Insider

Insider - osoba zawierająca transakcję wykorzystującą cenotwórczą oraz niejawną informacje, pochodząca z "wewnątrz "danego przedsiębiorstwa (Michalski, 2015, s. 7). Osoba pracująca w instytucji bądź organizacji, czerpiąca korzyści z informacji poufnych, czyli takich, które dopiero będą opublikowane według nałożonych na emitentów obowiązków informacyjnych (tj, raportów bieżących i okresowych), które mogą wpłynąć na ceny walorów po jej udostępnieniu (Błaszczyk, 2015 s. 11-12).

Definicja Insidera według prawa polskiego

Insider to potoczne określenie przestępcy ujawniającego informacje poufne. Według ustawodawstwa polskiego, insiderów można podzielić według trzech kategorii, które określają jakie więzi łączą insidera ze źródłem, z którego czerpie informacje (Kuciński, 2000, s. 111-113).

• Insider Pierwotny - osoba, która uzyskała dostęp do danych informacji poufnych poprzez zajmowane stanowisko bądź pełnioną funkcje. Według Dyrektywy w sprawie nadużyć na rynku, art. 2 ust.1 "państwa członkowskie zabraniają każdej osobie, (..) posiadającej informacje wewnętrzne, wykorzystywania takich informacji poprzez nabywanie lub zbywanie lub próbę nabycia lub zbycia, na rachunek własny lub na rachunek strony trzeciej, bezpośrednio lub pośrednio, instrumentów finansowych, których informacje te dotyczą". Pojęcie to zostało wprowadzone do polskiego prawa poprzez artykuł 156 ust.1 pkt 1, " każdy, kto posiada informację poufną w związku z pełnieniem funkcji w organach spółki, posiadaniem w spółce akcji lub udziałów lub w związku z dostępem do informacji poufnej z racji zatrudnienia, wykonywania zawodu, a także stosunku zlecenia lub innego stosunku prawnego o podobnym charakterze, nie może wykorzystywać takiej informacji"(Ustawa z dn. 29 VII 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi).
• Insider wtórny - jednostka która pozyskuje informacje poufne poprzez inną osobę, która posiada bezpośredni dostęp do informacji (insidera pierwotnego). Są to osoby, które nie mają dostępu bezpośredniego do informacji, przez co tym bardziej nie powinny być w posiadaniu danych informacji. Takimi osobami mogą być krewni, którzy posiadają takowe informację poprzez pracę w przedsiębiorstwie (np. kradzież danych z bazy informacyjnej emitenta).
• Insider pierwotny-wtórny - pracownik przedsiębiorstwa posiadający dostęp do informacji niejawnych, który jednocześnie uzyskuję bazę danych z innego przedsiębiorstwa, dzięki pracownikowi innego przedsiębiorstwa.

Chińskie mury

W celu obrony przedsiębiorstwa przed niebezpieczeństwem związanym z Insider Tradingiem, została opracowana strategia obronna zwana chińskimi murami. Strategia ta polega na stawianiu metaforycznej ściany między departamentami instytucji finansowej, aby zapewnić tamowanie przepływu informacji z działu do działu. Chińskie mury wprowadzane są do przedsiębiorstwa dzięki wewnętrznym statutom i regulaminom, umożliwiające nałożenie sankcji przepisami tamującymi transfer informacji (Dusza, 2011, s. 159). Nazwa tej strategii nawiązuje do chińskiego zabytku. Ekonomista Michael Becket w sposób ironiczny szuka innych powiązań pomiędzy nazwa strategii a chińskim murem, twierdząc, że "jest wprawdzie rzucający się w oczy i drogi, ale jednocześnie nieskuteczny, jeżeli chodzi o podstawowy cel jego powstania"(Becket 1993, s. 12). Niemniej jednak nie wykształciła się dotychczas skuteczniejsza strategia od tej, pomimo że nie jest skuteczna w 100%, to zapewnia pewnie stopień ochrony.

Insider trading jako naruszenie zasad uczciwości rynku kapitałowego

Insider trading to działanie, które polega na wykorzystaniu poufnych informacji o spółce do osiągnięcia korzyści finansowych na rynku kapitałowym. Osoba dokonująca insider tradingu posiada wiedzę, która nie jest dostępna publicznie i wykorzystuje ją w celu kupna lub sprzedaży akcji lub innych instrumentów finansowych. Przykładem insider tradingu może być sytuacja, gdy pracownik spółki posiada informacje o nadchodzącej pozytywnej lub negatywnej wiadomości, która wpłynie na cenę akcji, i wykorzystuje te informacje do zawarcia transakcji, zanim zostaną one ujawnione publicznie.

Insider trading jest uważane za nielegalne i naruszenie zasad uczciwości rynku kapitałowego. W Polsce, jak i w wielu innych krajach, takie działania są surowo karane przez prawo. Istnieją specjalne przepisy, które mają na celu zapobieganie insider tradingowi i chronienie uczestników rynku kapitałowego przed nieuczciwymi praktykami.

Insider trading ma negatywny wpływ na uczestników rynku kapitałowego oraz na równowagę rynkową. Przede wszystkim, działania insiderów wpływają na uczciwość i transparentność rynku. Gdy jedna strona posiada informacje, których nie mają inni inwestorzy, to stwarza nierówny dostęp do rynku i prowadzi do niesprawiedliwych warunków handlu. To z kolei powoduje utratę zaufania inwestorów do rynku kapitałowego i może skutkować mniejszą aktywnością inwestycyjną.

Insider trading może również prowadzić do sztucznego manipulowania cenami akcji. Osoby posiadające poufne informacje mogą wywoływać wzrosty lub spadki cen w celu osiągnięcia korzyści finansowych. Te manipulacje mogą wprowadzać w błąd innych inwestorów, którzy nie są świadomi tych informacji, i prowadzić do nieprawidłowego wyceny akcji.

Ponadto, insider trading może być szkodliwy dla spółek, których dotyczą informacje. Jeśli poufne informacje są wykorzystywane do transakcji, to może to negatywnie wpływać na reputację spółki oraz jej relacje z inwestorami. Ponadto, insider trading może prowadzić do nieuczciwej konkurencji na rynku, gdy niektórzy inwestorzy mają nierówny dostęp do informacji, co może utrudniać innym uczestnikom podejmowanie trafnych decyzji inwestycyjnych.

W celu zwalczania insider tradingu istnieją organy ścigania oraz regulacyjne, które mają za zadanie monitorować rynek kapitałowy i egzekwować przepisy dotyczące uczciwości i transparentności. W Polsce taką rolę pełnią Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) oraz Prokuratura.

KNF jest odpowiedzialna za nadzór nad rynkiem kapitałowym oraz egzekwowanie przepisów dotyczących insider tradingu. KNF monitoruje transakcje na rynku kapitałowym i analizuje sygnały, które mogą wskazywać na potencjalne przypadki insider tradingu. W przypadku podejrzenia tego rodzaju nieprawidłowości, KNF może wszcząć dochodzenie i nałożyć sankcje na osoby, które naruszyły przepisy.

Prokuratura, z kolei, ma za zadanie ściganie osób podejrzewanych o popełnienie insider tradingu. Jeśli istnieją podstawy do podejrzenia, że doszło do naruszenia przepisów dotyczących rynku kapitałowego, prokuratura może wszcząć śledztwo i w razie udowodnienia winy, osoby winne są karane zgodnie z przepisami prawa.

Obydwie te instytucje odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu uczciwości i transparentności na rynku kapitałowym poprzez zwalczanie insider tradingu. Ich działania mają na celu ochronę uczestników rynku oraz zapewnienie równych warunków inwestycji dla wszystkich inwestorów.

Skutki i konsekwencje insider tradingu

Insider trading, czyli wykorzystywanie poufnych informacji przez osoby wewnątrz przedsiębiorstwa w celu osiągnięcia korzyści na rynku kapitałowym, ma poważne negatywne skutki dla reputacji przedsiębiorstwa oraz zaufania inwestorów.

Po pierwsze, gdy dochodzi do przypadków insider tradingu, przedsiębiorstwo staje się obiektem krytyki i podejrzeń. Inwestorzy tracą zaufanie do firmy, uważając ją za niesprawiedliwą i nieetyczną. To może prowadzić do spadku wartości akcji i utraty kapitału inwestycyjnego. W rezultacie przedsiębiorstwo może mieć trudności z przyciąganiem nowych inwestorów i pozyskiwaniem funduszy na rozwój.

Po drugie, negatywny wpływ insider tradingu na reputację przedsiębiorstwa może prowadzić do utraty zaufania klientów i partnerów biznesowych. Jeśli firma nie jest w stanie zachować poufności informacji i zapewnić uczciwe warunki inwestycyjne, to może stracić istotne kontrakty i umowy. To z kolei może wpływać na wyniki finansowe i długoterminową stabilność przedsiębiorstwa.

Skutki insider tradingu nie ograniczają się tylko do konkretnego przedsiębiorstwa, ale mają również wpływ na cały rynek kapitałowy i gospodarkę jako całość.

Po pierwsze, insider trading zakłóca równowagę rynku, powodując niesprawiedliwe warunki inwestycyjne. Osoby mające dostęp do poufnych informacji mają przewagę nad innymi inwestorami, co prowadzi do nieuczciwej konkurencji i zakłóceń na rynku. To z kolei może powodować zmniejszenie zaufania inwestorów do rynku kapitałowego i zniechęcać do inwestowania.

Po drugie, insider trading może prowadzić do zubożenia gospodarki jako całości. Gdy osoby wewnątrz przedsiębiorstwa wykorzystują poufne informacje w celu osiągnięcia korzyści, to oznacza, że inni inwestorzy tracą na tym. To może prowadzić do utraty kapitału inwestycyjnego, spadku aktywności gospodarczej i utraty miejsc pracy. Ponadto, skutki insider tradingu mogą mieć negatywny wpływ na stabilność systemu finansowego i prowadzić do poważnych kryzysów gospodarczych.

Współpraca międzynarodowa i surowsze regulacje

Insider trading, czyli wykorzystywanie poufnych informacji przez osoby z wewnętrznego kręgu spółki w celach osobistych, jest jednym z najpoważniejszych przestępstw finansowych. Współpraca międzynarodowa jest niezbędna w celu skutecznego zwalczania tego procederu. Istnieje wiele powodów, dla których takie partnerstwo jest kluczowe.

Po pierwsze, w dzisiejszym globalnym środowisku gospodarczym, transakcje finansowe często obejmują więcej niż jedno państwo. Przestępcy mogą wykorzystywać różnice w przepisach i nadzorze regulacyjnym między różnymi jurysdykcjami, aby uniknąć odpowiedzialności za swoje działania. Współpraca międzynarodowa pozwala na wymianę informacji i koordynację działań, co zwiększa szanse na wykrycie i ukaranie osób zaangażowanych w insider trading.

Po drugie, przestępcy często wykorzystują zaawansowane technologie i sieci komunikacyjne do realizacji swoich działań. Współpraca międzynarodowa umożliwia wymianę najlepszych praktyk i doświadczeń, co pomaga organom ścigania w dostosowaniu się do nowych technologii i metod wykorzystywanych przez przestępców. Dzięki temu możliwe jest skuteczniejsze ściganie i zapobieganie insider tradingowi na arenie międzynarodowej.

Kolejnym powodem, dla którego współpraca międzynarodowa jest niezbędna, jest fakt, że przestępcy często wykorzystują złożone struktury i układy finansowe, aby ukryć swoje działania. Działa to na korzyść przestępców, którzy mogą wykorzystać luki w przepisach oraz brak koordynacji między różnymi jurysdykcjami. Współpraca międzynarodowa pozwala na lepsze zrozumienie tych struktur i układów, a także na wymianę informacji, które mogą prowadzić do odkrycia i rozwiązania takich intryg.

Insider trading jest przestępstwem, które ma negatywny wpływ na uczciwość i zaufanie do rynków finansowych. W ostatnich latach rośnie świadomość społeczna na temat tego procederu i jego konsekwencji. W związku z tym, władze regulacyjne na całym świecie podejmują kroki mające na celu wprowadzenie surowszych regulacji w celu zwalczania insider tradingu.

Jednym z kluczowych aspektów wzmocnienia regulacji jest zwiększenie kar za popełnienie insider tradingu. Surowe kary finansowe, więzienie i zakaz uczestnictwa w rynku są niezbędne, aby odstraszyć potencjalnych przestępców. Wiele jurysdykcji wprowadza również systemy nagród dla informatorów, którzy przyczyniają się do wykrycia i ścigania insider tradingu. To zachęca osoby mające wiedzę o nieprawidłowościach do zgłaszania ich odpowiednim organom ścigania.

Kolejnym ważnym działaniem podejmowanym w celu zwalczania insider tradingu jest wzmacnianie nadzoru i regulacji rynkowych. Organizacje nadzorcze, takie jak Komisja Papierów Wartościowych i Giełd (KNF), powinny mieć większe uprawnienia i możliwość monitorowania transakcji oraz wykrywania podejrzanych wzorców. Wprowadzenie bardziej restrykcyjnych przepisów dotyczących raportowania transakcji oraz wzmocnienie kontroli nad informacjami poufnymi to również istotne kroki w zwalczaniu insider tradingu.

Wreszcie, edukacja i świadomość społeczna odgrywają kluczową rolę w zwalczaniu insider tradingu. Władze regulacyjne, instytucje finansowe i organizacje społeczne powinny podejmować działania mające na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat tego procederu i jego skutków. Kampanie informacyjne, warsztaty i szkolenia dla pracowników sektora finansowego mogą pomóc w zwiększeniu świadomości i zrozumienia zasad etycznego postępowania na rynkach finansowych.

Insider — artykuły polecane

Cyberbezpieczeństwo — Beneficjent — Ustawa o ochronie informacji niejawnych — Anonimizacja danych — Inspektor ochrony danych — Rola związków zawodowych w firmie — Ustawa o dostępie do informacji publicznej — Tantiema — Organizacje pożytku publicznego

Bibliografia

• Becket M. (1993), Bluff Your way In finance, Ravette Books, Londyn
• Błaszczyk C. (2015), Libertarianizm wobec kryminalizacji insider tradingu, Studia Prawno-Ekonomiczne, v. XCVII
• Dusza M. (2011), Najgroźniejsze przestępstwa giełdowe. Implikacje i sposoby przeciwdziałania, Uniwersytet Warszawski. Wydział Zarządzania, Warszawa
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/57/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie sankcji karnych za nadużycia na rynku (dyrektywa w sprawie nadużyć na rynku) Document 32014L0057
• Kremer K. (2018), Insider Trading - Najczęściej popełniane oszustwo giełdowe, Uniwersytet Opolski Wydział Prawa i Administracji
• Kuciński R. (2000), Przestępstwa giełdowe, C.H. Beck, Warszawa
• Michalski P. (2015), Insider trading z perspektywy regulacji europejskich, polskich i szwajcarskich, Wydawnictwo edu-Libri, Kraków
• Niedużak M. (2013), Badanie występowania transakcji z wykorzystaniem informacji poufnych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, Zeszyty Naukowe UEK, nr 904
• Szumilas E. (2016), Przestępstwo insider trading w polskim systemie prawnym - wybrane aspekty teoretyczne i praktyczne, Internetowy Przegląd Prawniczy, nr 2
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Dz.U. 2005 nr 183 poz. 1538

Autor: Ewelina Niedojadło

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.