Nakłady
Nakład to celowe zużycie czynników produkcji w danym procesie produkcyjnym, w związku z prowadzoną działalnością przedsiębiorstwa. Dotyczą one całego podmiotu gospodarczego. Nakłady mogą być wyrażone w jednostkach naturalnych, co sprawia, że nie podlegają agregacji, a także pieniężnych, o czym za chwilę.
TL;DR
Nakład to zużycie czynników produkcji w procesie produkcyjnym przedsiębiorstwa. Może być wyrażony w jednostkach naturalnych lub pieniężnych. Nakłady dzielą się m.in. ze względu na czas zużycia, przeznaczenie i rodzaj. Dużą grupę stanowią nakłady na innowacje. Nakład przekształca się w koszt, gdy powstaje efekt użyteczny. Nakład jest szerszym pojęciem niż koszt. Powstawanie nakładów związane jest z ponoszeniem wydatków, ale nie każdy wydatek jest równoznaczny z nakładem. Nakłady są zmiennymi w długim okresie. Funkcja produkcji pokazuje maksymalną produkcję, jaką można otrzymać z danych nakładów. Nakłady mogą być wykorzystywane w stałych proporcjach lub jako substytuty.
Podział nakładów
- ze względu na czas zużycia:
- bieżące - zużywane w przyjętej jednostce czasu (np. 1 cykl produkcyjny, 1 rok)
- inwestycyjne - zużywane i przynoszące efekty produkcyjne po upływie dłuższego czasu
- ze względu na przeznaczenie:
- kapitałowe - nakłady o wysokiej wartości przeznaczane na zakup lub ulepszenie składnika majątku trwałego (grunty i budynki, maszyny i urządzenia, inwestycje w spółki zależne)
- na środki trwałe - głównie inwestycje w przemyśle i budownictwie
Inwestycje kapitałowe brutto odpowiadają całej sumie inwestycji w danym okresie, natomiast inwestycje netto zawierają przewidywane zmniejszenie wartości kapitału.
- ze względu na rodzaj:
- materiałowe (zużycie materiałów w m, szt, kg)
- środków pracy (czas pracy maszyn w maszynogodzinach)
- pracy żywej (wyrażone w roboczogodzinach)
- pieniężne (zużycie zasobów majątkowych ujmowanych w jednostkach pieniężnych)
Nakłady na innowacje
Dużą grupę stanowią nakłady na innowacje. Możemy do nich zaliczyć:
- prace badawcze i rozwojowe (B+R) związane z opracowywaniem nowych i ulepszonych produktów (innowacji produktowych) i procesów (innowacji procesowych), wykonane przez własne zaplecze rozwojowe (tzw. nakłady wewnętrzne) lub nabyte od innych jednostek (tzw. nakłady zewnętrzne),
- zakup gotowej technologii w postaci dokumentacji i praw (licencji, praw patentowych, ujawnień know-how itp.),
- oprogramowanie [koszty zakupu, opracowania (doskonalenia) i adaptacji (aktualizacji)],
- zakup i montaż maszyn i urządzeń oraz budowę, rozbudowę i modernizację budynków służących wdrażaniu innowacji,
- szkolenie personelu związane z działalnością innowacyjną, począwszy od etapu projektowania aż do fazy marketingu;
- obejmują one zarówno nakłady na nabycie zewnętrznych usług szkoleniowych, jak i nakłady na szkolenie wewnątrzzakładowe, mogą to być np. koszty kształcenia personelu w zakresie obsługi komputerów związanych z wprowadzanymi innowacjami itp.,
- marketing dotyczący nowych i ulepszonych produktów, czyli wydatki na wstępne badania rynku, testy rynkowe, przystosowanie produktów do wymogów różnych rynków, reklamę, itp., z wyłączeniem nakładów na organizację sieci dystrybucyjnych dla nowych produktów,
- pozostałe przygotowania do wprowadzenia innowacji technicznych, obejmujące w szczególności opracowywanie procedur (w tym kontroli jakości), norm, dokumentacji technicznej (specyfikacji), łącznie z testami końcowymi.
Nakład a koszt
Tak, jak zostało wcześniej wspomniane, nakład może być wyrażony w jednostkach pieniężnych. Istnieją nakłady, których naturalnym miernikiem jest pieniądz, więc od razu można je nazwać kosztami. Są to np.:
- podatki kosztowe
- składki ubezpieczeń społecznych
- ubezpieczenia majątku
Nakład przekształca się w koszt także wtedy, gdy w wyniku zużycia nakładu powstanie efekt użyteczny, czyli produkt spełniający określone warunki (posiadający wartość użytkową dla nabywcy). Koszt ten stanowi miarę wartości produktu. Możemy tu mówić o wycenie produktu. Jeżeli w danych warunkach techniczno-organizacyjnych zużycie przekroczy niezbędny poziom, staje się stratą, którą trzeba będzie pokryć.
Kosztem jest tylko ta część nakładu, która celowo została poniesiona na konkretną działalność gospodarczą.
Możemy zatem stwierdzić, że nakład jest szerszym pojęciem niż koszt.
Nakład a wydatek
Powstawanie nakładów jest uwarunkowane ponoszeniem wydatków pieniężnych przez jednostkę gospodarczą. Co do zasady:
- nie każdy wydatek jest równoznaczny z nakładem
- nie każdy nakład wymaga poniesienia wydatku
- nakłady będące odpowiednikiem poniesionych wydatków pieniężnych w krótkim okresie nie są jednakowe zarówno pod względem kwoty jak i czasu; im przedział czasowy jest dłuższy, tym różnice między nakładami, kosztami i wydatkami podmiotu są mniejsze
Z definicji, w długim okresie wszystkie nakłady są zmienne.
Funkcja produkcji
Analizując pojęcie nakładów, można je trochę poszerzyć i odnieść się także do funkcji produkcji. Pokazuje ona maksymalną wielkość produkcji, jaką można otrzymać z danych nakładów.
Nakłady mogą być wykorzystywane w stałych proporcjach lub mogą być względem siebie substytucyjne. W drugiej sytuacji, zgodnie z zasadą maksymalizacji zysku, należy użyć najtańszej kombinacji nakładów w celu uzyskania określonej wielkości produkcji.
| Nakłady — artykuły polecane |
| Koszty działalności gospodarczej — Koszty — Koszt a wydatek — Koszt — Zysk — Środki trwałe — Koszty zakończonych prac rozwojowych — Rzeczowe aktywa trwałe — Dekapitalizacja |
Bibliografia
- Dobija D., Kucharczyk M. (2014), Rachunkowość zarządcza. Analiza i interpretacja, Wolters Kluwer, Warszawa
- Kiziukiewicz T. (red.) (2012), Rachunkowość zarządcza, Ekspert, Wrocław
- Kocira S., Malaga-Toboła U. (2012). Zasoby i nakłady pracy ludzkiej w gospodarstwach o różnym kierunku produkcji. Problemy Inżynierii Rolniczej, 20
- Pawlik A. (2010), Słownik wiedzy ekonomicznej, Wydawnictwo Uniwersytetu J. Kochanowskiego, Kielce
- Rawski W. (red.) (2011), Encyklopedia popularna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Wójcicki Z., Kurek J. (2011), Nakłady inwestycyjne w rozwojowych gospodarstwach rodzinnych. Problemy Inżynierii Rolniczej, nr 19
Autor: Edyta Gwóźdź, Gabriela Wróbel
