Departamentalizacja
Departamentalizacja jest jednym z mechanizmów tworzenia struktury organizacyjnej, polegającym na logicznym, sprawnym i efektywnym łączeniu zadań i pracowników. Inaczej rzecz ujmując, jest wynikiem decyzji kierownictwa o tym, jakie rodzaje czynności - po ich podziale na zadania - można łączyć w grupy (Stoner, Freeman, Gilbert Jr, 1997). Departamentalizacja znajduje głównie zastosowanie w średnich i dużych przedsiębiorstwach, w których niemożliwy jest bezpośredni nadzór naczelnego kierownictwa nad pracownikami, wobec czego obowiązki te są przenoszone (tzw. delegacja) na menedżerów poszczególnych departamentów (działów).
Schemat
Kryteria
Zasadniczo można wyróżnić 4 kryteria, według których grupuje się zadania i ludzi w departamenty (działy):
- Grupowanie według funkcji - np. dział marektingu, dział sprzedaży.
- Grupowanie według produktów (lub ich grup) - np. dział produkcji sprzętu komputerowego, dział produkcji oprogramowania.
- Grupowanie według klientów (lub ich grup) - np. dział kredytowania osób fizycznych, dział kredytowania małych firm.
- Grupowanie według lokalizacji - np. oddział na Kraków
W praktyce, wymienione typy departamentalizacji często współistnieją w ramach jednej struktury organizacyjnej, a także występują w formach łączących dwa lub więcej kryteriów podziału (np. departament finansów na Amerykę Północną).
Zastosowanie
Efektywność zastosowania departamentalizacji jest prostą wypadkową skuteczności procesu koordynacji, czyli integrowania poszczególnych działów w zwartą, skuteczną całość. Niezwykle ważny w tym kontekście jest także sposób ustalenia relacji podporządkowania (tzw. hierarchizacja) między działami, umiejscowienia ich kierownictwa w odniesieniu do kierownictwa naczelnego, a także utworzenia odpowiednich kanałów komunikacji między departamentami.
Zalety departamentalizacji
Departamentalizacja jest jednym z kluczowych elementów efektywnego zarządzania w organizacji. Pozwala ona na skoncentrowanie się na specjalizacji i doskonaleniu kompetencji w ramach departamentów.
Wprowadzenie departamentalizacji przyczynia się także do wzrostu efektywności i efektywności w zarządzaniu zadaniami i pracownikami. Dzięki indywidualnym departamentom możliwe jest lepsze dopasowanie zadań do umiejętności i doświadczenia pracowników, co z kolei prowadzi do zwiększenia wydajności oraz jakości wykonywanych prac.
Organizacje, które zdecydują się na departamentalizację, mogą osiągnąć wiele korzyści. Jedną z nich jest lepsza kontrola i koordynacja działań wewnątrz departamentów, co prowadzi do większej efektywności. Ponadto, departamentalizacja umożliwia organizacjom przystosowanie się do zmieniających się warunków i szybkie podejmowanie decyzji, co jest kluczowe w dzisiejszym dynamicznym środowisku biznesowym.
Przeniesienie obowiązków nadzoru nad pracownikami na menedżerów departamentów może jednak wiązać się z pewnymi konsekwencjami. Wprowadzenie departamentalizacji wymaga od menedżerów większej odpowiedzialności i umiejętności zarządzania zespołem. Konieczne jest również zapewnienie odpowiedniej komunikacji i współpracy między departamentami.
Istnieje wiele przykładów organizacji, które odniosły sukces dzięki departamentalizacji. Jednym z nich jest PepsiCo, która podzieliła swoją strukturę na trzy główne departamenty: napoje, przekąski i żywność. Dzięki temu podziałowi firma zyskała lepszą kontrolę nad różnymi obszarami działalności i skoncentrowała się na doskonaleniu specjalistycznych umiejętności w każdym z departamentów.
Wyzwania departamentalizacji
Podczas wprowadzania departamentalizacji mogą pojawić się różne problemy. Jednym z nich jest konieczność dostosowania się pracowników do nowych struktur organizacyjnych i zadań, co może generować opór i niechęć do zmian. Istotne jest więc zapewnienie odpowiedniego wsparcia i szkoleń dla pracowników w celu ułatwienia adaptacji.
Podział zadań i pracowników pomiędzy departamentami może być również wyzwaniem. Konieczne jest znalezienie odpowiednich kryteriów i metod podziału, uwzględniających umiejętności i doświadczenie pracowników oraz specyfikę poszczególnych departamentów.
Skuteczna komunikacja i współpraca między departamentami stanowią kolejne wyzwanie. Konieczne jest zapewnienie płynnego przepływu informacji i współpracy między departamentami, aby uniknąć problemów związanych z brakiem koordynacji i integracji.
Brak koordynacji i integracji pomiędzy departamentami może mieć poważne konsekwencje dla organizacji. Może to prowadzić do powtarzania się zadań, braku efektywności oraz problemów związanych z podejmowaniem decyzji.
Rozwiązanie wyzwań związanych z departamentalizacją wymaga zastosowania odpowiednich strategii. Istotne jest stworzenie struktur i procesów, które umożliwią płynną komunikację i współpracę między departamentami. Ważne jest także zapewnienie odpowiednich mechanizmów koordynacji, takich jak regularne spotkania i raportowanie.
Przykłady departamentalizacji w praktyce
Wiele organizacji zastosowało departamentalizację w swojej strukturze organizacyjnej. Jednym z przykładów jest Amazon, który podzielił swoją strukturę na wiele departamentów, takich jak sprzedaż, marketing, logistyka czy obsługa klienta. Dzięki temu podziałowi firma skutecznie zarządza różnymi aspektami swojej działalności i osiąga wysoką efektywność.
Przy podziale na departamenty organizacje często biorą pod uwagę różne kryteria, takie jak specjalizacja, geograficzne lokalizacje czy typy klientów. Ważne jest znalezienie odpowiedniego balansu pomiędzy efektywnością a elastycznością, aby departamenty były w stanie skutecznie realizować swoje cele.
Przykłady organizacji korzystających z departamentalizacji pokazują, że można osiągnąć wiele korzyści. Firmy te zyskały lepszą kontrolę i koordynację działań, zwiększyły efektywność i skoncentrowały się na doskonaleniu specjalistycznych umiejętności w ramach poszczególnych departamentów.
Jednak organizacje musiały także stawić czoła różnym wyzwaniom wynikającym z departamentalizacji. Konieczne było zapewnienie odpowiedniej komunikacji i współpracy między departamentami oraz znalezienie strategii rozwiązania problemów związanych z brakiem koordynacji i integracji.
| Departamentalizacja — artykuły polecane |
| Jednostka organizacyjna — Schemat organizacyjny — Kadra kierownicza — Struktura dywizjonalna — Grupowanie stanowisk — Organizacja działu marketingu — Przedmiot działalności — Struktura funkcjonalna — Komórka organizacyjna |
Bibliografia
- Griffin R. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Stoner J., Freeman R., Gilbert D. (2001), Kierowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
Autor: Michał Arament
