System społeczny

System społeczny to wzajemnie ze sobą powiązane elementy rzeczywistości społecznej. Piotr Sztompka definiuje system społeczny jako: złożoną całość, składająca się z wielu elementów połączonych wzajemnymi relacjami oddzielonych od środowiska zewnętrznego wyraźną granicą.

System społeczny, jest to pojęcie socjologiczne. Jest to zbiór różnych elementów społecznych, które oddziałują na siebie. Co najważniejsze system społeczny składa się z ludzi. Głównym i niezbędnym elementem, aby zaistniał i funkcjonował są ludzie.

Istotnym problemem funkcjonowania systemu społecznego jest bunt jednostek przeciwko regułom funkcjonującym w danych systemie społecznym.

Talcott Parsons jako twórca teorii systemu społecznego

Talcott Parsons był to amerykański socjolog, uważany za jednego z najwybitniejszych socjologów, zajmujących się teoriami socjologicznymi. Jest twórcą funkcjonalno-strukturalistycznej teorii systemów społecznych.

Swoje teorie na temat nauk społecznych i systemu społecznego, wyraził w następujący sposób: "Świadome i systematyczne traktowanie społeczeństwa jako "systemu społecznego" (...) zmusza nas do uznania luk w naszej wiedzy, umiejscawiania nierozwiązanych problemów i podejmowania prób właściwego określania, na czym te problemy polegają oraz co musimy wiedzieć, aby je rozwiązać. Tak więc, choć nie mamy pełnej teorii procesów zmiany w systemach społecznych, to posiadamy kanon pozwalający nam obchodzić się z problemami konstruowania takiej teorii. Gdy teoria taka będzie dostępna, będzie to oznaczać, że doszliśmy do świetlanych czasów nauk społecznych".

Części systemu społecznego

W skład systemu społecznego wchodzi zarówno społeczeństwo jako całość, jak i wyodrębnione z niego części, czyli np. aparaty państwowe, organizacje społeczne i polityczne.

Istotną i integralną częścią systemu społecznego jest system polityczny.

Każdy system społeczny (spełniający warunek, że tworzą go ludzie) składa się z następujących elementów:

1. ludzi (cechujący się różnymi zachowaniami),
2. mechanizmy (czyli wszystko co się dzieje, bazuje na pewnych zasadach),
3. utrwaloną wiedzę (wszelkie formy zapisanych informacji).

System polityczny jako część systemu społecznego

System polityczny jest jedną z podstawowych kategorii politologicznych oznaczającą zasadniczą strukturę, w ramach której toczy się życie polityczne. Istnieje wiele definicji pojęcia systemu politycznego.

Jedną z klasycznych definicji przedstawił Jerzy Kowalski, którego zdaniem system polityczny to aparat państwowy, partie polityczne oraz organizacje i grupy społeczne formalne i nieformalne, uczestniczące w działaniach politycznych w obrębie danego państwa oraz ogół zasad i norm prawnych regulujących ich wzajemne stosunki

Jest to więc ta część systemu społecznego, która tyczy się całego życia politycznego w danych społeczeństwie.

Wpływ zmian społeczno-gospodarczych na system społeczny

Zmiany demograficzne mają istotny wpływ na strukturę i funkcjonowanie systemu społecznego. Starzenie się społeczeństwa, spadek dzietności czy migracje wewnętrzne i zewnętrzne prowadzą do zmian w strukturze wiekowej i płciowej populacji. Te zmiany mogą wpływać na system emerytalny, system ochrony zdrowia czy system edukacji. Ponadto, zmiany demograficzne mogą prowadzić do wzrostu zapotrzebowania na opiekę społeczną, zwłaszcza dla osób starszych. W związku z tym, system społeczny musi dostosować swoje struktury i funkcje do nowych realiów demograficznych.

Zmiany technologiczne mają ogromny wpływ na relacje międzyludzkie w systemie społecznym. Rozwój internetu, mediów społecznościowych czy technologii mobilnych zmieniają sposób komunikacji i interakcji między ludźmi. Na przykład, dzięki technologii mobilnych, ludzie mogą łatwo utrzymywać kontakt z rodziną i przyjaciółmi, niezależnie od odległości. Jednak zmiany technologiczne mogą również prowadzić do izolacji społecznej, braku bezpośrednich relacji interpersonalnych czy uzależnienia od nowych technologii. W związku z tym, system społeczny musi odpowiednio reagować na te zmiany, aby promować zdrowe relacje międzyludzkie i zapobiegać negatywnym skutkom technologii.

Zmiany w gospodarce mają istotny wpływ na podział społeczny i hierarchię społeczną. Na przykład, globalizacja i rozwój nowych technologii mogą prowadzić do powstania nowych miejsc pracy, ale jednocześnie mogą prowadzić do automatyzacji i redukcji miejsc pracy w niektórych sektorach. To może prowadzić do wzrostu nierówności społecznych i ekonomicznych. Ponadto, zmiany w gospodarce mogą wpływać na dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej czy innych usług społecznych. W związku z tym, system społeczny musi starać się minimalizować negatywne skutki zmian gospodarczych i zapewnić równy dostęp do zasobów dla wszystkich obywateli.

Zmiany kulturowe mają znaczący wpływ na wartości społeczne i normy w systemie społecznym. Globalizacja, migracje czy rozwój mediów społecznościowych przyczyniają się do mieszania się różnych kultur i wzajemnego wpływu na siebie. To prowadzi do zmian w sposobie myślenia, postawach czy społecznych normach. Na przykład, zmiany kulturowe mogą wpływać na percepcję rodziny, roli płciowej czy akceptacji różnic kulturowych. System społeczny musi być elastyczny i otwarty na te zmiany, aby odpowiednio reagować na różnorodność kulturową i promować wartości społeczne, które są zgodne z potrzebami i oczekiwaniami społeczeństwa.

Zmiany społeczno-gospodarcze mają istotny wpływ na funkcjonowanie instytucji społecznych, takich jak rodzina, edukacja, zdrowie czy opieka społeczna. Na przykład, zmiany w gospodarce mogą prowadzić do wzrostu bezrobocia czy zmiany struktury rynku pracy, co wpływa na funkcjonowanie rodziny i jej zdolność do zaspokajania potrzeb członków. Ponadto, zmiany demograficzne mogą wpływać na strukturę systemu edukacji czy zapotrzebowanie na usługi zdrowotne. System społeczny musi dostosować swoje instytucje do tych zmian, aby zapewnić skuteczną opiekę społeczną, rozwój edukacji oraz dostęp do odpowiednich usług zdrowotnych dla wszystkich obywateli.

Wyłanianie się nowych systemów społecznych w erze globalizacji

Globalizacja ma istotny wpływ na powstawanie nowych społeczności i sieci społecznych. Przepływ dóbr, informacji i osób na skalę globalną sprzyja powstawaniu wspólnot transnarodowych i sieci społecznych. Na przykład, migracje ekonomiczne i kulturowe prowadzą do powstawania różnorodnych społeczności, które łączą się wokół wspólnych interesów i wartości. Ponadto, rozwój nowych technologii komunikacyjnych i internetu umożliwia łatwiejszą komunikację i interakcję między ludźmi na całym świecie. System społeczny musi uwzględnić te zmiany i promować integrację społeczności lokalnych w szersze społeczności globalne.

Globalne przepływy informacji i komunikacja międzykulturowa mają duże znaczenie dla kształtowania się nowych systemów społecznych. Dzięki rozwiniętym technologiom komunikacyjnym, ludzie z różnych kultur mogą łatwo wymieniać się informacjami, doświadczeniami i poglądami. To prowadzi do powstawania nowych społeczności, które opierają się na wspólnych wartościach i ideach. Ponadto, komunikacja międzykulturowa może prowadzić do większego zrozumienia i tolerancji między różnymi grupami społecznymi. System społeczny musi promować komunikację międzykulturową, aby wspierać rozwój nowych systemów społecznych opartych na dialogu i współpracy.

Globalne problemy, takie jak zmiany klimatyczne czy migracje, mają istotny wpływ na powstawanie nowych systemów społecznych. Zmiany klimatyczne prowadzą do konieczności dostosowania się społeczeństw do nowych warunków i wyzwań, co może prowadzić do powstawania nowych społeczności o wspólnych celach związanych z ochroną środowiska. Ponadto, migracje ekonomiczne, polityczne czy kulturowe prowadzą do powstawania nowych społeczności, które muszą radzić sobie z wyzwaniami związanymi z integracją i współistnieniem różnych kultur. System społeczny musi starać się rozwiązywać te problemy i wspierać rozwój nowych systemów społecznych, które są elastyczne i otwarte na różnorodność.

Globalizacja ma znaczący wpływ na zmiany w strukturze władzy i hierarchii społecznej. Rozwój globalnych korporacji, organizacji międzynarodowych czy instytucji finansowych prowadzi do wzrostu roli globalnych elit w kształtowaniu polityki i ekonomii. To może prowadzić do pogłębienia nierówności społecznych i koncentracji władzy w rękach nielicznych. Ponadto, rozwój mediów społecznościowych i nowych technologii komunikacyjnych daje możliwość obywatelom wyrażania swoich opinii i działań na rzecz zmian społecznych. System społeczny musi uwzględnić te zmiany i starać się promować równowagę i sprawiedliwość społeczną.

Globalizacja ma duży wpływ na zmiany w wartościach i normach społecznych w różnych systemach społecznych. Przepływ informacji, idei i kultury na skalę globalną prowadzi do wzajemnego wpływu różnych systemów wartości i norm społecznych. To prowadzi do zmiany tradycyjnych norm i wartości, a także do powstawania nowych wartości i norm, które są powszechne na skalę globalną. Na przykład, rozwój idei równości, tolerancji czy zrównoważonego rozwoju wpływa na zmianę postaw i norm społecznych w różnych systemach społecznych. System społeczny musi uwzględnić te zmiany i starać się promować wartości, które są zgodne z potrzebami i oczekiwaniami społeczeństwa.

System społeczny — artykuły polecane

Organicyzm — Funkcjonalizm — Relatywizm kulturowy — Antropologia kulturowa — System — Technokracja — Etyka — Mechanizm obronny — Doktryna

Bibliografia

• Domański H. (2009), Stratyfikacja a system społeczny w Polsce , Wydawnictwo Wydział Prawa i Administracji UAM, Warszawa
• Dzionek-Kozłowska J. (2006), System ekonomiczno-społeczny Alfreda Marshalla, Dzieje Najnowsze, nr 38/2
• Nowak S. (2011), System wartości społeczeństwa polskiego, Studia socjologiczne, nr 1
• Parsons T. (2009), System społeczny, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków
• Podolak M., Żmigrodzki M. (2013), System polityczny i jego klasyfikacje, Współczesne systemy polityczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, nr 2
• Żeliński J. (2016), System społeczny - metody analizy i modelowania

Autor: Teresa Witek