Rytmiczność produkcji

Rytmiczność produkcji
Polecane artykuły
Produkcja - formy organizacji Planowanie międzywydziałowe Formy produkcji Planowanie wewnątrzwydziałowe Cykl produkcyjny Produkcja niepotokowa Typy produkcji Produkcja potokowa Cyklogram

Rytmiczność produkcji polega na równomiernym, zgodnym z harmonogramem wytwarzaniu i przekazywaniu wyrobów oraz na jednakowo powtarzalnej i odpowiednio skoordynowanej pracy poszczególnych stanowisk produkcyjnych w przedsiębiorstwie. Oznacza to, że w każdym momencie okresu powtarzalności, na danym stanowisku pracy lub w określonej komórce produkcyjnej wytwarza się taka samą wielkość produkcji.

Rytmiczna produkcja to taka w której mamy do czynienia ze ścisłym powiązaniem stanowisk roboczych, przydziałem konkretnych operacji do właściwych stanowisk roboczych, powtarzalnością produkcji jednakowych wyrobów (detali).

Rytmiczna produkcja wymaga zarówno precyzyjnego i jasno określonego podziału zadań i środków na poszczególne okresy i jednostki organizacyjne przedsiębiorstwa jak również bieżącego i systematycznego korygowania ewentualnych odchyleń. Praca przebiegająca rytmicznie charakteryzuje się jednakowym natężeniem oraz równomiernością wykonywanych zadań.

Rytmiczna produkcja obejmuje formy potoków stałych, zmiennych bądź złożonych. Są to komórki I-go stopnia, w których realizowane są procesy produkcyjne o średnioseryjnym, wielkoseryjnym i masowym typie produkcji, przebiegające zgodnie z cyklicznie się powtarzającym harmonogramem wzorcowym o długości równej okresowi powtarzalności. Okres powtarzalności jest najbardziej istotnym parametrem produkcyjno-organizacyjnym rytmicznej produkcji.

System rytmicznej produkcji jest możliwy do zorganizowania tylko w pewnych zdeterminowanych warunkach. Jeżeli w komórce produkcyjnej powstają wewnętrzne warunki rytmiczności w skali określonego horyzontu czasu, to naturalnym warunkiem optymalizacyjnym jest rytmiczność wejścia i wyjścia oraz ograniczony strumień zakłóceń. Rytmiczność wejścia oznacza potrzebę realizowania równomiernych zasileń, natomiast rytmiczność wyjścia określa zapotrzebowanie na produkowane wyroby i ich rytmiczny spływ z komórki organizacyjnej. Tak zsynchronizowany układ wejścia i wyjścia minimalizuje zapasy przed i za rozpatrywaną komórką. Brak synchroniczności nie wyklucza możliwości stosowania organizacji rytmicznej produkcji, lecz powoduje konieczność tworzenia dodatkowych kompensatorów rytmiczności.

Cechy rytmicznej produkcji

• stały, cykliczny okres powtarzalności produkcji,
• przedmiotowa struktura produkcyjna,
• sterowanie produkcją za pomocą harmonogramów wzorcowych,
• ścisłe powiązanie stanowisk roboczych,
• wysoki stopień wyposażenia specjalnego stanowisk roboczych,
• przydział do poszczególnych stanowisk roboczych tych samych operacji produkcyjnych,
• mała podatność na szybkie zmiany,
• mniejsze zapasy produkcji w toku,
• system planów raportów i karty limitów materiałowych jako podstawa rozliczania,
• niezmienność przyjętej technologii, wielkości produkcji oraz asortymentu wytwarzanych wyrobów,
• podział długookresowego zadania produkcyjnego na mniejsze jednostki, wykonywane w krótszych odcinkach czasu.

Metody ustalania rytmiczności produkcji

W celu ustalenia stopnia rytmiczności produkcji wykorzystuje się wiele różnych mierników, które można podzielić na dwie podstawowe grupy. Pierwsza grupa to wskaźniki wynikające z porównania rzeczywistej produkcji z planowaną, natomiast druga to wskaźniki, które charakteryzują realizację rzeczywistej produkcji w równych odstępach czasu.

• Podstawowym wskaźnikiem pierwszej grupy jest wskaźnik nierytmiczności produkcji, który obliczany jest jako stosunek sumy odchyleń produkcji wykonanej od planowanej w poszczególnych podokresach do produkcji planowanej całego okresu, co wyraża następujący wzór:

$Wur={\frac {Plw2-Plw1}{Plw1}}*100$

gdzie:

Plw1 - wartość produkcji planowanej,

Plw2 - produkcja w ujęciu wartościowym w okresie badanym.

• Natomiast podstawowym wskaźnikiem drugiej grupy jest wskaźnik rytmiczności. Przyjmuje on różne formy, w zależności od typu produkcji i charakteru danych. Dla przedsiębiorstw o produkcji masowej i wieloseryjnej przyjmuje postać:

$Rp={\frac {Plw2}{Lo*Plwm}}*100$

gdzie:

Plw2 - produkcja w ujęciu wartościowym w okresie badanym,

Lo - liczba podokresów badanego okresu,

Plwm - wielkość produkcji w jednostkach wartościowych w podokresie, w którym była ona najważniejsza.

• Natomiast współczynnik rytmiczności produkcji dla przedsiębiorstw o produkcji jednostkowej i małoseryjnej jest ilorazem sumy skorygowanych procentowych wskaźników wykonania planu w poszczególnych odcinkach czasu przez liczbę tych odcinków czasu pomnożoną przez 100.

Współczynnik rytmiczności może osiągnąć wartość 1 w najbardziej korzystnych warunkach.

Etapy projektowania produkcji rytmicznej

Organizacja produkcji rytmicznej opiera się na poprawnie stworzonej dokumentacji konstrukcyjno-technologicznej wyrobu, która zostaje zaprojektowana w fazie technicznego przygotowania produkcji. Każdy czynnik produkcji powinien być w dyspozycji na odpowiednim poziomie.

Proces projektowania produkcji rytmicznej dzielimy na etapy:

• Etap 1: Projekt struktury produkcyjnej:

1. Obliczanie parametrów konkretnych detali i detalooperacji,
2. Przydzielenie detalooperacji do stanowisk roboczych,
3. Wydzielenie komórek produkcyjnych pierwszego stopnia.

• Etap 2: Projekt rozmieszczenia stanowisk roboczych:

1. Poszukiwanie rozwiązania teoretycznego,
2. Projektowanie techniczne.

• Etap 3: Projekt harmonogramów:

1. Przygotowanie potrzebnych parametrów do scenariusza przebiegu produkcji,
2. Sporządzenie harmonogramów pracy maszyn,
3. Sporządzenie harmonogramów pracy robotników,
4. Sporządzenie harmonogramów obsługi przez procesy pomocnicze.

• Etap 4: Projekt opracowań uzupełniających:

1. Sformułowanie czynników uzupełniających,
2. Sformułowanie obsługi stanowisk roboczych i systemu organizacji pracy.

Rytmiczna produkcja jest wyrazem stanu zorganizowania przedsiębiorstwa oraz stopniem przyczynienia się jego elementów składowych do powodzenia całej działalności.

O równomierności i rytmiczności produkcji decyduje sposób i stopień powiązań pomiędzy stanowiskami roboczymi. Cechą racjonalnej organizacji procesów produkcyjnych jest równomierność. Rytmiczność zaś stanowi wyższą formę równomierności i występuje tylko w ściśle określonych warunkach.

Efektem rytmicznej produkcji jest większa i jakościowo lepsza produkcja, brak napięć i zaburzeń produkcyjnych, racjonalne zużycie czynników wytwórczych, redukcja kosztów, regularne dostawy do odbiorców oraz mniejsze zmęczenie pracowników, gdyż praca przebiega z jednakowym natężeniem.

Bibliografia

• Brzeziński M. (2002), Organizacja i sterowanie produkcją, PLACET, Warszawa
• Brzeziński M. (2013), Organizacja produkcji w przedsiębiorstwie, Difin, Warszawa
• Dębski D. (2012), Ekonomika i organizcja przedsiębiorstw. Ćwiczenia, WSiP, Warszawa
• Lis S., (1982), Rytmiczność procesu produkcyjnego. Zakłócenia i ich kompensacja, PWE, Warszawa
• Pasternak K. (2005), Zarys zarządzania produkcją, PWE, Warszawa
• Skoczylas A. (2005), Analiza rytmiczności produkcji jako narzędzie pomiaru stopnia zorganizowania systemu produkcyjnego, WIPMiFS, Częstochowa
• Skolud B. (2015), Multi-assortment rhythmic production planning and control, IOP Conf. Series: Materials Science and Engineering 95
• Szatkowski K. (red.) (2014), Nowoczesne zarządzanie produkcją. Ujęcie procesowe, PWN, Warszawa
• Zięba M. (2012), System planowania potrzeb materiałowych (MRP) w przedsiębiorstwie produkcyjnym, Biuletyn WAT Vol.LXI nr 3
• Żywicki K. (2012), Założenia doboru metody sterowania produkcją na podstawie uwarunkowań determinujących ich zastosowanie, Konferencja Innowacje w Zarządzaniu i Inżynierii Produkcji

Przypisy

Autor: Klara Jowsa, Magdalena Litwińska, Małgorzata Miernik