Rachunek kosztów
Rachunek kosztów jest względnie wyodrębnionym podsystemem informacyjnym w ramach systemu ewidencyjnego rachunkowości, którego podstawowym zadaniem jest dostarczanie informacji o kosztach. Rachunek kosztów jest procesem rozpoznania, akumulowania, przekształcania, zaprezentowania i interpretacji informacji o kosztach dla przeprowadzania oceny i decyzji przez posiadacza tych informacji, a także ustalania kosztów związanych z prowadzeniem działalności, tj. wytwarzaniem wyrobów, świadczeniem usług i wykonywaniem różnych funkcji. Koszty wytwarzanych wyrobów, świadczonych usług lub wykonywanych funkcji są traktowane jako przedmiot rachunku kosztów.
Przedmiotem rachunku kosztów są zawsze koszty prowadzenia działalności. Podmiotem rachunku kosztów jest natomiast jednostka gospodarcza prowadząca działalność.
Jeżeli proces jest obiektem stale powtarzającym się, nie ma przeszkód, aby zakwalifikować go do systematycznego rachunku kosztów.
TL;DR
Rachunek kosztów jest podsystemem informacyjnym w ramach systemu rachunkowości, który dostarcza informacji o kosztach. Zadania rachunku kosztów to m.in. tworzenie podstaw decyzyjnych, ustalanie kosztów dla polityki cenowej i kontrola procesów produkcyjnych. Funkcje rachunku kosztów to m.in. dostarczanie informacji finansowych i analiza danych. Rachunek kosztów może być sprawozdawczy lub służyć zarządzaniu. Klasyfikacja kosztów obejmuje koszty sprzedaży, koszty produktów i koszty okresu. Rachunek kosztów jest częścią systemu rachunkowości i łączy rachunkowość finansową z zarządczą. Jego zadaniem jest ustalenie kosztów jednostkowych produktów.
Zadania
Zadania rachunku kosztów wiążą się z wymaganiami informacyjnymi, decyzyjnymi i kontrolnymi wobec tego rachunku. W jednostkach wytwórczych jako podstawowe zadania rachunku kosztów wymienia się zwykle:
- tworzenie podstaw decyzyjnych,
- ustalenie kosztów dla potrzeb polityki cenowej,
- kontrola przebiegu procesów produkcyjnych i uzyskiwanych efektów,
- obserwacja i badanie zmian strukturalnych przedsiębiorstwa,
- dostarczanie informacji kosztowych zarówno odbiorcom wewnętrznym, jak i zewnętrznym.
- zaspokojenie zewnętrznych wymogów sprawozdawczych
- udzielenie decydentowi informacji o kosztach dotyczących zarządzania organizacją
- udzielenie informacji mających wpływ na decyzje cenowe
- udzielanie informacji mające wpływ na efektywne zarządzanie procesami w przedsiębiorstwie oraz kontrolowanie kosztów
Funkcje rachunku kosztów
- Informacyjna - polega na dostarczeniu informacji niezbędnych do sporządzenia sprawozdań finansowych
- Rejestracyjna - polega na ewidencjonowaniu poszczególnych składników kosztowych
- Klasyfikacyjna - związana z klasyfikacją kosztów według zasad metody bilansowej
- Sprawozdawcza - polegająca na sporządzeniu raportów oraz ocen końcowych
- Analityczna - interpretuje i analizuje informacje w celu oceny i poprawy procesów działania jednostek gospodarczych
- Optymalizacyjna - tworzy fundamenty najkorzystniejszych decyzji
- Motywacyjna - polega na dostarczeniu informacji potrzebnych do prawidłowego i zyskownego wykorzystania składników produkcji
- Kontrolna - polega na dostarczeniu informacji w celu oceny działalności przedsiębiorstwa i ewentualnemu wyeliminowaniu potencjalnego zagrożenia dla prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa
Zakres rachunku kosztów
- sprawozdawczy rachunek kosztów (powstał na przełomie XiX i XX wieku. Zebrane w nim dane służą do określenia wyniku finansowego, oraz precyzyjnej wyceny towarów i usług w bilansie. Obejmuje koszty podstawowej działalności operacyjnej, pozostałe koszty operacyjne, koszty finansowe oraz straty nadzwyczajne)
- rachunek kosztów dla zarządzania (informacje z nim zawarte są niezbędne do kontroli, projektowania oraz podejmowania decyzji zarówno pierwszoplanowych jak i krótkookresowych)
Klasyfikacja kosztów w rachunkowości finansowej
- Koszty według rodzaju - koszt nierozkładający się na mniejsze części.
- Koszty sprzedaży - koszty związane zesprzedażą np. koszty sprzedaży produktów i usług wraz z marketingiem
- Koszty produktów
- Koszty rozliczane w czasie - koszty poniesione wcześniej niż wykorzystanie produktu
- Koszty okresu - koszty ogólnego zarządu i koszty sprzedaży
- Koszty nieprodukcyjne - wszystkie koszty związane ze sprzedażą i administracją
- Koszty produkcyjne - koszty produktów gotowych i nie zakończonych.
- Koszty ogólnego zarządu - koszty administracji i zharmonizowania działalności przedsiębiorstwa
- Koszty działalności finansowej - koszty operacji finansowych.
- Koszty działalności operacyjnej - koszty ponoszone w związku z realizacją zadań założonych wcześniej przez przedsiębiorstwo.
- Koszty działalności produkcyjnej - koszty produkcji podstawowej.
- Koszty działalności handlowej - koszty magazynowania produktów, sprzedaży, kupna towarów.
- Koszty działalności inwestycyjnej - koszty unowocześnienia, konstrukcji, zakupu aktywów trwałych.
Miejsce rachunku kosztów w systemie rachunkowości
Rachunek kosztów, jako część składowa systemu ewidencyjnego rachunkowości, jest wykorzystywany zarówno na potrzeby zewnętrzne przedsiębiorstwa, jak i na jego potrzeby wewnętrzne. Dlatego stanowi wspólną część rachunkowości finansowej i rachunkowości zarządczej. Podsystem rachunku kosztów łączy rachunkowość finansową z rachunkowością zarządczą przez to, że dostarcza danych potrzebnych do wyceny zapasów produktów gotowych, półproduktów i produktów w toku oraz ustalania wyniku finansowego.
Rachunek kosztów oraz rachunek zysków i strat stanowią podstawowe źródła informacji na potrzeby różnorodnych rachunków decyzyjnych przeprowadzanych w rachunkowości zarządczej.
Podstawowym zadaniem podsystemu rachunku kosztów jest transformacja informacji dotyczących kosztów w systemie ewidencyjnym rachunkowości w celu ustalenia kosztów jednostkowych produktów.
| Rachunek kosztów — artykuły polecane |
| Koszty pośrednie — Rachunek kosztów standardowych — Rachunkowość zarządcza — Rachunek — Działalność operacyjna — Koszty logistyczne — Koncepcje controllingu — Informacyjny system rachunkowości — Controlling kosztów jakości |
Bibliografia
- Nowak E. (1996), Rachunek kosztów, Ekspert wydawnictwo i doradztwo, Wrocław
- Nowak E. (1996), Teoria kosztów w zarządzaniu przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Rindfleisch A., Heide J. (1997), Transaction cost analysis: Past, present, and future applications, The Journal of Marketing
- Sawicki K. (red.) (1996), Rachunek kosztów, Fundacja rozwoju rachunkowości w Polsce, Warszawa
- Stronczek A. (red.) (2010), Rachunek kosztów, C.H. Beck, Warszawa
- Świderska G. (red) (2008), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa
Autor: Katarzyna Bradło, Pamela Rzepka
