Rękojmia a gwarancja

TL;DR

Rękojmia to odpowiedzialność sprzedawcy za wady towarów lub usług, niezależnie od winy czy wiedzy sprzedawcy. Kupujący ma prawo do odstąpienia od umowy, obniżenia ceny, naprawienia rzeczy lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad. Terminy związane z rękojmi są krótsze niż w przypadku gwarancji. Gwarancja to dobrowolne zobowiązanie gwaranta do usunięcia wad lub wymiany towaru na niewadliwy. Gwarancja może mieć dłuższy okres obowiązywania niż rękojmia. Konsument ma prawo do korzystania zarówno z rękojmi, jak i gwarancji. Wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.

Rękojmia

Rękojmia jest szczególnym rodzajem odpowiedzialności majątkowej z mocy prawa za dostarczenie towarów lub usług z wadami i dotyczy zarówno rzeczy nowych, jak i używanych. Odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny, absolutny i niezależny od winy czy też wiedzy sprzedawcy (W. Jaślan 1994, s. 24)

Rękojmia niezależnie od tego czy sprzedawca udzielił na produkt gwarancji, obejmuje odpowiedzialność sprzedawcy za:

• wady fizyczne rzeczy;

Zakupiona rzecz ma cechy, które zmniejszają jej wartość lub użyteczność; rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego; rzecz zostaje wydana w stanie niezupełnym, w tym także bez niezbędnej instrukcji obsługi lub innej informacji potrzebnej do korzystania z rzeczy.

• wady prawne;

Polegają one na tym, iż zakupiona rzecz nie stanowi własności sprzedawcy, lecz należy do osoby trzeciej lub rzecz jest obciążona prawem bądź prawami osoby trzeciej (M. Brzozowska-Woś 2010, s. 40)

Z tytułu rękojmi kupujący posiada następujące uprawnienia:

• odstąpienie od umowy - jednakże kupujący nie może od umowy odstąpić, jeżeli sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie wady usunie (pod warunkiem, że nie rzecz była już wymieniona przez sprzedawcę lub naprawiona, a wady są istotne). Jeżeli kupujący odstępuje od umowy z powodu wady rzeczy sprzedanej, strony powinny sobie nawzajem zwrócić otrzymane świadczenia według przepisów o odstąpieniu od umowy wzajemnej.
• obniżenie ceny - jeżeli kupujący żąda zmniejszenia ceny z powodu wady rzeczy, która weszła w jego posiadanie, obniżenie powinno nastąpić w takim stosunku, w jakim wartość rzeczy wolnej od defektów pozostaje do jej wartości obliczonej z uwzględnieniem istniejących wad,
• naprawienie rzeczy - jeżeli przedmiot sprzedaży stanowi rzecz określona co do tożsamości, a sprzedawca jest jej wytwórcą, kupujący ma prawo żądać zniwelowania wady, wyznaczając w tym celu sprzedawcy odpowiedni termin z zagrożeniem, że po bezskutecznym upływie określonego czasu odstąpi od umowy. Jeśli usunięcie defektu wymaga nadmiernych kosztów, sprzedawca może odmówić wykonania tej operacji,
• dostarczenie rzeczy wolnej od wad - jeżeli przedmiotem sprzedaży są rzeczy oznaczone tylko co do gatunku, kupujący może żądać dostarczenia zamiast rzeczy wadliwych takiej samej ilości rzeczy wolnych od skaz oraz naprawienia szkody spowodowanej opóźnieniem. Gdy sprzedawca dokonał wymiany, powinien pokryć także związane z tym koszty, jakie poniósł kupujący.

Terminy związane z instytucją rękojmi za wady rzeczy są krótsze od tych z gwarancji ustawowej. Zgodnie z art. 568 k.c. kupujący odpowiada przez rok od wydania towaru, a konsument ma miesiąc od wykrycia wady rzeczy na zawiadomienie o niej sprzedawcy (Purgał M. 2011, s. 92)

Gwarancja

Gwarancja wynika z czynności prawnej i jest odpowiedzialnością, której celem jest ochrona interesów kupującego. Jest zobowiązaniem gwaranta do bezpłatnego usunięcia wady lub wymiany towaru na niewadliwy, a także uprawnieniem kupującego w wypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości w niej określonych. Instytucja gwarancji przy sprzedaży uregulowana jest przepisami kodeksu cywilnego (art. 577 i nast.) wyłącznie ramowo. Udzielenie gwarancji jest dobrowolne, gwarantem nie musi być koniecznie producent ani importer rzeczy, choć w praktyce jest to sytuacja najczęstsza.

Najważniejszą kwestią przy gwarancji jest dokument gwarancyjny, zwany potocznie kartą gwarancyjną. W praktyce często spotykanym jest określenie "paragon jest gwarancją", którego używają sprzedawcy. Jest ono nieprawdziwe. Art. 577(2) i art. 577(3) dają nabywcy prawo do żądania jego wydania zarówno od sprzedawcy, jak i samego gwaranta. Powinien zawierać w szczególności:

• nazwę i adres gwaranta
• czas trwania ochrony gwarancyjnej
• terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej, itd.

Podstawową zaletą gwarancji jest czas obowiązywania. Ustala go podmiot udzielający gwarancji, dopiero w sytuacji braku takiego wskazania, na podstawie art. 577 § 4 k.c. przyjmuje się, że wynosi on dwa lata od momentu wydania rzeczy kupującemu. Warto wspomnieć, że gwarant odpowiada także, za zapewnienie o kilkudziesięcioletniej gwarancji złożone w reklamie towaru. Termin gwarancji biegnie na nowo, gdy gwarant wymienia rzecz na nową, wolną od wad lub dokonuje istotnych napraw.

Chociaż zakres ochrony określony w gwarancji może być węższy niż przy rękojmi, może ona obejmować znacznie dłuższy czas. Z tych względów warto porównać przed zakupem także szczegółowe warunki udzielonej gwarancji. Warto także mieć na względzie renomę podmiotu udzielającego gwarancji. Choć tu nigdy nie ma stuprocentowej pewności dokonując zakupu, warto zastanowić się na ile prawdopodobne jest, że podmiot, który udzielił gwarancji będzie istniał za 30 lat (Federacja Konsumentów 2016, s. 21)

Zależność między gwarancją a rękojmią

1. Konsument posiada prawo do wykonywania uprawnień wynikających z rękojmi, niezależnie od tych, które przyznane są w ramach gwarancji. Oznacza to, że w przypadku nieuwzględnienia przez gwaranta żądania wskazanego w gwarancji (np. wymiany towaru na wolny od wad) ma możliwość dochodzenia swoich praw w sprawie tej samej wady w ramach rękojmi bezpośrednio od sprzedawcy (nie musi być to ten sam przedsiębiorca, który był gwarantem). W tym przypadku sprzedawca ma obowiązek rozpatrzenia reklamacji na podstawie przepisów dotyczących rękojmi.
2. Wykonanie uprawnień z gwarancji nie ma wpływu na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Oznacza to, że wymiana bądź naprawa przedmiotu w ramach gwarancji nie wpływa na możliwość późniejszego skorzystania z reklamacji z tytułu rękojmi w stosunku do wad ujawnionych w tym towarze.
3. Jeżeli konsument skorzysta z uprawnień przewidzianych w gwarancji, zawieszeniu podlega bieg terminu na wykonanie uprawnień z tytułu rękojmi, licząc od dnia zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin na realizację uprawnień z tytułu rękojmi biegnie dalej od dnia nieuwzględnienia przez gwaranta reklamacji złożonej z tytułu gwarancji lub też z upływem czasu na wykonanie obowiązków wynikających z tejże gwarancji (K. Lehmann 2014, s. 50-51)

Rękojmia a gwarancja — artykuły polecane

Rękojmia — Reklamacja — Prawa konsumenta — Gwarancja — Gwarancja i rękojmia w projekcie — Umowa kupna-sprzedaży — Niezgodność towaru z umową — Umowa zlecenie — Wierzytelność

Bibliografia

• Brzozowska-Woś M. (2010), Wybrane czynniki wpływające na rynkowe zachowania konsumentów, Marketing. Ujęcie relacyjne, nr 31
• Federacja Konsumentów (2016), Jak zostać prosumentem, Raport Federacji Konsumentów, nr 26
• Jaślan W. (2000), Umowy w działalności gospodarczej, Grupa Wydawnicza Infor, Warszawa
• Lehmann K. (2014), Przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Warszawa
• Purgał M. (2011), Długość okresu odpowiedzialności sprzedawcy za towar niezgodny z umową, Internetowy Przegląd Prawniczy TBSP UJ, nr 2(7)
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Autor: Olga Szymonik

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.