Megainflacja

Megainflacja - to pojęcie stosowane na określenie stanu pomiędzy inflacją galopującą, a hiperinflacją.

O inflacji galopującej możemy mówić wtedy kiedy ceny wzrastają według co najmniej dwucyfrowych stóp. W takich warunkach państwo nie jest już w stanie nad inflacją w jakikolwiek sposób zapanować, a rynki finansowe zamierają. Hiperinflację natomiast charakteryzuje przede wszystkim bardzo nagły, gwałtowny i szybki wzrost cen. Granice pomiędzy tymi dwoma pojęciami nie zostały nigdy jednoznacznie określone stąd też potrzeba stosowania pojęcia megainflacji. Zazwyczaj przyjmuje się jednak, że z hiperinflacją mamy do czynienia gdy wzrost cen przekracza 50% miesięcznie, następuje ogólne załamanie koniunktury oraz pojawiają się napięcia społeczne prowadzące do zaburzeń politycznych w danym kraju.

Pomiar inflacji

Najczęściej wykorzystywaną metodą inflacji jest zmiana wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych, czyli CPI (consumer price index). Z racji że dotyczy on kategorii stanowiącej największą cześć PKB, cieszy się największą popularnością Jest on publikowany z dużą częstotliwością (co miesiąc) i relatywnie szybko (w Polsce około 15 dni po zakończeniu każdego miesiąca). Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych oblicza i publikuje Główny Urząd Statystyczny. Aby policzyć zmianę ogólnego poziomu cen - oprócz znajomości cen poszczególnych kategorii towarów i usług - konieczna jest także znajomość udziału tych kategorii w wydatkach konsumentów. Zmiana ceny produktu, który ma znaczny udział w wydatkach w większym stopniu wpływa na ogólny poziom cen, niż zmiana ceny produktu o niskim udziale.

Przyczyny powstawania

• nadmierną emisję pieniędzy (np. poprzez ich dodruk, poziom oprocentowania)
• ingerencję państwa w politykę emisyjną Banku Centralnego
• wzrost kosztów produkcyjnych 
• nadmierny wzrost popytu 
• niezrównoważony budżet państwa (wydatki przewyższają wpływy)
• przeinwestowanie gospodarki (zbyt duże nakłady na inwestycje)
• import inflacji 
• utrzymującą się przez długi czas nadwyżkę eksportu nad importem
• monopolizację gospodarki - przenoszenie kosztów produkcji na cenę 
• zadłużenie przedsiębiorstw

Konsekwencje występowania

• słabną bodźce do oszczędzania
• pojawiają się zakupy na zapas
• pieniądz zaczyna cyrkulować szybciej
• w gospodarstwach domowych rosną aktywa rzeczowe, a maleją pieniądze
• wzrasta stopa procentowa
• drożeje kredyt
• zwiększa się niepewność co do przyszłych zysków
• ogólna aktywność gospodarcza zaczyna słabnąć
• spadają ceny akcji
• zaciera się klarowność rachunku opłacalności (w jakim stopniu dana podwyżka cen jest wynikiem realnego wzrostu popytu, a w jakim inflacji)
• osłabienie pozycji na rynkach międzynarodowych
• mogą pojawić się spekulacyjne zachowania kapitału zagranicznego, a w konsekwencji: wycofanie wkładów z banków krajowych, odpływ rezerw, deficyt w bilansie handlowym
• narastają sprzeczności społeczne
• mnożą się konflikty na tle żądań płacowych - pojawiają się strajki.

Reakcja rynku na megainflacje

W momencie zaistnienia takiej sytuacji obserwuje się znacznie zaburzenia w procesie reprodukcji makroekonomicznej, co przyczynia się między innymi do drastycznego spadku siły nabywczej pieniądza i erozji systemów motywacyjnych. Ceny rosną w zatrważającym tempie. Pojawia się tendencja do wymiany pieniędzy na towary. Obie te cechy są ze sobą ściśle związane, albowiem motywem gromadzenia towarów jest przewidywanie szybkiego wzrostu cen. Z kolei rosnący popyt przyczynia się do dalszego szybkiego wzrostu cen. W efekcie dochodzi do spadku płac realnych. Dostosowanie płac do wyższego poziomu cen nie daje z reguły oczekiwanego rezultatu, doprowadza natomiast do dalszego wzrostu cen. Rynki finansowe zamierają, alokacja funduszów odbywa się raczej w drodze racjonowania niż za pośrednictwem stóp procentowych. Obraca się to przeciwko wzrostowi gospodarczemu, a dodatkowo wiadomo, że inflacja w tym stadium wymknęła się spod kontroli państwa (M. Gostkowska-Drzewicka, E. Pestka 2014).

Megainflacja — artykuły polecane

Inflacja wewnętrzna — Inflacja tłumiona — Inflacja kredytowa — Hiperinflacja — Rewaluacja — Realny kurs walutowy — Inflacja galopująca — Inflacja krocząca — Inflacja ukryta

Bibliografia

• Begg D., Fisher S., Vernasca G., Dornbusch R. (2014), Ekonomia: Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Ciżkowicz P. (2010), Inflacja. Inwestycje. Polityka Pieniężna. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Gostkowska-Drzewicka M., Pestka E., (2014), Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju rynku mieszkaniowego w Polsce - klasyfikacja (cz. I), Zarządzanie i Finanse Journal of Management and Finance Vol. 12, No. 1/2014, (dostęp 13.11.2017)
• Owsiak S. (2011), Podstawy nauki finansów, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Pollok A. (2000), Inflacja w teorii ekonomii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków

Autor: Michał Ostrowski, Aleksnadra Noga