Sezonowość popytu turystycznego

Popyt turystyczny można określić jako relację, która występuje między ceną dóbr i usług turystycznych, a chęcią nabycia tych produktów przez turystów w odpowiadającym im czasie.

Popyt turystyczny posiada pewne cechy, które go charakteryzują. Jest on m.in.:

• elastyczny cenowo,
• elastyczny dochodowo,
• złożony,
• substytucyjny,
• komplementarny,
• mobilny,
• odnawialny,
• niejednorodny,
• sezonowy.

TL;DR

Popyt turystyczny jest elastyczny cenowo i dochodowo, złożony, substytucyjny, komplementarny, mobilny, odnawialny, niejednorodny i sezonowy. Sezonowość popytu turystycznego wynika z przyczyn naturalnych (np. warunki klimatyczne) i instytucjonalnych (np. ferie czy święta). Wahania sezonowe mogą być okresowe, przestrzenne lub mieszane. Mają one negatywne skutki dla przedsiębiorców turystycznych, takie jak przeciążenie obszaru, wyższe koszty, niższa jakość usług, itp. Sposoby przeciwdziałania sezonowości to badania i pomiary, rozwijanie asortymentu, różnicowanie cen, turystyka biznesowa, współpraca z innymi podmiotami, rozszerzanie działalności i turystyka społeczna. Metody obliczania sezonowości obejmują wskaźniki procentowe.

Sezonowość popytu turystycznego

Sezonowość oznacza kumulację ruchu turystycznego w danym okresie w ciągu roku i występowanie widocznych różnic w wielkości popytu między sezonem wysokim, a sezonem niskim. Jest jedną z cech charakteryzujących popyt w sektorze turystycznym, jednocześnie jest również problemem z którym muszą sobie radzić podmioty reprezentujące podaż turystyczną. Można zatem powiedzieć, że jest to pewna bariera, której przekroczenie wiąże się niejednokrotnie z ponoszeniem dodatkowych kosztów przez przedsiębiorców.

Przyczyny występowania wahań sezonowych

Przyczyny występowania sezonowych wahań w wielkości popytu turystycznego można podzielić na dwie główne kategorie: przyczyny naturalne oraz instytucjonalne.

Do przyczyn naturalnych zalicza się warunki klimatyczne. Przykładem może być polskie miasto Zakopane, które największą liczbę turystów przyciąga, gdy na terenie kraju występują opady śniegu. Ze względu na strefę klimatyczną umiarkowaną, są to jedynie trzy miesiące w ciągu całego roku. W pozostałych miesiącach liczba odwiedzających w tym regionie znacznie maleje.

Przyczynami naturalnymi mogą być również np. pory roku z którymi pośrednio wiążą się również możliwości zagospodarowania przez ludzi czasu wolnego. Wymienić można tu miesiące letnie, podczas których wysokie temperatury, dobra pogoda i duża ilość słońca, zachęcają do wyjazdów, odpoczynku i korzystania z ofert turystycznych. W tym czasie również młodzież szkolna ma wakacje, a większość rodziców stara się o urlop, aby wspólnie spędzić czas wolny, co należy już z kolei do przyczyn o podłożu instytucjonalnym.

Ferie zimowe, czyli kolejna przyczyna instytucjonalna, to również okres podczas którego można zaobserwować wzmożony ruch turystyczny, głównie w miejscowościach przystosowanych do aktywnego spędzania wolnego czasu i uprawiania sportów zimowych, np. jazdy na nartach czy snowboardzie.

Kolejnym powodem instytucjonalnym występowania sezonowości są święta państwowe i kościelne, podczas których większość ludzi ma wolne od pracy i szkoły. Jest to okazja sprzyjająca krótkim wyjazdom do niedalekich miejscowości atrakcyjnych turystycznie, np. miast o bogatej historii z niezwykłą architekturą.

Rodzaje wahań

Wahania można rozróżnić ze względu na czas występowania oraz obszar, wyróżnia się wahania okresowe, przestrzenne oraz mieszane.

Wahania okresowe dotyczą różnic w wielkości ruchu w czasie. Odnoszą się zarówno do krótkich okresów, tak jak wahania dobowe, występujące np. w usługach gastronomicznych, jak i bardzo długich okresów, np. wahania wieloletnie. Oprócz tego wyróżniamy wahania w przeciągu tygodnia, miesiąca, kwartału, dekady czy roku. Te ostatnie nazywane są wahaniami sezonowymi.

Wahania przestrzenne spowodowane są nierównym rozmieszczeniem walorów i atrakcji turystycznych, a także sieci komunikacyjnej i osiedleńczej. Dzielą się na obszarowe, punktowe oraz liniowe.

Wahania mieszane z kolei mogą być sumą dwóch powyższych lub dotyczyć wahań okresowych na konkretnym obszarze.

Negatywne skutki sezonowości z punktu widzenia przedsiębiorców turystycznych

• napływ zbyt dużej liczby turystów w okresach wzmożonego ruchu, co skutkuje przeciążeniem danego obszaru i wystąpieniem licznych zagrożeń dla jego ekosystemu,
• wyższe koszty prowadzenia działalności gospodarczej spowodowane potrzebą utrzymywania pewnego poziomu rezerw,
• niezbędna regulacja ilości zatrudnianego personelu w czasie sezonu turystycznego oraz poza sezonem,
• możliwość wystąpienia niższej jakości świadczonych na rzecz klientów usług oraz możliwość niezaspokojenia wszystkich potrzeb turystów w czasie występowania wzmożonego ruchu turystycznego,
• brak możliwości pełnego wykorzystania atrakcji turystycznych poza głównym sezonem,
• ciągłe inwestycje w infrastrukturę turystyczną mające na celu jej rozwój.

Sposoby przeciwdziałania sezonowości

Przy problemie sezonowości popytu turystycznego ważne, aby przedsiębiorstwa turystyczne podejmowały odpowiednie działania, które będą miały na celu jej zminimalizowanie.

Do przykładów takiego postępowania można zaliczyć:

• dokładne przeprowadzanie badań i pomiarów dotyczących wahań występujących w popycie,
• rozwijanie takiego asortymentu dóbr i usług turystycznych, które przyczyniają się do przedłużenia sezonu,
• wprowadzenie strategii różnicowania cen,
• zaangażowanie się w takie rodzaje turystyki, które nie cechują się sezonowością, np. turystyka biznesowa,
• wykazywanie chęci współpracy z innymi podmiotami świadczącymi usługi turystyczne,
• rozszerzanie działalności o nowe rynki.

Wśród sposobów na radzenie sobie ze zjawiskiem sezonowości są działania podejmowane w ramach turystyki społecznej. Uczestnikami turystyki w okresie poza sezonem są w dużej mierze seniorzy. Spowodowane jest to większą ilością czasu, którą dysponują z racji nie posiadania stałych zobowiązań, oraz niższymi kosztami związanymi z wyjazdem.

Przykładem oferty zachęcającej do podróży poza sezonem jest program “Europe Senior Tourism", którego autorem jest hiszpański Instytut Turystyki, zorganizowany w sezonie 2009/2010. Program obejmuje wprowadzenie specjalnej oferty oraz adaptację istniejących produktów, aby były odpowiednie dla nowego segmentu, jakim są seniorzy.

Metody obliczania sezonowości

Jednym ze sposobów umożliwiającym zapobieganie i ograniczanie sezonowości jest przeprowadzenie odpowiednich badań. Wielkość wahań pomiędzy sezonami może być wyrażona za pomocą wskaźników, które podaje się w procentach. Przykładowo sezonowość może być obliczana poprzez podzielenie ekstremalnej wielkości popytu przez średnią wielkość popytu w danym obszarze w ciągu całego roku.

Sezonowość popytu turystycznego — artykuły polecane

Turystyka miejska — Turystyka medyczna — Hotelarstwo — Usługa kurierska — Turystyka rowerowa — Gospodarstwo agroturystyczne — Turystyka biznesowa — Przewóz osób — Konsekwencje rozwoju turystyki

Bibliografia

• Borzyszkowski J., Zjawisko sezonowości w turystyce - istota problemu i działań krajowych podmiotów polityki turystycznej na rzecz jego ograniczenia, [w:] Rozprawy naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu nr 45, red. prof. dr hab. A. Pawłucki, Akademia Wychowania Fizycznego we Wrocławiu, Wrocław, 2014, s. 169
• Gołębski G. (2015), Turystyka w badaniach ekonomicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kosmaczewska J. (2010), Turystyka socjalna jako narzędzie minimalizowania negatywnych skutków sezonowości w regionach turystycznych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, nr 53
• Mokras-Grabowska J. (2010), Program: Europe Senior Tourism - założenia, realizacja, efekty ekonomiczne, [w:] Turystyka społeczna w regionie łódzkim, red. A. Stasiak, Wydawnictwo WSTH, Łódź
• Niezgoda A. (2012), Uwarunkowania popytu turystycznego, [w:] Rynek turystyczny. Ekonomiczne zagadnienia turystyki, red. J. Burek, Wolters Kluwer, Warszawa
• Panasiuk A. (2006), Ekonomika turystyki, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Anna Juszczyk, Magdalena Lubaszka