Struktura liniowo-sztabowa

Struktura liniowo-sztabowa jest jedną z prób rozwiązania problemu ograniczeń struktury liniowej. Inną próbą była struktura funkcjonalna w ujęciu F. W. Taylora. Kierownik posiadający zbyt dużo zróżnicowanych zadań nie był w stanie efektywnie zarządzać swoimi pracownikami. Dlatego wprowadzono sztab (różne konfiguracje prezentowane na rys. 1-5), który miał wyręczać go w niektórych zadaniach.Struktura liniowo-sztabowa została opracowana przez Fayola. Połączyła ona zalety struktur liniowej i funkcjonalnej. Jej istotą jest zachowanie zasady jedności kierownika oraz utworzenie komórek doradczych oraz specjalistycznych które będą wspierać kierowników liniowych (Dołhasz M. 2009 s. 102) Np. można było powołać eksperta ds. kadr, płac, przydzielania robót, itp. Całość władzy rozkazodawczej jest zachowywana przez kierownika, jednak otrzymuje on gotowe propozycje niektórych decyzji, które ma tylko zatwierdzić. Zadaniem komórek doradczych jest wykonywanie badań, analiz i dostarczanie informacji niezbędnych do prawidłowego podjęcia decyzji przez kierownika.(Engelhardt J. 2014 s. 70) W pierwszym etapie powstawania struktury liniowo-sztabowej, powołuje się pojedynczych ekspertów (rys. 1).

Rys. 1. Struktura liniowo-sztabowa

Źródło: (A. Nalepka, 2001 s. 73)

Dyrekcja może zadecydować jednak, że lepszym rozwiązaniem będzie utworzenie sztabu ekspertów przy dyrektorze, a nie pojedynczych stanowisk przy każdym kierowniku (rys. 2). Jest to rozwiązanie alternatywne do przedstawionego na poprzednim rysunku.

Rys. 2. Struktura liniowo-sztabowa ze sztabem zarządzającym

Źródło: (A. Nalepka, 2001 s. 75)

W miarę potrzeb udzielane są pozwolenia na korzystanie z wiedzy ekspertów przez kierowników. Sztab zarządzający zmienia się w sztab centralny (rys. 3).

Rys. 3. Struktura liniowo-sztabowa ze sztabem centralnym

Źródło: (A. Nalepka, 2001 s. 75)

Do struktury liniowo-sztabowej ze sztabami na różnych poziomach hierarchii można dojść zarówno przez rozwijanie rozwiązania z rys. 1 jak i rys. 3 (rys. 4).

Rys. 4. Struktura liniowo-sztabowa ze sztabami na różnych poziomach hierarchii

Źródło: (A. Nalepka, 2001 s. 76)

Koordynacja pracy oraz postulat podobnej interpretacji zdarzeń i przepisów powodują, że wykształca się formalna struktura sztabów równoległa do dotychczasowej struktury liniowej (rys. 5).

Rys. 5. Struktura liniowo-sztabowa z hierarchią sztabów

Źródło: (A. Nalepka, 2001 s. 76)

Struktura liniowo-sztabowa pozwala na zachowanie zasady jednoosobowego kierownictwa (każdy pracownik ma tylko jednego przełożonego), ale jednocześnie zapewnia większą elastyczność w dososowaniu do zmiennych warunków działalności. Wprowadza również element motywowania do współpracy pomiędzy wszystkimi członkami organizacji. Jednak w przypadku rozwiniętej struktury liniowo-sztabowej mogą wystąpić konflikty pomiędzy kierownikami liniowymi a sztabowymi. Zagrożenie jest większe, gdy powstaje hierarchia sztabów. Kierownicy liniowi muszą posiadać co najmniej taki zakres wiedzy, który pozwoli im przekazać bez zniekształceń polecenia ekspertów pracownikom. Nie ma bowiem możliwości, aby ekspert przekazał je bezpośrednio.

Jedną z odmian struktur typu sztabowego może być struktura pionów scalonych. "Wyodrębniona jest ona ze względu na kryterium grupowania komórek według realizowanych funkcji i specjalizacji". (Dołhasz M. 2009 s. 102)

Struktury liniowo-sztabowe ewoluują zwykle w kierunku dywizjonalnych lub departamentowych.

TL;DR

Struktura liniowo-sztabowa to połączenie struktury liniowej i funkcjonalnej, w której kierownik liniowy jest wspierany przez komórki doradcze. Istnieje możliwość utworzenia sztabu ekspertów przy dyrektorze lub pojedynczych stanowisk przy każdym kierowniku. Struktura ta pozwala na zachowanie jednoosobowego kierownictwa oraz większą elastyczność, ale może prowadzić do konfliktów między kierownikami liniowymi a sztabowymi. Struktura liniowo-sztabowa ewoluuje w kierunku struktury dywizjonalnej lub departamentowej. Ma zarówno wady, jak i zalety, takie jak możliwość specjalizacji, wykorzystanie wiedzy specjalistów czy decentralizacja władzy.

Wady i zalety struktury liniowo-sztabowej

Wady struktury liniowo-sztabowej	Zalety struktury liniowo-sztabowej
Możliwość identyfikacji komórek sztabowych z kierownictwem liniowym Możliwość sporów pomiędzy kierownikami komórek sztabowych a a kierownikami komórek wykonawczych Skłonność do utożsamiania się komórek sztabowych z kierownikami liniowymi Występowanie kłótni pomiędzy kierownikami liniowymi a sztabami doradczymi	Respektowanie jednoosobowego kierownictwa, zachowuje się jasny układ kierowniczy Możliwość specjalizacji w wybranej sferze Wykorzystywanie wiedzy wykwalifikowanych specjalistów Decentralizacja władzy i ośrodka podejmowania decyzji Łatwość w ustaleniu odpowiedzialności Wysoka elastyczność oganizacji

Źródło: (Dołhasz M. 2009 s. 103, Warszawa)

Struktura liniowo-sztabowa — artykuły polecane

Centralizacja — Struktura projektowa — Struktura funkcjonalna — Struktura zespołów projektowych — Struktura macierzowa — Rodzaje struktur w projekcie — Struktura organizacyjna a projekty — Controller — Koordynacja

Bibliografia

• Czermiński A., Trzcieniecki J.(1973), Elementy teorii organizacji i zarządzania, PWN, Warszawa
• Dołhasz M. (2009), Podstawy zarządzania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Engelhardt J.(2014), Zarządzanie przedsiębiorstwem, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa
• Flaszewska S. (2012), Struktura organizacyjna wspierająca zarządzanie wiedzą Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, Vol.2010 Nr.1
• Kaczmarek B. (2010), Optymalizacja struktur organizacyjnych, Folia Oeconomica, Nr.234
• Michalski E. (2013), Zarządzanie przedsiębiorstwem, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Nalepka A. (2001), Struktura organizacyjna, Antykwa, Kraków
• Zakrzewska-Bielawska A. (2013), Relacja między strategią a strukturą organizacyjną, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, Nr 1095

Autor: Sławomir Wawak, Paulina Tkaczyk