Miasto

Miasto jest to skoncentrowana, zwarta i gęsto zaludniona przestrzeń, powiązana ze sobą nie tylko obszarowo, ale również funkcjonalnie. Podkreśla się również, że " miasto jest klastrem (stanowi przestrzenną koncentrację) aktywności gospodarczej i charakteryzuje się wysoką intensywnością użytkowania ziemi [Kuciński K.(2009) s. 364]".

TL;DR

Miasto to skoncentrowana przestrzeń, która powstała w celu zgromadzenia ludności i rozwoju handlu. Zrównoważony rozwój miasta polega na dbaniu o kapitał przyrodniczy, społeczny i ekonomiczny. Rozwój gospodarczy miast przyczynił się do wzrostu liczby ludności i tworzenia megamiast. Rozwój miast napotyka na różne bariery, takie jak strukturalne, przestrzenne, technologiczne i środowiskowe.

Początki rozwoju miast

Początki rozwoju miast sięgają ok. 3000 roku p.n.e. w rejonach Mezopotamii i Doliny Nilu. Głównym celem powstania miast było zgromadzenie ludności w jednym obszarze. Miało to wspomóc rozwój handlu a także rozwój społeczno-ekonomiczny. Wiązało się to ze wzrostem produkcji rolniczej, której wysoka nadwyżka umożliwiała wyłonienie się robotników niezwiązanych z rolnictwem. Na czas rozwoju miast przypadał również okres walk między plemionami. Ludność wędrowała, przez co kształtowała granice państw. Potrzebne więc były tereny chroniące mieszkańców grodów i okolicznych wiosek. Miasta otoczone murami stanowiły więc funkcje obronne.

Najlepsze tereny do powstawania miast, to obszary obdarzone dobrymi warunkami naturalnymi (lokalizacja przy rzekach, na wybrzeżach). Ważne również było położenie geograficzne, które miało wpływ na drogę szlaków handlowych, [Kuciński K. (2009) s. 364-366]

Według A. Lösch’a - niemieckiego ekonoma, "ojca" gospodarki przestrzennej - "zasadniczą rolą w powstawaniu i rozwoju miast była masowość zjawisk gospodarczych, wynikająca z występujących w miastach aglomeracji lokalizacji [Kuciński K. (2009) s. 366]".

Zrównoważony rozwój miasta

Koncepcja zrównoważonego rozwoju dba, aby zaspokoić potrzeby ludzi współcześnie, jak i w przyszłości. "Podczas procesu rozwoju ważne są trzy kapitały: przyrodniczy, społeczny i ekonomiczny. Pomnażanie jednego, nie może odbywać się kosztem pozostałych [Rzeńca A. (2016) s. 50]".

Aby skutecznie wytyczyć kierunek rozwoju, należy przeprowadzić dokładny rekonesans środowiska przyrodniczego. Ma to na celu rozpoznanie obecnego stanu oraz zaplanowanie przyszłych działań. Każde nowe działanie nie może zaburzyć ekosystemu miasta, które dalej będzie musiało poddawać się ciągłym zmianom.

Dobrze wykonane rozpoznanie kierunku rozwoju miasta ukaże wartości wynikające z jego naturalnych cech (tj. potencjał gospodarczo-przyrodniczy, dziedzictwo kulturowe, warunki życia czy ofertę inwestycyjną). Na przestrzeni ubiegłych lat, głównie w Europie, skupiano się na tworzeniu wytycznych, które mają kierować w stronę kształtowania zrównoważonej polityki miast. Sztandarową zasadą jest dbałość o środowisko - oszczędne i efektywne wykorzystanie zasobów oraz zapobieganie negatywnym skutkom działalności człowieka. Każde miasto jest inne i rozwija się z własną dynamiką, przez co potrzebuje indywidualnego podejścia do kwestii zmian rozwojowych [Rzeńca A. (2016), s. 51-53].

Metropolie i megamiasta

Rozwój gospodarczo-ekonomiczny miast wpłynął na wzrost liczby ludności w miastach. Od lat 1850-1910 wzrost ten wynosił ok. 2% rocznie. Liczba ludności na świecie w latach 1900-1990 wrosła o 330% a rozwój urbanizacji o 450%. To wszystko spowodowało nie tylko tworzenie się nowych miast, ale przede wszystkim rozrost już istniejących. Co ciekawe, w latach 60-tych XX wieku w miastach mieszkało ok. 30% wszystkich ludzi na świecie, dopiero w 2009 roku pierwszy raz w historii odnotowano większą liczbę (51%) ludności mieszkających w miastach w stosunku do wsi [Jewtuchowicz A. (2016) s. 20-23].

Do połowy XX wieku na świecie były tylko dwa megamiasta. Było to Tokio i Nowy Jork. Na chwilę obecną wyróżnia się ok. 20 megamiast (listy i pozycje nie zawsze są zgodne ze sobą). Do największych megamiast zalicza się między innymi: Tokio, Meksyk, Nowy Jork, Sao Paulo, Bombaj czy Delhi [Kuciński K. (2009) s. 411].

Bariery rozwoju miast

W wyniku nadmiernego nagromadzenia funkcji w granicach miast, dalszy ich rozwój napotyka na pewne problemy [Kuciński K. (2009) s. 385-386]:

• bariery strukturalne, które wynikają z obecnych sposobów użytkowania terenów w miastach,
• bariery przestrzenne, które blokują rozrost miast poza ich granice,
• bariery technologiczne, nagromadzenie wielu rodzajów gospodarki może skutkować przyblokowaniem lub przeciążeniem podstawowych układów infrastruktury (mniejsza wydajność układów wodno-kanalizacyjnych, nośników energii czy sieci transportowej),
• ograniczenia środowiskowe, które skutkują nadmiernymi zanieczyszczeniami powietrza, wody czy gleby. Zwiększony jest również hałas, który negatywnie wpływa na życie codzienne ludzi i zwierząt.

Miasto — artykuły polecane

Ochrona środowiska — Różnorodność biologiczna — Konurbacja — Idea zrównoważonego rozwoju — Suburbanizacja — Zielona rewolucja — Rewolucja agrarna — Ubóstwo — Turystyka zrównoważona

Bibliografia

• Jewtuchowicz A. (red.) (2016), Zrozumieć fenomen miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
• Kuciński K. (red.) (2009), Geografia ekonomiczna, Wolters Kluwer, Kraków
• Mierzejewska L. (2015), Zrównoważony rozwój miasta - wybrane sposoby pojmowania, koncepcje i modele, Problemy rozwoju miast - Kwartalnik Naukowy Instytutu Rozwoju Miast Rok XII, Zeszyt II/2015, Poznań
• Rzeńca A. (2016), Zrównoważony rozwój miasta, Wydawnictwo Uniwersytetu łódzkiego, Łódź
• Wańkowicz W. (2012), Rozwój miast - spójność, integracja, rewitalizacja, Problemy rozwoju miast - Kwartalnik Naukowy Instytutu Rozwoju Miast, nr 3

Autor: Justyna Bielecka