Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

Spółka z ograniczona odpowiedzialnością (spółka z o.o.) - to kapitałowa spółka handlowa, która może być założona przez jedną bądź więcej osób (chyba, że przepisy stanowią inaczej). Tworzona jest dla realizacji każdego prawnie dozwolonego celu, najczęściej w celach gospodarczych, ale również charytatywnych (B. Gnela i in. 2016, s. 47; W.J. Katner i in. 2017, s. 155).

Spółkę z o.o. reguluje Kodeks spółek handlowych (Z. Muras 2017, s. 360).

TL;DR

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) to rodzaj spółki handlowej, która może być założona przez jedną lub więcej osób. Spółka ta działa w celach gospodarczych lub charytatywnych. Firma spółki to nazwa, pod którą będzie prowadzić działalność. Umowa spółki z o.o. powinna określać firmę, siedzibę, przedmiot działalności, kapitał zakładowy, liczbę udziałów i inne. Powołanie spółki następuje przez zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Spółka z o.o. w organizacji działa przed zarejestrowaniem się. Spółka ta ma organy, takie jak zarząd, rada nadzorcza i zgromadzenie wspólników. Siedzibą spółki jest miejsce, w którym ma siedzibę zarząd.

Firma spółki z o.o.

Firma spółki to nazwa, pod którą będzie ona prowadzić działalność w obrocie gospodarczym (J. Jacyszyn i in. 2016, s. 212). Inaczej mówiąc, jest złożonym oznakowaniem, które indywidualizuje przedsiębiorcę w obrocie.

Zgodnie z art. 160 k.s.h., firma spółki może być dowolna, powinna posiadać jednak dopisek w postaci: "z ograniczoną odpowiedzialnością". Ponadto można posługiwać się skrótami: "spółka z o.o". oraz "sp. z o.o"..

Firma nie powinna naruszać praw osób trzecich i musi pozostać zgodną z ogólnymi zasadami prawa firmowego, które jest określone w Kodeksie cywilnym (art. 43 k.c.).

Umowa spółki z o.o.

Powołanie spółki następuje przez jednego lub więcej wspólników. Do powstania spółki konieczne jest zawarcie umowy w formie aktu notarialnego (art. 157 k.s.h.).

"Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinna określać:

• firmę i siedzibę spółki,
• przedmiot działalności,
• wysokość kapitału zakładowego,
• czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział,
• liczbę i wartość nominalną udziałów objętych przez poszczególnych wspólników,
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony" (art. 157 k.s.h).

Umowa spółki zawierana jest pod rygorem nieważności.

Można skorzystać z wzorca umowy spółki z o.o., który udostępniany jest przez Ministra Sprawiedliwości w ramach systemu teleinformatycznego. Tego typu umowa powinna posiadać podpis elektroniczny pod rygorem nieważności (nie wymaga się wówczas formy aktu notarialnego). Nazywana jest elektroniczną spółką z o.o., zakładaną w trybie "S-24", co oznacza, że na jej zarejestrowanie potrzebny jest tylko jeden dzień - 24 godziny (S. Szulik 2011, s. 23). Aby zmienić umowę spółki, konieczne jest: podjęcie uchwały przez zgromadzenie wspólników większością 2/3 głosów, notarialne zaprotokołowanie tej uchwały, zgłoszenie w rejestrze wprowadzonych zmian i jej rejestracja.

Zawarcie umowy spółki jest równoznaczne z powstaniem spółki z o.o. w organizacji (Z. Muras 2017, s. 361; W. J. Katner 2017, s. 158).

Spółka z o.o. w organizacji

W okresie pomiędzy zawiązaniem spółki, a jej rejestracją, spółka nazywana jest spółką z o.o. w organizacji. Tego typu spółka:

• może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania
• może pozywać i być pozywana
• działa pod własną firmą, jednakże z dopiskiem "w organizacji"
• jest wyodrębniona pod względem organizacyjnym i majątkowym.

Spółkę z o.o. w organizacji reprezentuje zarząd lub pełnomocnik powołany jednomyślną uchwałą wspólników (art. 161 k.s.h).

Z chwilą wpisu do rejestru, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji staje się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (J. Jacyszyn 2016, s. 207).

Etapy powstawania spółki z o.o.

Do podstawowych etapów powstawania spółki z o.o. zalicza się (Z. Muras 2017, s. 361):

• zawarcie umowy, zwane zawiązaniem spółki
• wniesienie przez wspólników wkładów na pokrycie kapitału zakładowego
• powołanie zarządu
• powołanie rady nadzorczej bądź komisji rewizyjnej
• wpis do rejestru (w momencie wpisu, spółka otrzymuje osobowość prawną, jednakże jej zgłoszenie do rejestru musi nastąpić w ciągu 6 miesięcy od dnia zawiązania spółki, w innym przypadku - umowa wygasa).

"Zgłoszenie spółki z o.o. do sądu rejestrowego powinno zawierać:

• firmę, siedzibę i adres spółki
• przedmiot działalności spółki
• wysokość kapitału zakładowego
• określenie, czy wspólnik może mieć więcej niż jeden udział
• nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki
• nazwiska i imiona członków rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli ustawa lub umowa spółki wymaga ustanowienia rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej
• jeżeli wspólnicy wnoszą do spółki wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony
• jeżeli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki - oznaczenie tego pisma". (art. 166 k.s.h.).

Kapitał zakładowy powinien być wniesiony do spółki przez wspólników przed jej zarejestrowaniem. Może być pokryty wkładami pieniężnymi, a także niepieniężnymi. Jednakże w przypadku spółki, której umowę zawarto z wykorzystaniem wzorca umowy, kapitał zakładowy powinien składać się wyłącznie z wkładów pieniężnych (B. Gnela i in. 2016, s. 49).

Spółka z o.o. może być rozwiązana po przeprowadzeniu likwidacji, w momencie wykreślenia spółki z rejestru (Z. Muras 2017, s. 364).

Udziały w spółce z o.o.

Udział jest cząstką kapitału zakładowego oraz stanowi on ogół praw i obowiązków majątkowych i niemajątkowych wspólnika. Jego minimalna wartość nominalna, określona w umowie spółki, wynosi 50 zł (W. J. Katner 2017, s. 158).

Umowa spółki wskazuje, ile udziałów może posiadać każdy wspólnik - tylko jeden, lub więcej. W przypadku gdy liczba udziałów jest większa niż jeden, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być zarówno równe, jak i niepodzielne (art. 153 k.s.h.).

Kodeks spółek handlowych przewiduje także możliwość umorzenia (unieważnienia) udziałów (art. 199 k.s.h.).

Wspólnicy spółki z o.o.

Wspólnikiem spółki z o.o. może zostać: osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. Jednakże spółki tej nie może założyć inna spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania spółki swoim osobistym majątkiem. Mają także równe prawa i obowiązki, chyba że przepisy bądź umowa spółki stanowią inaczej (Muras Z. 2017, s. 360-362).

Osoby fizyczne, które chcą założyć spółkę z o.o. powinny mieć pełną zdolność do czynności prawnych (M. Król-Gajewska, A. Wyrzykowska 2017, s. 21). Wspólnikami spółki z o.o. mogą być także wspólnicy spółki cywilnej (J. Jacyszyn i in. 2016, s. 206).

Obowiązki wspólników:

• obowiązek wniesienia wkładów
• obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu
• obowiązek dokonywania dopłat w stosunku do udziałów
• dostarczanie powtarzających się świadczeń niepieniężnych
• obowiązek lojalności względem spółki
• inne.

Prawa wspólników:

• Prawa majątkowe:
• prawo do udziału w zysku - prawo do dywidendy (zysk dzielony jest w stosunku do udziałów poszczególnych wspólników)
• prawo do udziału w nadwyżce polikwidacyjnej (czyli tej części majątku, która pozostała po spłacie wszystkich wierzytelności)
• prawo do zbycia udziału
• prawo do żądania wyłączenia wspólnika
• Prawa korporacyjne:
• prawo do udziału w zgromadzeniu wspólników
• prawo do indywidualnej kontroli spółki
• prawo głosu na zgromadzeniu wspólników (Z. Muras 2017, s. 362; W.J. Katner 2017, s. 159-162).

Cechy spółki z o.o.

Spółka z o.o (J. Jacyszyn i in. 2016, s. 205; Muras Z. 2017, s. 360; Kodeks spółek handlowych):

• łączy w sobie cechy spółek handlowych i osobowych
• występuje zarówno w obrocie krajowym, jak i zagranicznym
• umowa spółki wymaga formy aktu notarialnego
• podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS)
• ma osobowość prawną, którą nabywa z chwilą wpisu do rejestru
• działa w oparciu o kapitał zakładowy, podzielony na udziały, który powinien wynosić co najmniej 5000 zł, a wartość nominalna udziałów nie powinna być niższa niż 50 zł
• wkłady do spółki mogą mieć postać pieniężną i niepieniężną (aport)
• działa poprzez swoje organy
• może w własnym imieniu zaciągać zobowiązania i rozporządzać prawami
• za swoje zobowiązania spółka ponosi pełną odpowiedzialność całym swoim majątkiem.

Organy w spółce z o.o.

Wśród organów spółki z o.o. wyróżnić można (W.J. Katner 2017, s. 162-165; Z. Muras 2017, s. 363-364):

• Zarząd - kieruje bieżącą działalnością spółki, a także reprezentuje ją na zewnątrz. W skład zarządu mogą wchodzić tylko osoby fizyczne z pełną zdolnością do czynności prawnych, niekarane za przestępstwa. Mogą to być zarówno wspólnicy, jak i osoby spoza spółki. Zarząd może być jedno lub kilku osobowy. Zazwyczaj powoływany i odwoływany jest przez wspólników w drodze uchwały bądź przez radę nadzorczą. Członkowie zarządu nie mogą zajmować się konkurencyjnymi interesami, jeżeli nie wyraziła na to zgody spółka.
• Rada nadzorcza - powoływana jest, jeżeli umowa spółki tak stanowi. Obowiązek powoływania rady nadzorczej pojawia się w momencie, gdy kapitał zakładowy jest wyższy niż 500 000 zł, a liczba wspólników przekracza 25. W skład rady wchodzi co najmniej trzech członków powoływanych (zwykle na okres 1 roku) i odwoływanych (w każdym czasie) w drodze uchwały wspólników. Rada nadzoruje działalność spółki w każdym zakresie, nie może jednak wydawać zarządowi wiążących poleceń na temat prowadzenia spółki. Działalność rady nadzorczej opiera się na podejmowaniu uchwał.
• Komisja rewizyjna - także powoływana jest jeżeli umowa spółki tak stanowi lub gdy kapitał zakładowy jest wyższy niż 500 000 zł, a liczba wspólników przekracza 25. Skład rady nadzorczej obejmuje trzech wspólników powoływanych i odwoływanych w taki sam sposób, jak w przypadku rady nadzorczej. Komisja zajmuje się oceną: sprawozdań z działalności zarządu spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy pod kątem zgodności z księgami, dokumentami oraz stanem faktycznym, a także wniosków zarządu, związanych z podziałem zysków i pokryciem strat. Komisja składa także zgromadzeniu wspólników coroczne pisemne sprawozdanie z wyników oceny. Komisja rewizyjna nie sprawuje stałego nadzoru, stanowi wewnętrzny organ kontroli finansowej spółki. Nie jest zbyt często spotykanym organem. Komisja jest rzadko spotykanym organem.
• Zgromadzenie wspólników - najwyższy organ decyzyjny w spółce, który działa poprzez podejmowanie uchwał. Zgromadzenia mogą być zwyczajne (6 miesięcy po upływie każdego roku obrotowego) lub nadzwyczajne (w szczególnych przypadkach bądź na żądanie uprawnionych podmiotów). Zgromadzenie rozpatruje i zatwierdza sprawozdania zarządu, podejmuje uchwały o podziale zysku lub pokryciu straty, udziela absolutorium członkom organów spółki z wykonania ich obowiązków. Zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd.

Siedziba spółki z o.o.

Siedzibą spółki z o.o. jest miejscowość, w której siedzibę posiada zarząd spółki (art. 41 k.c.). Konieczne jest, aby siedziba spółki znajdowała się na terenie Polski. W momencie przeniesienia siedziby spółki za granicę, następuje rozwiązanie spółki. Siedziba spółki nie jest równoznaczna z jej adresem. Adres to miejscowość, ulica i numer nieruchomości. Adres potrzebny jest do uzupełnienia wniosku o wpis spółki do KRS, natomiast siedziba musi zostać określona w umowie spółki (J. Jacyszyn 2016, s. 213).

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością — artykuły polecane

Spółka akcyjna — Spółka komandytowo-akcyjna — Spółka komandytowa — Spółka jawna — Spółka partnerska — Akt założycielski — Komplementariusz — Prokura — Prokurent

Bibliografia

• Białkowski M. (2013), Ochrona kapitału spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, Zarządzanie i Finanse, nr 1
• Gnela B. (red.) (2016), Prawo handlowe dla ekonomistów, Wolters Kluwer, Warszawa
• Gos W. (2012), Dopłaty do kapitału w spółce z o.o., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 684
• Jacyszyn J. (red.) (2016), Spółki handlowe - pytania i odpowiedzi, Wolters Kluwer, Warszawa
• Katner W. (red.) (2017), Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kotowicz M. (2014), Kapitał zakładowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością - skuteczny instrument ochrony wierzycieli, Repozytorium Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
• Król-Gajewska M., Wyrzykowska A. (2017), Spółka z ograniczona odpowiedzialnością, Difin, Warszawa
• Muras Z. (2017), Podstawy prawa, C.H. Beck, Warszawa
• Szulik S. (2011), Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością zawiązywana w trybie S24 - elektroniczny sposób tworzenia spółki z o.o. czy wprowadzenie do KSH spółki z o.o. bis?, Zeszyty Naukowe Prawa Gospodarczego i Handlowego, nr 1
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Michał Frąckowiak, Magdalena Szopa, Magdalena Szczygieł