Agregat M0
| Agregat M0 |
|---|
| Polecane artykuły |
TL;DR
Artykuł opisuje agregat M0, znanego jako "pieniądz wielkiej mocy", który definiuje ilość pieniędzy dostępnych do natychmiastowych transakcji gotówkowych. M0 składa się z pieniądza bezgotówkowego banków komercyjnych w banku centralnym oraz pieniądza gotówkowego poza sektorem bankowym. Czynniki wpływające na niestabilność bazy monetarnej obejmują szoki podażowe, inflację globalną i niestabilność między zmianami stóp procentowych a kursami walut. Artykuł omawia również strategię monetarystyczną, która opiera się na kontroli wielkości bazy monetarnej, i monetarzację gospodarki, czyli proporcję ilości gotówki do PKB kraju.
Charakterystyka
Agregat M0 (baza monetarna) jest to jeden z agregatów pieniężnych, zwany inaczej "pieniądzem wielkiej mocy", najwęższa definicja pieniądza. Określa, ile pieniędzy może być natychmiast użytych do transakcji gotówkowych.
Wzór
M0 = R + C gdzie,[1]
- R - pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych znajdujący się na kontach banku centralnego,
- C - pieniądz gotówkowy będący w obiegu poza bankowym.
Elementy agregatu
- wartość krążącego w gospodarce pieniądza gotówkowego,
- wartość rachunków rezerwy obowiązkowej,
- wartość rachunków bieżących banków komercyjnych w banku centralnym, za pomocą których dokonują codziennych rozliczeń z Narodowym Bankiem Polskim.
Depozyty na rachunkach bankowych banku centralnego można traktować tak samo jak pieniądz gotówkowy, przez możliwość wymiany w każdym momencie na bilet gotówkowy. W przypadku banków komercyjnych nie ma gwarancji że bank posiada odpowiednią płynność by w dowolnym czasie być w stanie wypłacić równowartość wszystkich depozytów.[2]
Czynniki wpływające na niestabilność bazy monetarnej
- Szoki podażowe - w ostatnich dwóch dekadach głównym celem banków centralnych była walka z inflacją, której główną przyczyną był rosnący popyt krajowy. Przez co zwiększyło się znaczeni, jakie ma dla kształtowania inflacji szoki podażowe, czyli zmiany inflacji których przyczyną nie są zmiany popytu krajowego. Przykładami z ostatniej dekady są szoki podażowe powiązane ze wzrostami cen ropy naftowej oraz żywności na rynku światowym.[3]
- Rosnące znaczenie inflacji globalnej - Wraz ze wzrostem znaczenia handlu międzynarodowego, rosnący wpływ na inflację mają ceny importu i eksportu, które są bezpośrednio powiązane z globalną koniunkturą. Banki centralne, zwłaszcza w małych otwartych na handel globalny gospodarkach muszą się liczyć że inflacja krajowa jest coraz bardziej powiązana z inflacją globalną.[4]
- Niestabilność związków między zmianami stóp procentowych a kursów walut - Teoretycznie banki centralne posiadają narzędzia by oddziaływać na ceny importu i eksportu. W rzeczywistości zależności między zmianami stóp procentowych a kursami walut nie są na tyle stabilne by banki mogły polegać że wraz ze zmianą stóp procentowych dojdzie do odpowiednich zmian kursy swych walut.[5]
Strategia monetarystyczna
Metoda wychodząca z badań M. Friedmana z której wynika że poprzez kontrole wielkości bazy monetarnej można wpływać na płynność instytucji finansowych, aktywność gospodarczą, rozmiary bankowych akcji kredytowych. Jednym z warunków skutecznej strategi monetarystycznej jest długofalowe oddziaływanie na produkt krajowy brutto w ujęciu realnym, mając na uwagę zmianę poziomu rezerw gotówkowych, przez co również prędkość obiegu pieniądza w gospodarce. Owe działanie powinno mieć na za cel utrzymanie równowagi pieniężnej na poziomie pozwalającym do dostosowaniu popytu na pieniądz (popyt globalny) do wielkości pieniądza który jest kreowany przez bank centralny. Jest ważnym elementem polityki pieniężnej.[6]
Monetaryzacja gospodarki
Ważną miarą roli bazy monetarnej jest proporcja ilości gotówki do produktu krajowego brutto danego kraju (monetyzacja). Elementem charakterystycznym dla gospodarek wysoko rozwiniętych jest wysoki odsetek transakcji dokonywanych pieniądzem bezgotówkowym, przykładowo w Polsce w 1995 udział M0 do PKB wynosił 5% gdy w Wielkiej Brytanii 2,8%, Francji 3,4%, Stanach Zjednoczonych, Niemczech i Japonii 7,6%. Na rok 2016 monetyzacja Polski wynosi zaledwie 0,12%, jest to wynikiem wzrostu gospodarczego oraz rozwinięcia sektora bankowego. Jednakże tempo wzrostu aktywów finansowych w przeciągu ostatnich 30 lat przewyższył tempo wzrostu gospodarki. W efekcie doszło do wzrostu pośrednictwa finansowego, który jest mierzony jako udział aktywów finansowych do PKB. Szególnu jego wzorst jest odnotowywany w krajach wysoko rozwiniętych. W Polsce gdzie wzrost aktywów systemu finansowego w relacji do PKB wynosił 72,3% w 2002, tak w 2010 odnotowano 117,6%, wykazując tym samym tendencje wzrostową.[7]
Przypisy
Bibliografia
- Baka W. (2001), Bankowość centralna, funkcje, metody, organizacja, Biblioteka Menagera i Bankowca, Warszawa
- Begg D., Fischer S., Dornbusch R. (2003), Ekonomia. Makroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Dobosiewicz Z. (2011), Bankowość, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
- Gruszecki T. (2004), Teoria pieniądza i polityka pieniężna. Rys historyczny i praktyka gospodarcza, Oficyna Ekonomiczna, Kraków
- Jaworski W.L., Zawadzka Z. (red.) (2003), Bankowość: podręcznik akademicki, Poltext, Warszawa
- Kaźmierczak A. (1998), Podstawy polityki pieniężnej, PWN, Warszawa
- Kraś I. (2013), Rola Narodowego Banku Polskiego w polityce gospodarczej Polski w latach 1997-2010, Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego, Częstochowa
- Krzyżkiewicz Z. (2002), Podręcznik do nauki bankowości, Biblioteka Managera i Bankowca, Warszawa
- Rada Polityki Pieniężnej (2017), Raport o inflacji, listopad 2017
- Sławiński A. (2011), Polityka pieniężna, C.H. Beck, Warszawa
- Williams C.J. (2012), Monetary Policy, Money, and Inflation, FRBSF Economic Letter 9 lipiec
Autor: Barbara Mazurkiewicz, Grzegorz Kamiński
