Projektowanie systemu celów

Projektowanie systemu celów obejmuje następujące etapy:

• formułowanie celów,
• hierarchizację celów,
• wybór celów,
• klasyfikację celów.

Formułowanie celów

Możemy wyróżnić cele ekonomiczne, które odnoszą się do efektywności działania i pozaekonomiczne (np. organizacyjne, intelektualne, badawcze, ekologiczne, polityczne itp.). Powinny być one skierowane na zaspokajanie potrzeb, oczekiwań firmy oraz odbiorców. Cele można formułować przedmiotowo (np. osiągnięcie pożądanego stanu) lub czynnościowo (np. wytwarzanie produktów). Cele powinny być odpowiednie, kwantyfikowane, akceptowalne, rozsądne i określone w czasie.

Hierarchizacja celów

Hierarchizacja celów prowadzi do ustalenia ich wartości na poziomach: strategicznym, taktycznym, operacyjnym lub układzie systemu zarządzania Można je szeregować w trybie powszechnym (na podstawie statystyk) bądź indywidualnym (ocena pojedynczego przedsiębiorstwa uwzględniająca wizję, misję oraz otoczenie zewnętrzne).

Wybór celów

Należy przyjąć kryteria wyboru celów. Mogą to być [Stabryła A. Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, PWN, 2002]:

• system wartości,
• preferencje generalne, określone przez strategie podstawowe,
• sytuacje zewnętrzne i uwarunkowania wewnętrzne firmy,
• perspektywa czasowa,
• ryzyko.

W praktyce kryteria te muszą być uszczegółowione oraz stosowane łącznie. Pozwala to na uzyskanie wszechstronnej analizy systemu celów firmy, a co za tym idzie podjęcie prawidłowych decyzji.

Klasyfikacja celów

W wyniku klasyfikacji celów otrzymujemy drzewo celów, w którym wychodząc od celów ogólnych dochodzimy do celów cząstkowych. Klasyfikacja ma porządkować cele i je uszczegóławiać, ma kształtować strukturę organizacyjną. Gdy cele są odniesione do poszczególnych jednostek organizacyjnych stają się one zadaniami.

Metody projektowania systemu celów

Ważne jest zrozumienie zarówno korzyści, jak i ograniczeń poszczególnych metod i technik projektowania systemu celów. Na przykład, analiza SWOT pozwala na identyfikację korzyści i zagrożeń, ale może być subiektywna i opierać się na niepełnych informacjach. Analiza kosztów i korzyści pozwala na ocenę opłacalności celów, ale może być trudna do przeprowadzenia ze względu na potrzebę oszacowania kosztów i korzyści. Metoda SMART jest prosta i łatwa do zastosowania, ale może być ograniczona, jeśli cele są trudne do zmierzenia lub nie można ich osiągnąć w określonym czasie.

W zależności od kontekstu organizacji, różne metody i techniki projektowania systemu celów mogą być bardziej lub mniej odpowiednie. Na przykład, analiza SWOT może być szczególnie przydatna w momencie opracowywania nowej strategii organizacji, podczas gdy metoda SMART może być bardziej odpowiednia do monitorowania postępów w realizacji konkretnych celów.

Podczas projektowania systemu celów istnieje wiele najlepszych praktyk, które można uwzględnić, aby zapewnić skuteczność i efektywność tego procesu. W tym podrozdziale zostaną omówione te najlepsze praktyki, takie jak ustalanie jasnych i mierzalnych celów, zaangażowanie pracowników w proces projektowania celów, czy regularne monitorowanie i ocena postępów w realizacji celów. Jednak istnieją również wyzwania, które mogą wystąpić podczas projektowania systemu celów, takie jak trudność w określeniu odpowiednich wskaźników oceny, czy brak motywacji pracowników do realizacji celów.

Projektowanie systemu celów — artykuły polecane

Metodyka opracowania strategii zarządzania — Plan — Controlling strategiczny — Podejmowanie decyzji — Cele operacyjne — Proces gospodarczy — Funkcje planowania strategicznego — Cele strategiczne — Klasyfikacja celów i funkcji

Bibliografia

• Stabryła A. (1996), Zarządzanie rozwojem firmy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Stabryła A. (2002), Zarządzanie strategiczne w teorii i praktyce firmy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa - Kraków

Autor: Katarzyna Duraj