Bezpieczeństwo żywności
Bezpieczeństwo żywności |
---|
Polecane artykuły |
Bezpieczeństwo żywienia – to całokształt kryteriów, które muszą być spełnione, i działań realizowanych na każdym etapie produkcji i cyrkulacji żywnością, aby zagwarantować jednostce zdrowie. Głównym celem bezpieczeństwa żywienia jest zapewnienie człowiekowi jej nieszkodliwości, w odpowiednich warunkach – tzn. żywność powinna być odpowiednio przechowana, przygotowana do skonsumowania oraz spożywana w należytych porcjach. [1]
TL;DR
Bezpieczeństwo żywienia polega na zapewnieniu nieszkodliwości żywności poprzez odpowiednie przechowywanie i przygotowanie. Bezpieczna żywność jest pozbawiona szkodliwych czynników i spełnia wymogi sensoryczne i odżywcze. Istnieje prawo regulujące bezpieczeństwo żywności w Polsce i w Unii Europejskiej. Bezpieczeństwo żywienia obejmuje dostępność fizyczną i ekonomiczną żywności oraz zdrową żywność i rację żywieniową. Istnieją zagrożenia zdrowotne związane z żywnością, takie jak niejadalne produkty, nadmiar spożycia i pasożyty. Organami nadzorującymi bezpieczeństwo żywności są SANEPID i Inspekcja Weterynaryjna, a systemami zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności są GMP, GHP, GAP, HACCP, ISO 9001, BRC i IFS.
Pojęcie bezpieczeństwa żywienia
Na początku lat 70. XX wieku do polityki żywieniowej zostało wprowadzone pojęcie bezpieczeństwa żywienia. Natomiast już znacznie wcześniej posługiwano się tym terminem. Powyższe sformułowanie było używane w zakresie ekonomicznego i politycznego uzależnienia krajów, które nie posiadały wystarczających mocy do produkcji odpowiedniej ilości żywności.
W 1974 r. na Światowej Konferencji Żywnościowej po raz pierwszy została podana oficjalna definicja bezpieczeństwa żywności, zgodnie z którą podaż podstawowych produktów powinna być kompatybilna z rosnącą tendencją konsumpcji oraz amortyzacją fluktuacji cen oraz wolumenu produkcji. [2]
Mianem bezpiecznej żywności określamy żywność pozbawioną wszelkich czynników szkodliwych, mikroorganizmów, oraz toksycznych substancji chemicznych, lub zawiera te składniki w tolerancyjnych ilościach dla organizmu człowieka. Oznacza to, że charakteryzuje się należytą jakością. W ustawie z 11 maja 2001 roku powyższe pojęcie zostało zdefiniowane jako nieszkodliwe, o wartościach sensorycznych, a także odżywczych. [3]
Na bezpieczeństwo jedzenia składają się nie tylko ilość i rodzaj produktów. Ważne jest, aby tą ilość i rodzaj dopasować do spożywającego. Jest to bardzo istotne, gdyż niektórzy konsumenci cierpią na różne ograniczenia, mają trudności w przyswojeniu żywności, zatem wybór produktów i ilości odgrywa znaczącą rolę. W celu spożywania odpowiednich produktów w odpowiednich ilościach producenci zamieszczają szczegółowe informacje na etykietach produktów. Co więcej przy decyzji dotyczących zakupu żywności pomocna jest upowszechniona informacja z zakresu wiedzy żywieniowej. [4]
Aspekt prawny bezpieczeństwa żywienia
Podstawowym aktem prawnym dotyczącym bezpieczeństwa żywności jest Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia dnia 25 sierpnia 2006 r. Powyższa ustawa weszła w życie 28 sierpnia 2006 roku i jednocześnie zastąpiła Ustawę o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia z 11 maja 2001 r. [5]
Ustawa, będąca podstawowym, krajowym dokumentem regulującym kwestie związane z prawem żywnościowym, określa wymagania dotyczące żywności, którą konsument nabywa lub spożywa czyli znajdującej się w obrocie, które musi spełnić, aby była bezpieczna dla konsumenta. Ponadto ustawa uściśla wymogi, jakie przedsiębiorstwa produkujące żywność, musi zrealizować.[6]
Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywieniajest składnikiem prawa żywnościowego. W Polsce prawo żywnościowe jest poszerzone o wiele ustaw, które uzupełniają ogólną ideę. W przypadku unijnych źródeł są to rozporządzenia:
- Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady,
- Rozporządzenie (WE) Nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady,
- Rozporządzenie (WE) Nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady. [7]
Prawo żywnościowe to zespół norm prawnych, dążących do regulacji bezpieczeństwa oraz innych komponentów jakości żywności, a także jej produkcji w celu ochrony zdrowia konsumenta. Zawiera w sobie zarówno przepisy administracyjne, jak i wykonawcze oraz ustawowe o zasięgu krajowym, a nawet Wspólnotowym.[8]
Warunki bezpieczeństwa żywienia
- dostępność fizyczna żywności – wyprodukowanie i dostarczenie do kraju takiej ilości produktów, która wystarczy, aby zaspokoić minimalne zapotrzebowanie biologiczne
- dostępność ekonomiczna żywności – zaspokojenie minimalnego zapotrzebowania biologicznego, także przez najsłabsze grupy społeczne
- zdrowa żywność i optymalna racja żywieniowa – produkty nie tylko są pozbawione czynników szkodliwych, ale także są przyjmowane w odpowiednich dawkach[9]
Wymiary bezpieczeństwa żywnościowego
- międzynarodowy
- narodowy
- gospodarstw domowych [10]
Zagrożenia zdrowotne związane z żywnością
Biorąc pod uwagę ilość oraz cechy konsumowanego produktu, istnieją trzy kategorie zagrożeń związanych z żywnością:
- Pierwsza kategoria odnosi się do produktów niejadalnych. Zjawisko niejadalności można podzielić na dwie kategorię: niejadalność względna, która ma swoje położenie w kulturze oraz niejadalność bezwzględna, wynikająca ze szkodliwych składników zawartych w produktach.
- Drugą kategorię reprezentują zagrożenia związane ze spożyciem żywności jadalnej, lecz w drastycznej ilości.
- Trzecia kategoria dotyczy zagrożeń, które są wywołane przez pasożyty, drobnoustroje. [11]
Organy pełniące nadzór nad bezpieczeństwem konsumentów
Głównymi instytucjami zajmującymi się utrzymaniem bezpieczeństwa żywności są:
- Państwowa Inspekcja Sanitarna
- Inspekcja Weterynaryjna. [12]
Natomiast jednostkami, które nadzorują przestrzeganie przepisów prawa żywnościowego są:
- Minister Zdrowia –w przypadku produktów niezwierzęcego pochodzenia
- Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – w zakresie żywności pochodzenia zwierzęcego [13]
Systemy zarządzania jakością i bezpieczeństwem żywności
- Good Manufactoring Practice GMP (Dobra Praktyka Wytwarzania),
- Good Higienic Practice GHP (Dobra Praktyka Higieny),
- Good Agricultural Practice GAP (Dobra Praktyka Rolnicza),
- Hazard Analysis and Critical Control Point (system HACCP),
- norma ISO 9001,
- British Retail Consortium BRC (Zrzeszenie Sprzedawców Brytyjskich),
- International Food Standard IFS (Międzynarodowy Standard Żywności)[14]
Przypisy
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 12
- ↑ Mikuła A. (2012) Bezpieczeństwo żywnościowe Polski Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich T.99 z.4, s. 39
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 12
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 13
- ↑ Grochowska M. (2007) Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Komentarz do ustawy oraz przepisów wspólnotowych Gdańsk, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr s. 11
- ↑ Grochowska M. (2007) Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Komentarz do ustawy oraz przepisów wspólnotowych Gdańsk, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr s. 9
- ↑ Grochowska M. (2007) Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Komentarz do ustawy oraz przepisów wspólnotowych Gdańsk, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr s. 16
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 131
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 13
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 13
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 14,15
- ↑ Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu str. 69
- ↑ Grochowska M. (2007) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Komentarz do ustawy oraz przepisów wspólnotowych Gdańsk, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr str. 63
- ↑ Sitarz S., Janczar-Smuga M. (2012) Współczesne zagrożenia bezpieczeństwa żywności, możliwości ich kontroli i eliminacji Nauki Inżynierskie i Technologie nr II (5) s. 70
Bibliografia
- Gawęcki J., Krejpcio Z. (2014) Bezpieczeństwo żywności i żywienia Poznań, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu
- Godela, A., Lewańska, M. (2016) Bezpieczeństwo żywności w Polsce - przegląd najważniejszych zagadnień Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa, T.4 183-193
- Grochowska M. (2007) Bezpieczeństwo żywności i żywienia. Komentarz do ustawy oraz przepisów wspólnotowych Gdańsk, Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr
- Janus A., Kijowski J. (2007) Przegląd praktyk i systemów zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym żywności Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, nr 2 72-76
- Lisińska-Kuśnierz M., Kawecka A. (2013) The Role of Packaging Supply Chain in Food Packaging Safety Assurance Logistics and Transport t. 19 37-44
- Mikuła A. (2012) Bezpieczeństwo żywnościowe Polski Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich T.99 z.4
- Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r.
- Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.
- Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r.
- Sitarz S., Janczar-Smuga M. (2012) Współczesne zagrożenia bezpieczeństwa żywności, możliwości ich kontroli i eliminacji Nauki Inżynierskie i Technologie nr II (5)
- Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia
Autor: Kinga Urbaniec
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |