Cel gospodarowania

Cel gospodarowania wynika z potrzeb ludzkich. Istnieją takie potrzeby, których aspekt ekonomiczny ma podstawowe znaczenie i które dają bezpośredni impuls do gospodarowania. Ludzie gospodarując osiągają swoje życiowe cele. Człowiek odczuwa niezliczona ilość potrzeb, których konieczność lub chęć zaspokojenia jest naturalnym celem działalności gospodarczej ludzi. Zaspokajanie tych potrzeb odbywa się w warunkach ograniczeń - rzadkości.

Rzadkość oznacza, że występowanie danego dobra nie jest wystarczające, aby zaspokoić wszystkie potrzeby każdej jednostki.

Potrzeby rodzą działania, których efektem są produkty, czyli wyroby i usługi. Są siłą napędową gospodarowania.

Prowadzenie przedsiębiorstwa za swój cel ustala dążenie do pewnego stanu satysfakcjonujcego przez wykonanie określonych zadań, co jest zachowaniem pierwotnym i motywującym do postępów (J. Duraj 2000, s. 52)

Przyjmując cel uniwersalny działalności gospodarczej można stwierdzić, że każda jednostka organizacyjna zmierza do maksymalnego powodzenia. Celem traktowanym przez przedsiębiorstwo za akceptowalny jest taki stan rzeczy, w którym uznaje się za cenne i pożądane by skierować swoje działania w kierunku osiągnięcia tego stanu. W ujęciu ścisłym cel gospodarczy służy osobom pracującym na rzecz przedsiębiorstwa (K. Stępień 2005, s. 61-62)

TL;DR

Artykuł omawia cel gospodarowania i potrzeby ludzkie, które prowadzą do działalności gospodarczej. Przedstawione są tradycyjne i alternatywne teorie przedsiębiorstwa, a także hierarchia celów przedsiębiorstwa. Autor opisuje również części procesu gospodarowania, takie jak produkcja, wymiana i konsumpcja. Artykuł kończy się omówieniem miar racjonalności gospodarowania.

Tradycyjna (neoklasyczna) teoria przedsiębiorstwa

Założenia: W tradycyjnej teorii zakłada się, iż przedsiębiorstwo jest wyjątkową jednostką ekonomiczną, zajmującą się działalnością wytwórczą lub usługową wyłącznie w celu maksymalizacji zysku. Nie uwzględnia się relacji zachodzących wewnątrz jednostki gospodarczej, lecz na odwrót przedsiębiorstwo utożsamia się z jego właścicielem, celem którego jest maksymalizacja bogactwa.

Krytyka: Przedsiębiorstwa tworzą przede wszystkim ludzi, którzy mają swoje cele oprócz maksymalizacji zysku i niezgodność z tym głównym celem przedsiębiorstwa powoduje zaburzenia w jego działalności (W. Kowalczewski 2013 s. 86-87)

Alternatywne teorie przedsiębiorstwa

Behawioralna teoria przedsiębiorstwa - teoria skupia się na grupie osób pracujących na rzecz przedsiębiorstwa oraz na celach tych osób. Z tego wynika niemożliwość określenia jednego celu, lecz chodzi o wiązkę celów, które by przedstawiały interesy każdego w przedsiębiorstwie. Zgodnie z tą teorią przedsiębiorstwo nie ma na celu maksymalizacji czegokolwiek, lecz wyznaczenie odpowiedniego stanu rzeczy, który by usatysfakcjonował aspiracje interesariuszy.

Teoria agencji - przedstawia relacje zachodzące między kadrą menedżerską (agentami) oraz właścicielami (pryncypałami). Polega ona na takich zasadach zarządzania przedsiębiorstwem, by menedżerowie działali nie tylko na swoją korzyść, a przede wszystkim na korzyść właściciela. Wszyscy pozostali (interesariusze) potrzebni są przedsiębiorstwu tylko dla realizacji swoich celów (J. Blach, M. Gorczyńska 2017, s. 55)

Hierarchia celów przedsiębiorstwa

Jednostka prowadząca działalność gospodarczą w pierwszej kolejności zaspokaja potrzeby osób na dobro których działa: właściciela, członków zarządu, pracowników i nabywców oraz instytucji, z którymi współpracuje: instytucji finansowych, firm usługowych, dostawców, innych przedsiębiorstw. By takie założenie osiągnęło pozytywne skutki najważniejsze (nadrzędne) cele przedsiębiorstwa przekłada się na cele podstawowe oraz subcele, tym samym tworząc hierarchie celów (A. Buczkowska 2012, s. 7)

Przykład: Maksymalizacja dochodu właściciela (cel nadrzędny) → utrzymanie płynności finansowej; zwiększenie zysku bilansowego (cele podstawowe) → terminowe spłacenie zobowiązań; redukcja kosztów operacyjnych (subcele).

Części procesu gospodarowania

1. Produkcja - polega na wytwarzaniu przy pomocy zasobów produkcji (przedmiotów pracy i środków produkcji) towarów i usług, które zaspokajają potrzeby człowieka w sposób bezpośredni (konsumpcja) lub pośredni (środki produkcji).

1. Produkcja - polega na wytwarzaniu przy pomocy zasobów produkcji (przedmiotów pracy i środków produkcji) towarów i usług, które zaspokajają potrzeby człowieka w sposób bezpośredni (konsumpcja) lub pośredni (środki produkcji).

1. Wymiana - jest to zmiana praw własności do produktu i pracy:

2. Podział - polega na rozdzieleniu produkcji (efektów produkcji) pomiędzy właścicieli środków produkcji. 3. Wymiana - jest to zmiana praw własności do produktu i pracy:

• towarowa - towar za towar,
• pieniężna - towar za pieniądz.

1. Konsumpcja - całkowite zużytkowanie nabytego dobra.

4. Konsumpcja - całkowite zużytkowanie nabytego dobra. W ekonomii osiąganie celu gospodarczego traktuje się jako korzyść dla człowieka, która wynika z jego potrzeb.. W gospodarowaniu nie osiąga się niczego za darmo, gdyż zdobywanie korzyści wymaga określonych środków materialnych bądź pieniężnych.

Ekonomia zajmuje się gospodarowaniem, czyli "uzyskiwaniem najwięcej z tego co mamy", co oznacza:

• dla jednostki - wykorzystanie swoich możliwości i rozdysponowanie dochodów w taki sposób aby uzyskać maksymalną satysfakcję,
• dla społeczeństwa jako całości - spożytkowanie czynników wytwórczych w celu osiągnięcia wyższej jakości życia.

Miary racjonalności gospodarowania

efekt - nakład > 0

efekt/nakład > 1

Cel gospodarowania — artykuły polecane

Jakość pracy — Gospodarowanie zasobami — Koprodukcja — Popyt efektywny — Zasób — Kapitał ludzki — Kooperacja — System gospodarczy — Ludwig von Mises — Parweniusz

Bibliografia

• Blach J., Gorczyńska M. (2017), Behawioralne podejście do formułowania celów przedsiębiorstwa, Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie, nr 4
• Buczkowska A. (2012), Cele przedsiębiorstwa, a pomiar jego dokonań, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 684
• Duraj J. (2000), Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Klimczak B. (2015), Mikroekonomia, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Klincewicz K. (red.) (2016), Zarządzanie, organizacje i organizowanie - przegląd perspektyw teoretycznych, Warszawa
• Kowalczewski W. (2013), Przedsiębiorstwo w teorii ekonomicznej i praktyce gospodarczej, Zeszyty Naukowe Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie, nr 1(39)
• Nojszewska E. (2010), Podstawy Ekonomii, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Stępień K. (2005), Nadrzędne cele działalności jednostek gospodarczych, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie, nr 674

Autor: Karolina Molong, Zinaida Horbach