Klarowność

Klarowność to wielkość charakteryzująca zdolność materiału lub produktu do przepuszczania światła oraz stopień przezroczystości lub przejrzystości tego materiału. Jest to parametr, który mierzy, w jakim stopniu światło może swobodnie przechodzić przez dany materiał, bez powodowania rozproszenia, absorpcji lub rozpraszania promieni świetlnych. Klarowność jest istotnym czynnikiem w ocenie jakości optycznych materiałów i produktów, takich jak szkło, tworzywa sztuczne, folie, a także ciecze czy ciała stałe.

Klarowność jest zazwyczaj wyrażana w postaci wskaźnika lub współczynnika klarowności, który reprezentuje stosunek ilości światła przechodzącego przez dany materiał do ilości światła padającego na ten materiał. Wartość współczynnika klarowności wynosi zazwyczaj od 0 (brak klarowności, materiał całkowicie nieprzezroczysty) do 1 (pełna klarowność, materiał całkowicie przezroczysty). Istnieje również skala procentowa, gdzie klarowność wyrażana jest jako procent, na przykład 90% klarowności oznacza, że 90% światła przechodzi przez materiał.

Klarowność może być oceniana w różnych zakresach światła widzialnego, co pozwala określić, jak dany materiał zachowuje się w różnych warunkach oświetleniowych. Parametr ten ma istotne znaczenie w wielu dziedzinach, takich jak przemysł optyczny, produkcja okien, opakowań, aparatury laboratoryjnej, a także w projektowaniu szkła, soczewek i innych elementów optycznych. Większa klarowność jest zwykle pożądana w przypadku materiałów przeznaczonych do zastosowań optycznych, podczas gdy w niektórych przypadkach może być wymagana mniejsza klarowność, na przykład w celu osłonięcia przed promieniowaniem UV lub innymi niepożądanymi rodzajami światła.

Proces klarowania

• Klarowanie - proces oddzielania zawiesiny ciał stałych z cieczy [S. Czerni i in., 1984, s. 354] Cząstki stałe zawieszone w cieczy opadają pod wpływem siły ciężkości na dno naczynia lub aparatu (sedymentacja), a klarowaną ciecz zlewa się znad osadu. (dekantacja). Klarowanie może być przyspieszone przez dodanie tzw. środków klarujących (adsorbujących na swej powierzchni cząstki zawiesiny) oraz koagulujących. Klarowanie stosuje się w procesach produkcji wina, oczyszczania wody, w przetwórstwie spożywczym. [pod red. D. Kalisiewicz, 1997, s. 365]

Klarowanie wina

• Klarowanie wina to grupa czynności technologicznych, mających na celu nadanie winu pełnej klarowności przez wytrącenie zawieszonych w nim cząstek które następnie oddziela się od wina przez sedymentację lub filtrację. W szerszy, znaczeniu klarowanie jest jedną z metod stabilizacji wina. Spośród wielu środków klarujących wyróżnia się substancje o charakterze białkowym, które z garbnikami dają kłaczkowate, łatwo oddzielające się osady, adsorbujące na swej powierzchni elementy zmętnień wina. Do tej grupy środków klarujących należą: żelatyna, karuk, białko jaja kurzego i preparaty albuminy. W przypadku klarowania żelatyną ubogich w garbniki win białych wprowadza się dodatkowo taninę, zastępowaną ostatnio przez zol krzemionkowy. Specjalną grupę środków klarujących stanowią preparaty enzymatyczne wykazujące obok zasadniczej aktywności pektolitycznej także aktywność proteolityczną i amylolityczną. [pod red. W. Korzemski, 1978, s. 819] Zasada działania środków klarujących wykorzystuje wzajemne przyciąganie się ujemnych i dodatnich ładunków elektrycznych. [pod red. A. Dominiewska, 2008, s. 106]

Do innych metod stabilizacji wina należą błękitne klarowanie oraz obróbka wina z zastosowaniem bentonitów i fitynianów. [pod red. W. Korzemski, 1978, s. 819]

Klarowanie brzeczki piwnej i piwa

• Klarowanie brzeczki piwnej i piwa to usunięcie zawieszonych w brzeczce i piwie wytrąconych składników ekstraktu, w piwie również drożdży. Do klarowania brzeczki używano dawniej periodycznych wirówek bębnowych (3,5-4,5 tys. Obr/min, tj. 350-450 rad/s) o ładowności 50-60 l osadów, obecnie stosuje się wirówki komorowe 990hl/h, 6,5 tys. Obr/min, tj. 650 rad/s, o ładowności 65 l osadów, które można wypłukać wstecznym prądem wody. Używa się także wirówek samoczynnie opróżniających się w sposób ciągły. Klarowanie brzeczki zimnej zmniejsza wydajność procesu o 35, a nawet 50%.

Do filtracji wstępnej piwa najczęściej używa się hermetycznych wirówek talerzowych o wydajności do 200 hl/h, przy prędkości 7000 obr/min (700 rad/s). Dla uzyskania odpowiedniej klarowności piwa trzeba znacznie zmniejszyć wydajność urządzeń. Klarowanie brzeczki gorącej za pomocą wirówek wypierane jest przez stosowanie bardzo ekonomicznej kadzi osadowej z zawirowaniem, klarowanie piwa - przez filtrację przez ziemie okrzemkową. [pod red. W. Korzemski, 1978, s. 88]

Klarowanie soków owocowych i warzywnych

• Klarowanie soków owocowych i warzywnych to proces usuwania z soków, głównie owocowych (rzadziej warzywnych) zawiesin w celu uzyskania pełnej klarowności, w odróżnieniu od soków naturalnie mętnych lub soków przecierowych (nektarów). Wyodrębnić można następujące metody klarowania: mechaniczne (np. wirowanie), fizyczne (tzw. oklejanie soków), chemiczne (klarowanie błękitne), biochemiczne (preparaty enzymatyczne). Klarowanie soków owocowych straciło jednak charakter podstawowego zabiegu w produkcji soków pitnych, przede wszystkim ze względu na wyższą wartość odżywczą soków nieklarowanych oraz obecne poglądy na rolę pektyn w etiologii schorzenia układu krążenia. Doki warzywne, ze względu na zawartość karotenów rzadko poddaje się klarowaniu. [pod red. W. Korzemski, 1978, s. 693]

Klarowanie wody

Klarowanie wody to usuwanie z wody, przez osadzanie, drobniejszych zanieczyszczeń mechanicznych, np. piasku, gleby itp. oraz w niewielkim stopniu - zanieczyszczeń koloidalnych. Klarowanie przeprowadza się w klarownikach (osadnikach, odstojnikach). Stanowią one szereg naturalnych lub sztucznych stawów lub zbiorników, przez które przepływa powoli woda (0,1-0,2 m/s). Często dla przyspieszenia i zintensyfikowania procesu klarowania stosuje się koagulację. [pod red. W. Korzemski, 1978, s. 835]

Klarowność w procesach produkcyjnych

Klarowność odgrywa istotną rolę w kontekście zarządzania jakością produktu w wielu branżach i sektorach. Oto kilka kluczowych aspektów, które pokazują, jak klarowność jest istotnym parametrem w tym kontekście:

• Jakość wizualna: Klarowność ma bezpośredni wpływ na jakość wizualną produktu. Produkty o wysokiej klarowności, takie jak szkło okien, telewizory, ekranów komórkowych i soczewki, muszą być wolne od rozmycia, zabarwienia i innych wad optycznych, aby zapewnić atrakcyjny i wyraźny obraz. W przypadku wyrobów optycznych, takich jak okulary czy soczewki kontaktowe, klarowność ma kluczowe znaczenie dla komfortu i wydajności użytkowania.
• Bezpieczeństwo i przepuszczalność światła: W niektórych przypadkach, jak w produkcji opakowań farmaceutycznych, żywnościowych czy kosmetycznych, klarowność jest ważna ze względu na potrzebę wizualnej oceny zawartości lub konsystencji produktu. Konsumentowie oczekują, że będą mogli sprawdzić, co znajduje się wewnątrz opakowania, bez konieczności otwierania go. Dlatego wyroby te muszą być przezroczyste, aby umożliwić wizualną kontrolę.
• Branże optyczne: W przypadku produktów z branży optycznej, takich jak okulary korekcyjne, soczewki kontaktowe czy elementy optyczne w aparatach fotograficznych, klarowność jest kluczowym czynnikiem decydującym o jakości produktu. Nawet minimalne wady w klarowności mogą prowadzić do dyskomfortu lub problemów z widzeniem, dlatego producenci tych produktów muszą dbać o najwyższą jakość optyczną.
• Przemysł motoryzacyjny: Klarowność jest ważna także w przemyśle motoryzacyjnym, gdzie wpływa na jakość szyb i luster samochodowych. Dobrej jakości klarowność jest istotna dla bezpieczeństwa i wygody kierowcy oraz pasażerów, umożliwiając klarowne widzenie na drodze.
• Przemysł elektroniczny: W przypadku produktów elektronicznych, takich jak ekrany LCD czy panele dotykowe, klarowność jest kluczowa dla jakości wyświetlanego obrazu oraz reakcji na dotyk. Produkt z niską klarownością może być trudny do odczytania lub obsługi, co wpłynie negatywnie na jego użytkowanie.

Klarowność — artykuły polecane

Recykling tworzyw sztucznych — Galwanizacja — Barwniki spożywcze — Pieczywo — Polietylen — Ekstrakt — Poli (metakrylan metylu) — Aminoplasty — Polipropylen — Czarna lista

Bibliografia

• Czerni S. (red.) (1984), Leksykon naukowo-techniczny, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Duda I. (red.) (1984), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Korzemski J. (red.) (1978), Encyklopedia Techniki, Przemysł spożywczy, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
• PWN (2004), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Vogel W. (2008), Wino z winogron i innych owoców, MULTICO Oficyna Wydawnicza, Warszawa

Autor: Kinga Micek