Negocjacje zbiorowe

Charakterystyka negocjacji zbiorowych

Elementy opisu	Opis
Interpretacja	Zgodnie z Konwencją MOP nr 154 z 1981 r. termin ten stosuje się do wszystkich negocjacji, które mają miejsce między pracodawca, grupą pracodawców, albo co najmniej jedną organizacją pracodawców z jednej strony i co najmniej jedną organizacją pracowników z drugiej. Stanowią proces: podejmowania decyzji - decyzje te kształtują rynek pracy, kreowania prawa - układy zbiorowe stają się instytucją prawa publicznego, partycypacji - pracownik poprzez przedstawicieli ma wpływ na kształtowanie stosunków pracy, rozwiązywania problemów - przy uwzględnieniu równowagi stron.
Cele	Głównym ich zadaniem jest zatem kształtowanie zbiorowych stosunków pracy (negocjacyjnej regulacji stosunków pracy). Cele szczegółowe to: określanie warunków pracy i zatrudnienia, regulowanie stosunków między pracodawcami i pracownikami, regulowanie stosunków między pracodawcami lub ich organizacjami a organizacją lub organizacjami pracowników. Cele te są nieodłącznie związane ze względu na fakt, że strony są skazane na siebie i osiągnięcie porozumienia jest w zasadzie obustronną koniecznością.
Cechy	ciągłość - strony są zależne od zasobów drugiej strony, nie istnieje możliwość wyboru partnera, brak dobrowolności negocjowania - strony muszą negocjować aby uniknąć np. sporu zbiorowego, strajku lub masowych zwolnień, wyniki negocjacji w pojedynczym podmiocie gospodarczym rzutują na: klimat i spokój społeczny, oczekiwania innych organizacji pracodawców i pracowników, stanowią podstawę do oceny trafności polityki państwa. U podstaw negocjacji zbiorowych leży osiągnięcie kompromisu oraz budowa klimatu współpracy i wzajemnego zaufania.
Wymiary	merytoryczny - związany z rozwiązaniem konkretnego problemu (np. wzrost płac), proceduralno-prawny - kształtuje zasady prawne i organizacyjne udziału stron w negocjacjach (pozwalające na zachowanie równowagi stron), komunikacyjny - związany ze sposobami zachowań oraz stosowanymi technikami, ułatwiającymi osiągnięcie celu a zarazem zachowanie dobrych stosunków, polityczny - często wzmacniają lub osłabiają konkretne rządy, również często względy polityczne uniemożliwiają osiągnięcie porozumienia. Skuteczna realizacja funkcji negocjacji wymaga zachowania równowagi pomiędzy tymi wymiarami.
Funkcje	z punktu widzenia pracowników: ochronna, dystrybucyjna i partycypacyjna; z punktu widzenia pracodawców: podejmowania decyzji, kształtowania pokoju społecznego, a także "kartelu" - eliminowanie konkurencji płacowej pomiędzy firmami; z punktu widzenia rządów: legitymizacji oraz kształtowania spokoju społecznego. Rosnąca współodpowiedzialność ich stron spowodowała wzrost znaczenia funkcji integracyjnej, negocjacje te stały się metodą unikania sporów zbiorowych.
Zalety	rozwiązywanie konfliktów i pokój społeczny jako następstwo porozumienia, zwiększanie trafności wspólnych ustaleń, zapewnienie społecznej akceptacji i stabilizacja warunków pracy, integrowanie pracowników z firmą i wzrost motywacji do pracy, harmonizowanie zbiorowych stosunków pracy w firmie, całej branży, sektorze, czy nawet kraju, pragmatyzm jako źródło dywersyfikacji i elastyczności samych negocjacji oraz przyjętych ustaleń, trafność rozwiązań, wynikająca z dobrego rozpoznania celów poszczególnych stron.
Wady	powolny proces podejmowania decyzji, sformalizowanie stosunków pomiędzy pracodawcami i pracownikami, wzmacnianie podziałów pomiędzy stronami, wpływ na wzrost kosztów pracy.

Źródło: opracowanie własne na podstawie [S. Borkowska 1997], [R. Jurkowski 2000].

Negocjacje zbiorowe — artykuły polecane

Stosunek pracy — Rozwiązywanie sporów zbiorowych — Negocjacje — Zarządzanie konfliktem — Umowy dotyczące łańcucha dostaw — Zarządzanie przez partycypację — Wynagrodzenie — Negocjacje wielostronne - strategie — Badanie Geerta Hofstede

Bibliografia

• Armstrong M. (2011), Zarządzanie zasobami ludzkimi, Wolters Kluwer, Warszawa
• Dąbrowski P. (1991), Praktyczna teoria negocjacji Sorbog, Warszawa
• Fisher R., Ury W., Patton B. (2000), Dochodząc do tak - Negocjowanie bez poddawania się, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Jurkowski R., Negocjacje zbiorowe. Kiedy, o czym i jak rozmawia pracodawca z przedstawicielstwem pracowników, Difin, Warszawa 2000
• Kozina A. (2007), Teoria przedsiębiorstwa jako płaszczyzna charakterystyki negocjacji. Zeszyty Naukowe/Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, (753)
• Listwan T. (red.) (2004), Zarządzanie kadrami, C.H. Beck, Warszawa
• Nęcki Z. (2003), Negocjacje w biznesie, Antykwa, Kraków
• Pocztowski A. (1998), Zarządzanie zasobami ludzkimi. Zarys problematyki i metod, Oficyna Wydawnicza ANTYKWA, Kraków
• Stabryła A. (1997), Podstawy zarządzania firmą, Antykwa, Kluczbork
• Stoner J., Wankel C. (1992), Kierowanie, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Winch A., Winch S. (1998), Techniki sprzedaży i negocjacji, Difin, Warszawa
• Zbiegień-Maciąg L. (1996), Marketing personalny. Czyli jak zarządzać pracownikami w firmie, Business Press, Warszawa

Autor: Andrzej Kozina, Małgorzata Tyrańska