Pakowanie

Pakowanie - Sposób zapewnienia bezpiecznej dostawy towarów do ostatecznego konsumenta w dobrym stanie i przy najniższych kosztach (M. Feldman 1968, s. 11). Jest to umieszczenie artykułu w opakowaniu chroniącym go przed działaniem czynników zewnętrznych, a także na nadaniu mu określonej formy przestrzennej; składa się z procesów pakowania jednostkowego, zbiorczego i transportowego. Procesy te mogą być wykonywane oddzielnie lub w jednej linii pakującej.

• Pakowanie jednostkowe polega na przygotowaniu produktu do sprzedaży i konsumpcji bez zapewnienia mu pełnej ochrony w warunkach transportu i magazynowania.
• Pakowanie zbiorcze to połączenie kuku produktów lub opakowań jednostkowych z produktem w większą jednostkę (zestaw zbiorczy), przeznaczoną w zasadzie do dostawy hurtowej, tzn. dostawy od producenta do magazynu hurtowego i z hurtu do przedsiębiorstwa handlu detalicznego.
• Pakowanie transportowe polega na zabezpieczeniu produktu przed niebezpieczeństwami zagrażającymi produktowi w składowaniu i transporcie.

Proces pakowania obejmuje zwykle operację napełniania opakowania pakowanym produktem lub uformowania opakowania na produkcie oraz operację zamykania opakowania. Dotyczy to pakowania do uprzednio wykonanych gotowych opakowań, np. bębnów lub puszek metalowych, butelek szklanych, worków, torebek itp., lub pakowanie z formowaniem owinięć na pakowanym produkcie. W zintegrowanych procesach pakowania przed tymi operacjami występuje jeszcze uformowanie samego opakowania z surowca, materiału opakowaniowego lub półfabrykatu. Do procesu pakowania zalicza się także wiele operacji wykonywanych przed napełnieniem i po zamknięciu opakowania. Do operacji wykonywanych przed napełnieniem należą: przygotowanie produktu i opakowania do pakowania, a niekiedy także przygotowanie pomieszczeń, podawanie i dozowanie. Do operacji wykonywanych po zamknięciu opakowania należą kodowanie, etykietowanie i znakowanie opakowań (Z. Surzycka-Milczewska 1989, s. 355).

TL;DR

Pakowanie to proces zapewnienia bezpiecznej dostawy towarów, obejmujący pakowanie jednostkowe, zbiorcze i transportowe. Może być wykonywane oddzielnie lub w jednej linii pakującej. Pakowanie jest często ostatnią fazą procesu produkcyjnego i wymaga stosowania różnych maszyn pakujących. Istnieje wiele systemów pakowania, w tym transwrap, flowpack, tetra-pack, blister-pack i inne. Pakowanie żywności ma na celu zabezpieczenie żywności przed czynnikami zewnętrznymi. Systemy pakowania są dostosowane do rodzaju opakowania i produktu.

Rodzaje stopnia procesu pakowania

• Pakowanie jednostopniowe - jest to pakowanie produktów bezpośrednio do opakowań transportowych.
• Pakowanie dwustopniowe - jest to pakowanie produktów w opakowania jednostkowe, a następnie w opakowania transportowe.
• Pakowanie trzystopniowe - jest to umieszczanie produktów w opakowaniach jednostkowych, opakowania jednostkowe w opakowaniach zbiorczych, a następnie opakowania zbiorcze w opakowaniach transportowych [I. Duda 1994, s. 116].

Pakowanie jako faza produkcji

Pakowanie i produkcja traktowane były kiedyś jako odrębne procesy. Chęć ich integracji było przyczyną stworzenia nowych rozwiązań. Pakowanie obecnie jest ostatnią fazą procesu produkcyjnego, co stworzyło możliwość umieszczenia w tej fazie jednocześnie procesu produkcji samego opakowania, które może być w pełni dostosowane do danego towaru (kształt, rozmiar, konstrukcja, tworzywo do wyrobu opakowania, sposób napełniania, wymierzanie ilości, zamykanie, etykietowanie).

W ten oto sposób powstały różne systemy procesu pakowania, w których wykorzystywane są zarówno tworzywa tradycyjne, jak np: papier, tektura, szkło, jak i tworzywa nowe oraz coraz to nowocześniejsze maszyny pakujące i automaty wieloczynnościowe. Mechanizacja i automatyzacja procesu produkcyjnego spowodowała, że i czynności wykonywane podczas pakowania zostały dotknięte tym zjawiskiem. Z tego względu możemy podzielić maszyny pakujące na:

• maszyny owijające,
• maszyny napełniające,
• maszyny odważające i dozujące,
• maszyny zamykające,
• maszyny etykietujące,
• automaty wieloczynnościowe.

Każda z tych maszyn stosowana jest do pakowania określonych typów towarów, np: maszyny owijające do towarów, które są kawałkowane (masło, mydło); maszyny napełniające do towarów proszkowanych lub o konsystencji pasty; maszyny odważające i dozujące do towarów takich jak chipsy, kawa, mąka itp.; maszyny zamykające do zamykania butelek, słoików itp.; maszyny etykietujące do etykietowania opakowań, butelek, słoików itp. Coraz częściej wykorzystuje się w procesie pakowania automaty wieloczynnościowe, czyli takie, które wykonują kilka czynności, np: wykonanie opakowania (butelki), napełnianie butelki, kapslowanie oraz etykietowanie butelki.

Systemy pakowania

Systemy pakowania powinny zostać dopasowane do systemu wytwarzania towarów. Systemy pakowania można podzielić na dwie grupy:

• tworzenie opakowania jako część procesu pakowania - ostatnia faza produkcji,
• część lub całość opakowania tworzona jest poza na zewnątrz procesu pakowania.

Do najbardziej rozpowszechnionych systemów zaliczamy:

• transwrap - maszyna w pionie formuje rękaw, napełnia go produktem i zamyka,
• flowpack - maszyna w poziomie (lub w pionie) formuje rękaw, napełnia go produktem i zamyka,
• tetra-pack (z różnymi odmianami) - opakowania są formowane z tektury, które wewnątrz pokryte są polietylenem. Stosowane przede wszystkim do pakowania napojów, mleka, soków,
• blister-pack - twarda, przezroczysta folia termoplastyczna w kształcie wyrobu (tabletki, narzędzia, zabawki),
• skin-pack - wyrób umieszczony jest na podkładce oraz przykryty rozgrzaną folią. Z przestrzeni między folią a podkładką usuwa się powietrze. Takie pakowanie stosuje się do wyrobów wrażliwych (szkło laboratoryjne),
• system toreb płaskich zgrzewanych na wszystkich krawędziach,
• system pakowania w uprzednio przygotowane wykroje:

• kliklok - najbardziej powszeche. System pakowania w składane tekturowe pudełka,
• glolok - opakowania z tektury pokryte polietylenem. Nie są one szczelne. Stosowane do pakowania mięsa, ryb,
• stalox - tekturowe pudełka z obu stron pokryte polietylenem lub polipropylenem. Stosowane do pakowania mrożonych posiłków,
• hermeted - pudełka z tektury polakierowanej od zewnątrz, wewnątrz stosowane są wkładki z laminatów lub tworzyw sztucznych. Pudełka te są szczelne, stosowane do pakowania mrożonek, lodów.

Pakowanie żywności

Pakowanie żywności ma na celu zabezpieczenie żywności przed działaniem czynników biologicznych, chemicznych i mechanicznych, ułatwia transport i dystrybucję [H. Gajewska-Szczerbal 2004]. Systemy stosowane zarówno do pakowania żywności jak i produktów nieżywnościowych są uzależnione od różnych czynników, tym niemniej podstawowe znaczenie dla wyboru systemu pakowania mają:

• przewidywane do zastosowania materiały opakowaniowe lub opakowania, np.: butelki i słoje szklane, puszki i tuby metalowe lub składane, słoje, kubki i tacki z tworzyw sztucznych, pudła tekturowe, torby i worki papierowe, torby i torebki z tworzyw sztucznych, owinięcia w papier, laminaty bądź w folie termozgrzewalne lub termokurczliwe i inne.
• postać produktów przewidywanych do pakowania, np.: mieszaniny cieczy i gazów lub ciał stałych, ciecze, produkty półpłynne, półstałe i sypkie oraz produkty uformowane, a także opakowania jednostkowe lub zbiorcze.
• specjalne wymagania stawiane opakowaniom, np.: zabezpieczenie produktu przed procesami zachodzącymi w atmosferze tlenu, zachowanie warunków aseptycznych przy pakowaniu produktu, umożliwienie przeprowadzenia obróbki termicznej produktu w opakowaniu i inne.

Podział systemów pakowania (oparty na podstawowych funkcjach jednostkowych występujących w systemach pakowania żywności)(B. Czerniawski; J. Michniewicz 1998, s. 505):

• formowanie opakowań
• przygotowywanie i podawanie opakowań poprzednio uformowanych
• dozowanie produktów do opakowań jednostkowych
• owijanie produktów i opakowań
• zamykanie opakowań
• grupowanie opakowań jednostkowych i formowanie opakowań zbiorczych oraz funkcje dodatkowe.

Pakowanie — artykuły polecane

Liczność partii — Linia produkcyjna — Przędzina — Opakowania — Minimalizacja ilości odpadów — Proces produkcyjny — Produkcja - formy organizacji — Etykieta — Podatność transportowa

Bibliografia

• Cichoń M. (1984), Towaroznawstwo opakowań, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków
• Czerniawski B. (1998), Opakowania Żywności, Agro Food Technology, Czeladź
• Duda I. (red.) (1995), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Feldman M. (1968), Podstawy Opakowalnictwa, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Gajewska-Szczerbal H. (2004), Opakowania jednostkowe i urządzenia pakujące w przemyśle mięsnym, Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, Poznań
• Korzeniowski A. (2010), Opakowania w systemach logistycznych, Wydawnictwo Naukowe SYNABA, Kraków
• Nowogródzka T., Nyszk W., Pieniak-Lendzion K. (2014), Wzrost znaczenia opakowań w procesie komunikacji rynkowej przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, nr 103
• Surzycka-Milczewska Z. (1989), Encyklopedia Gospodarki Materiałowej, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Sykuła B. (2013), Współczesne opakowania dla przemysłu żywnościowego, Nauki Inżynierskie i Technologie, nr 3(10)
• Wolniak R. (2012), Wpływ opakowania na wybór produktu przez konsumenta na przykładzie zabawek, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej Seria Organizacja i Zarządzanie, nr 63a

Autor: Anonim, Paweł Mrózek