione poniżej determinanty:
  • zakres i sposób postępowania zgodny z zasadami Modelu Doskonałości (Znakomitości) EFQM,
  • zakres i sposób realizacji wymagań zawartych w Modelu Kryteriów Europejskiej Nagrody Jakości,
  • zakres i sposób wcielania w życie zasad zarządzania jakością ujętych w normach rodziny ISO 9000:2000.

Obok powyżej przedstawionych wewnętrznych determinantów jakości zarządzania wymienić można, między innymi następujące:

• etyka pracy wynikająca ze świadomości zatrudnionych przedsiębiorstwie, przełożonych i podwładnych,
• warunki ekonomiczne pracy związane z warunkami bytowymi i socjalnymi zatrudnionych w przedsiębiorstwie.

Oba te czynniki mają istotny wpływ na poziom jakości pracy zarządzających i zarządzanych, czyli przełożonych i podwładnych w przedsiębiorstwie. Etyka i warunki ekonomiczne pracy zależne są od determinant zewnętrznych i wewnętrznych oraz mają także wpływ na kształt czynników wewnętrznych determinujących jakość zarządzania. Skromne rozmiary opracowania nie pozwalają na ich omówienie w tym miejscu.

Na szczególną zasługuje sprzężenie zwrotne między determinantami wewnętrznymi i zewnętrznymi a jakością zarządzania, która także wpływa na zakres i sposób realizacji zasad i kryteriów, które określają kształt determinant wewnętrznych.

Podsumowując, można sformułować wniosek syntetyczny głoszący, że wpływ wszystkich czynników determinujących jakość zarządzania jest efektem synergii, wypadkową wektorów i sprzężeń zwrotnych determinant i jakości zarządzania. Pojawiający się trend może być zadowalający i prowadzić do poprawy jakości zarządzania i tym samym przyczynić się do poprawy jakości produktów oraz przyczynić się do wzrostu poziomu konkurencyjności przedsiębiorstwa.

Jakość zarządzania — artykuły polecane

Strategia projakościowa - zasady formułowania — Jakość życia a TQM — Istota zarządzania przez jakość — Morale — Czynniki wpływające na zarządzanie kadrami — Polityka personalna — Cele jakości — Model 7s — Funkcja personalna

Bibliografia

• Polski Komitet Normalizacyjny (2001), PN-EN ISO 9000:2001, Systemy zarządzania jakością - Terminologia, Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa
• Sudoł S. (2006), Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Zarządzanie przedsiębiorstwem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Tadeusz Wawak