Rezultat

Rezultat to wszelkie przewidywane i nieprzewidywalne skutki działania, które można uszeregować wzdłuż jednej skali "cenności".

Sumę cenności wszystkich skutków działania nazywa się cennością wyniku użytecznego. Wielkościowe i jakościowe ujęcie skutków działania pozwala na porównanie skutków ocenianych pozytywnie i negatywnych ale także na określenie czy w danym działaniu przeważają wyniki użyteczne czy koszty. Nadwyżkę cenności wyników użytecznych nad cennością kosztów nazywa się korzyścią. Nadwyżkę cenności kosztów nad cennością wyników użytecznych - strata netto .

Jak podaje M. Odlanicka-Poczobutt korzystność i ekonomiczność to podstawowe mierniki sprawności działania, które występują w ekonomii. Inne mierniki np. produktywność czy rentowność to mierniki, których znaczenie ma charakter dodatkowy (M. Odlanicka-Poczobutt 2014, s. 347).

TL;DR

Rezultat to skutki działania, które można ocenić pod względem korzystności i ekonomiczności. Korzystne działanie ma większą wartość wyniku użytecznego niż koszt działania, niekorzystne ma mniejszą, a obojętne mają taką samą wartość. Ekonomiczność to stosunek wyniku użytecznego do kosztu, a ekonomizacja może być realizowana poprzez zwiększenie wydajności, oszczędności lub jednoczesne maksymalizowanie wyniku użytecznego i minimalizowanie kosztu.

Korzystność

Podejmowane działanie przez przedsiębiorstwa są korzystne wtedy, gdy wynik użyteczny jest wyższy od poniesionych kosztów. W przypadku gdy wynik użyteczny jest niższy od poniesionych kosztów działanie jest niekorzystne. A kiedy kosztu równają się wynikowi użytecznemu, działanie jest obojętne pod względem korzyści. Można to zapisać symbolicznie: W - wynik użyteczny/rezultat - cel główny osiągnięty w określonym stopniu, cele uboczne oraz tzw. Pozytywne niespodzianki.

K- koszty działania - te koszty, które faktycznie przyczyniły się do wyniku użytecznego, stary nieuniknione i marnotrawstwo,

W > K - działanie korzystne

W = K - działanie obojętne pod względem korzyści,

W < K - działanie niekorzystne.

Działanie korzystne to takie, dla którego cenność wyniku użytecznego jest większa niż cenność kosztu działania. W przypadku, gdy cenność wyniku użyteczny jest mniejsza od cenności kosztu działania ma miejsce działanie niekorzystne. Działanie jest obojętne ze względu na korzystność, gdy cenność wyników użytecznych jest równa cenności kosztów działania (A.Mazurkiewicz 2011, s. 50).

Miarą korzystności jest "różnica między cennością wszystkich zamierzonych i nie zamierzonych, lecz pozytywnie ocenianych skutków działania, a cennością wszystkich negatywnie ocenianych jego skutków" (J.Zieleniewski 1974, s. 20).

Lub jak podaje M. Odlanicka-Poczobutt korzystność jest to miernik wskazujący, czy dane działanie jest korzystne (M. Odlanicka-Poczobutt 2014, s. 347):

• Działanie korzystne występuje wtedy, gdy stosunek wyniku użytecznego do poniesionych kosztów działania ma wartość większą niż 1.
• Działanie obojętne występuje wtedy, gdy stosunek wyniku użytecznego do poniesionych kosztów działania ma wartość równą 1.
• Działanie niekorzystne występuje, gdy stosunek wyniku użytecznego do poniesionych kosztów działania ma wartość mniejszą niż 1.

Ekonomiczność

Innym walorem sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa jest ekonomiczność. Charakteryzuje się jako stosunek wyniku użytecznego do kosztu. Symbolika jak wyżej:

W / K > 1 - działanie ekonomiczne,

W / K = 1 - działanie obojętne z punktu widzenia ekonomiczności,

W / K < 1 - działanie nieekonomiczne.

Ekonomiczność to główny miernik oceny sprawności działania. Nie należy jednak uznawać go za jedyne kryterium oceny, gdyż wiąże się to z ryzykiem, bowiem nie wszystko to co jest ekonomiczne, uznawane jest za właściwe i nie zawsze w dłuższym okresie przynosi korzyści finansowe. Ekonomiczność to miernik, który wyraża się w stosunku wyniku użytecznego - W, do kosztu poniesionego w celu osiągnięcia efektów - K (M. Odlanicka-Poczobutt 2014, s. 347).

• Działanie ekonomiczne to działanie, gdzie stosunek wyniku użytecznego do kosztu poniesionego w celu osiągnięcia efektów ma wartość większą niż 1.
• Działanie obojętne ekonomicznie to działanie, gdzie stosunek wyniku użytecznego do kosztu poniesionego w celu osiągnięcia efektów ma wartość równą 1.
• Działanie nieekonomiczne to działanie, gdzie stosunek wyniku użytecznego do kosztu poniesionego w celu osiągnięcia efektów ma wartość mniejszą niż 1.

Ekonomiczność przede wszystkim dąży do zmniejszenia zużycia zasobów dla osiągnięcia danego rezultatu - czyli oszczędności lub zwiększenia rezultatów czyli - wydajności (T.Pawlik 2016, s. 224).

Ekonomizacja

Ekonomizację można przeprowadzić na trzy sposoby:

1. Wariant wydajnościowy - maksymalizując W - wynik użyteczny przy stałych kosztach,
2. Wariant oszczędnościowy - minimalizując K - koszty przy niezmiennym wyniku użytecznym,
3. Wariant niealternatywny - maksymalizując W - wynik użyteczny i równocześnie minimalizując K - koszty.

Rezultat — artykuły polecane

Ekonomiczność — Korzystność — Efektywność — Zero defektów — Efekt synergii — Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa — Analiza odchyleń wykorzystania zasobów — Marża brutto — Teoria ograniczeń

Bibliografia

• Mazurkiewicz A. (2011), Sprawność działania - interpretacja teoretyczna pojęcia, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, Uniwersytet Rzeszowski, nr 20, s. 50
• Odlanicka Poczobutt M. (2014), Prakseologia a klasyczne kryteria oceny systemów logistycznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej
• Pawlik T. (2016) Prakseologia Tadeusza Kotarbińskiego - czy ma wartość dla współczesnego biznesu?, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Vol 2, nr 3, s. 224
• Zieleniewski J. (1974), Prakseologia a teoria organizacji, Prakseologia, nr 2
• Zieleniewski J. (1981), Organizacja i zarządzanie, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Zimniewicz K. (1990), Nauka o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa

Autor: Dagmara Kryszpin, Anita Cichorczyk