Polityka refinansowa

Polityka refinansowa jest to narzędzie polityki pieniężnej, polegające na udzielaniu kredytów przez bank centralny (emisyjny) innym bankom, które w ten sposób mogą upłynnić swoje aktywa.

Do podstawowych form refinansowania banków zalicza się:

• politykę redyskontową
• kredyt lombardowy

Polityka redyskontowa

Wśród instrumentów polityki redyskontowej można wymienić [Jaworski,1999, s. 68]:

• stopę redyskontową
• kontyngenty redyskonta
• wymagania jakościowe w stosunku do materiału wekslowego

Stopa redyskontowa jest stopą procentową pobieraną przez bank centralny od pożyczek udzielanym bankowym komercyjnym pod zastaw poprzednio przez nie zdyskontowanych weksli lub innych papierów wartościowych [R. Milewski, 2003, s. 476].

Poprzez zmiany stopy redyskontowej bank centralny zmienia koszt dostępu do swoich środków przez banki komercyjne. Podwyższenie stopy redyskontowej wpływa pośrednio na wzrost kosztów kredytów udzielanych przez banki komercyjne przedsiębiorstwom, zaś obniżenie powinno działać jako bodziec w kierunku zwiększania działalności kredytowej banków [Jaworski,1999, s. 68].

W celu zwiększenia kontroli nad kształtowaniem się kredytu redyskontowego bank centralny może stosować różnorodne ograniczenia ilościowe (kontyngenty) lub warunki jakościowe. Kontyngenty redyskonta są instrumentami polityki pieniężnej, polegają na określeniu przez bank centralny ogólnego limitu kredytów udzielanych na zasadzie redyskontowania weksli oraz podziale kwot kontyngentu według określonych kryteriów.

Limity jakościowe stosuje się odnośnie do weksli z tych gałęzi gospodarki, których szybkość wzrostu aktywności powinna być ograniczona [R. Milewski, 2003, s. 477].

Kredyt lombardowy

Kredyt lombardowy jest instrumentem polityki refinansowej wykorzystywanym do finansowania banków, w przypadku, gdy powstaje wyjątkowo trudna sytuacja na rynku pieniężnym. Kredyt udzielany jest najczęściej pod zastaw bonów skarbowych, obligacji rządowych lub komunalnych, zwykle na następujących warunkach [Jaworski,1999, s. 70]:

• udziela się go jedynie w przypadku, gdy banki komercyjne maja trudności w utrzymaniu płynności
• kredyt powinien być spłacony do 3 miesięcy
• stopień sfinansowania złożonych papierów za pomocą kredytów jest różny w zależności od rodzaju tych papierów.

Inne narzędzia polityki refinansowej

Operacje otwartego rynku jako narzędzie polityki refinansowej

Operacje otwartego rynku są jednym z najważniejszych narzędzi polityki refinansowej banku centralnego. Polegają one na kupowaniu i sprzedawaniu papierów wartościowych na rynku w celu wpływania na dostępność środków pieniężnych w systemie bankowym. Poprzez operacje otwartego rynku bank centralny może zwiększać lub ograniczać ilość pieniądza w obiegu.

Kiedy bank centralny kupuje papiery wartościowe na rynku, zwiększa podaż pieniądza, co z kolei prowadzi do obniżenia stóp procentowych i stymuluje aktywność gospodarczą. Natomiast sprzedaż papierów wartościowych powoduje zmniejszenie podaży pieniądza, co może prowadzić do podwyższenia stóp procentowych i ograniczenia aktywności gospodarczej.

Przykłady operacji otwartego rynku to zakupy obligacji skarbowych lub papierów komercyjnych na rynku wtórnym. Bank centralny może stosować różne strategie operacji otwartego rynku w zależności od celów polityki monetarnej. Na przykład, podczas okresów recesji może zwiększyć zakupy papierów wartościowych w celu pobudzenia gospodarki.

Operacje otwartego rynku mają wiele zalet, takich jak elastyczność i szybkość reakcji na zmiany na rynku. Pozwalają one bankowi centralnemu na precyzyjne dostosowanie podaży pieniądza do potrzeb gospodarki. Jednak istnieją również ograniczenia, takie jak możliwość wystąpienia nieprzewidzianych skutków i ryzyko nadmiernej lub niewystarczającej podaży pieniądza.

Polityka depozytowa banku centralnego

Polityka depozytowa banku centralnego odnosi się do regulacji stóp procentowych na rachunkach depozytowych banków komercyjnych. Bank centralny może ustalić stopy procentowe, które banki komercyjne otrzymują za przechowywanie swoich nadwyżek pieniężnych w banku centralnym.

Podwyższenie stóp procentowych na rachunkach depozytowych może zachęcać banki komercyjne do przechowywania większej ilości pieniędzy w banku centralnym, co prowadzi do ograniczenia dostępności środków pieniężnych na rynku. Z kolei obniżenie stóp procentowych może skłonić banki komercyjne do przeniesienia swoich nadwyżek do bardziej rentownych inwestycji, co zwiększa podaż pieniądza.

Polityka depozytowa ma wpływ na działalność banków komercyjnych, ponieważ stopy procentowe determinują koszt finansowania dla banków. Wyższe stopy procentowe mogą zwiększać koszty banków komercyjnych, co wpływa na ich zdolność do udzielania kredytów. Niższe stopy procentowe, z kolei, mogą obniżać koszty finansowania i sprzyjać udzielaniu kredytów.

Skutki polityki depozytowej są również istotne dla gospodarki jako całości. Na przykład, wysokie stopy procentowe mogą ograniczać aktywność gospodarczą i wzrost gospodarczy, podczas gdy niskie stopy procentowe mogą stymulować inwestycje i konsumpcję.

Efektywność polityki refinansowej

Efektywność polityki refinansowej zależy od wielu czynników. Główne czynniki to stabilność i przejrzystość systemu bankowego, skuteczność instrumentów polityki monetarnej oraz zdolność banku centralnego do monitorowania i egzekwowania wymogów jakościowych w polityce refinansowej.

Stabilność systemu bankowego jest kluczowa dla efektywności polityki refinansowej. Jeżeli system bankowy jest narażony na ryzyko, polityka refinansowa może nie działać zgodnie z oczekiwaniami. Dlatego istotne jest, aby bank centralny monitorował i regulował ryzyko bankowe oraz wprowadzał odpowiednie wymogi kapitałowe dla banków.

Przejrzystość instrumentów polityki monetarnej jest również ważna dla efektywności polityki refinansowej. Jeżeli bank centralny jasno komunikuje swoje intencje i cele, to banki komercyjne i uczestnicy rynku finansowego mogą lepiej przewidzieć zmiany w polityce monetarnej i dostosować swoje działania.

Monitorowanie i egzekwowanie wymogów jakościowych w polityce refinansowej ma istotne znaczenie dla zapewnienia efektywności polityki monetarnej. Bank centralny musi być w stanie kontrolować jakość aktywów banków komercyjnych i egzekwować wymogi kapitałowe, aby zapobiec nadmiernemu ryzyku i nieprawidłowym praktykom.

Wpływ na efektywność polityki refinansowej mogą mieć również czynniki zewnętrzne, takie jak globalne zmiany rynkowe. Na przykład, zmiany w globalnym otoczeniu gospodarczym i finansowym mogą wpływać na skuteczność instrumentów polityki monetarnej. Bank centralny musi być świadomy tych czynników i elastycznie reagować na zmieniające się warunki.

Polityka refinansowa ma wpływ na stabilność finansową systemu bankowego. Stabilność finansowa odnosi się do zdolności banków do utrzymania płynności i stabilności w obliczu zmian na rynku finansowym.

Polityka refinansowa może wpływać na stabilność finansową poprzez dostępność i koszt finansowania dla banków komercyjnych. Na przykład, wysokie stopy procentowe na rachunkach depozytowych mogą zwiększać koszty finansowania dla banków, co może prowadzić do trudności w utrzymaniu płynności i stabilności.

Nadmierna zależność banków komercyjnych od finansowania banku centralnego może również prowadzić do ryzyka nadmiernej ekspozycji na ryzyko kredytowe. Jeżeli banki komercyjne są zbyt zależne od finansowania banku centralnego, mogą być mniej skłonne do dokładnej oceny ryzyka i podejmowania odpowiednich decyzji kredytowych.

Ważne jest, aby bank centralny dbał o utrzymanie równowagi między stabilnością finansową a dostępnością kredytu dla przedsiębiorstw. Zbyt restrykcyjna polityka refinansowa może prowadzić do ograniczenia dostępu do kredytu, co może hamować inwestycje i wzrost gospodarczy. Z drugiej strony, zbyt luźna polityka refinansowa może prowadzić do nadmiernej ekspozycji na ryzyko kredytowe i destabilizacji systemu bankowego.

Polityka refinansowa — artykuły polecane

Instrumenty polityki pieniężnej — Polityka rezerw obowiązkowych — Kreowanie pieniądza — Rezerwy obowiązkowe — Kredyt redyskontowy — Operacje otwartego rynku — Kredyt refinansowy — Stopa referencyjna — Rynek pieniężny

Bibliografia

• Jaworski W., Krzyżkiewicz Z., Kosiński B. (2000), Banki. Rynek, operacje, polityka, Poltext, Warszawa
• Milewski R., Kwiatkowski E. (red.) (2016), Podstawy ekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Lucyna Fiutowska