Tantiema

Tantiema - to wynagrodzenie z tytułu wykorzystania twórczości, które pobierają uprawnieni autorzy. Jednym z podstawowych elementów autorskiego prawa majątkowego jest prawo twórcy do otrzymania wynagrodzenia za używanie utworów na każdym polu eksploatacji co w rezultacie oznacza to, że twórcy przysługuje odrębne wynagrodzenie za odtwarzanie jego dzieł np. w radio, telewizji, internecie czy też na koncercie. Tantiemy płacone są w formie procentu od wpływów związanych z eksploatowaniem cudzych praw lub w formie ustalonego ryczałtu kwotowego. W praktyce jednak najczęściej odbywa się to za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ), która zajmuje się reprezentowaniem praw poszczególnych twórców (ZAPA, 2018)

TL;DR

Tantiemy to wynagrodzenie dla autorów za wykorzystanie ich twórczości. Płaci się je w formie procentu od wpływów lub ryczałtu. Użytkownicy to podmioty wykorzystujące twórczość, a uprawnieni to autorzy i producenci otrzymujący tantiemy. Obowiązek płacenia tantiem wynika z prawa autorskiego. Organizacje zbiorowego zarządzania egzekwują te płatności. Tantiemy mogą być również dodatkowym wynagrodzeniem dla pracowników. Tantiemy dla członków rady spółki muszą być uchwalone przez walne zgromadzenie i zależą od osiągnięcia zysku. Przyznanie tantiem nie jest korzystne dla spółki podatkowo, ponieważ nie można ich uwzględnić w kosztach.

Użytkownicy i uprawnieni

W kontekście tantiem użytkownikami nazywamy podmioty wykorzystujące twórczość. W to grono zaliczają się między innymi nadawcy telewizyjni, operatorzy kablowi, dystrybutorzy kinowi. Natomiast autorów i producentów, którym wypłacane są należne tantiemy nazywamy uprawnionymi. Tantiemy należą się wszystkim uprawnionym twórcom, których dzieła są wykorzystywane, bez znaczenia w jaki sposób jest to robione. Istnieją bowiem wyjątki od tej zasady, a mianowicie dopuszcza się wykorzystanie utworów bez konieczności uiszczenia opłaty na rzecz autora w ramach tzw. "dozwolonego uzytku". Istnieje szerokie grono osób uprawnionych tj. następców prawnych autora. Może to być np. spadkobierca twórcy bądź osoba, której sprzedał lub podarował swoje prawa autorskie. (ZAiKS, 2018)

Podstawa prawna

Obowiązek płacenia tantiem przez użytkowników wynika z podstawy prawnej jaką jest ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 roku wraz z późniejszymi zmianami. Zapisy tego dokumentu zapewniają autorom niezbywalne prawo do pobierania wynagrodzenia za eksploatowanie ich dzieł. Egzekwowaniem kwot należnych od użytkowników zajmują się organizacje zbiorowego zarządzania, które działają na mocy zezwoleń ministra właściwego ds. kultury i podlegają okresowym kontrolom gwarantującym przejrzystość ich działania (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych, 1994)

Czym są organizacje zbiorowego zarządzania

"Zgodnie z treścią art. 104 ust. 1 PrAut, organizacja zbiorowego zarządzania (w skrócie: OZZ) to stowarzyszenia zrzeszające twórców, artystów wykonawców, producentów lub organizacje radiowe i telewizyjne, których statutowym zadaniem jest zbiorowe zarządzanie i ochrona powierzonych im praw autorskich lub praw pokrewnych oraz wykonywanie uprawnień wynikających z ustawy. Każda taka organizacja wymaga dla swojej działalności zezwolenia, udzielanego przez ministra właściwego ds. kultury i dziedzictwa narodowego w formie decyzji administracyjnej (art. 104 ust. 3 i 6 PrAut). Aktualnie stosowne zezwolenia posiada kilkanaście organizacji".(Piskozub, 2013)

Tantiema jako dodatkowe wynagrodzenie pracowników

Jest to coś w rodzaju ekwiwalentu stanowiącego wkład pracownika w wypracowywanie zysku. Tantiemę można również traktować jako dodatkowe wynagrodzenie mające na celu motywowanie pracowników (z reguły jest to wyższa kadra kierownicza - np. członków zarządu, rad nadzorczych, komisji rewizyjnych). Mogą być one realizowane w formie pieniężnej bądź niepieniężnej (np. w formie akcji. Ich wysokość jest mocno skorelowana z osiągnięciem lub przekroczeniem przez przedsiębiorstwo określonego poziomu wskaźnika finansowego jakim jest zysk. (Kopaliński, 1999)

Kto odpowiada za tantiemy w spółce

Tantiemę, czyli rodzaj wynagrodzenia członków rady, uchwalić może wyłącznie walne zgromadzenie. Rodzaj formy prawa udziału w zyskach jaką jest tantiema nie może płynąć wprost ze statutu spółki, ponieważ nie można założyć z góry, czy sprawozdanie finansowe przyniesie zysk, ani czy zostanie on wypłacony akcjonariuszom. Dopiero po spełnieniu przez spółkę kilku określonych warunków tantiema będzie przysługiwała członkom rady. Jednym z nich jest wykazanie zysku w sprawozdaniu finansowym; innym - wydanie go przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Kiedy spółka nie wypłaca dywidendy bądź kiedy nie ma wyniku finansowego w postaci zysku, tantiema nie przysługuje (Nartowski, 2002)

Opłacalność tantiem w spółce

Z punktu widzenia podatkowego przyznanie członkom zarządu wynagrodzenia w postaci prawa do tantiem nie jest korzystne dla spółki. Jest to bowiem część wynagrodzenia której finansowanie zostaje realizowane poprzez zysk, co w rezultacie oznacza, że wydatek ten nie ma prawa zostać uwzględniony w kosztach podatkowych jednostki gospodarczej, ponieważ poniesiony został już po opodatkowaniu jej dochodu (Rymarz, 2011)

Tantiema — artykuły polecane

Inkasent — Organizacje pożytku publicznego — Towarzystwo ubezpieczeniowe — Honorarium — Likwidator — Stowarzyszenie — Fundusz emerytalny — Pracowniczy program emerytalny — Główny księgowy

Bibliografia

• Kopaliński W. (1999), Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Muza SA, Warszawa
• Nartowski A. (2002), Wynagrodzenie rady, Magazyn Finansowy dziennika Prawo i Gospodarka
• Piskozub P. (2013), ZAIKS, ZPAV, a może STOART lub SAWP, czyli o tantiemach w turystyce słów parę. Problemy Turystyki i Rekreacji, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
• Rymarz M. (2011), Tantiemy jako wynagrodzenie członka zarządu, GazetaPrawna.pl
• Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Dz.U. 1994 nr 24 poz. 83

Autor: Łukasz Rygał