System polityczny
System polityczny to zbiór struktur, procedur oraz instytucji (partii politycznych, organizacji i grup społecznych) działających wspólnie w obszarze działań politycznych danego państwa. System polityczny to również zbiór zasad i norm stabilizujących stosunki między aparatem państwowym a partiami politycznymi oraz organizacjami i grupami społecznymi (M.Podolak 2013, s. 1). Celem systemu jest zdobycie stabilności politycznej oraz realizacja wartości, które są społecznie akceptowane (A.Antoszewski 2014 s. 19).
TL;DR
System polityczny to zbiór struktur, procedur i instytucji działających w obszarze działań politycznych państwa. Może być rozpatrywany jako ustrój polityczny, proces polityczny lub system z elementami wejścia, przetworzenia i wyjścia. Składa się z wartości, norm, organizacji i instytucji politycznych. Funkcje systemu politycznego to regulacja, adaptacja, mediacja i innowacja. Wpływ na system mają różne grupy społeczne, a otoczenie systemu to sfera wewnętrzna (ekonomiczna, społeczna, kulturowa) i sfera zewnętrzna (relacje między systemami politycznymi).
Ujęcie instytucjonalne systemu politycznego
W ujęciu instytucjonalnym system polityczny oznacza współdziałanie osób, grup i organizacji jako podmiotów, które posiadają znaczący wpływ na wprowadzenie norm regulujących życie społeczeństwa. W ujęciu instytucjonalnym system polityczny zrównuje się z ustrojem politycznym (M.Podolak 2013, s. 2).
Ujęcie strukturalno - funkcjonalne
System polityczny w ujęciu strukturalno-funkcjonalnym uznawany jest za proces polityczny, który dotyczy wspólnot np. państwa, partii politycznej lub zrzeszenia przedsiębiorców. W skład systemu politycznego wchodzą wzorce zachowań jednostek oraz wzajemne relacje między nimi (M.Podolak 2013, s. 2).
Ujęcie systemowe
W podejściu systemowym rozpatrywane są powiązania między systemem a jego otoczeniem. Wyróżnia się 3 etapy:
- wejścia (pochodzą ze społeczeństwa, elit politycznych, otoczenia międzynarodowego)
- przetworzenia
- wyjścia
Etapy wejścia i wyjścia przedstawiają relacje systemu z otoczeniem, natomiast etap przetworzenia jest wewnętrznym procesem systemu (M.Podolak 2013, s. 2).
Elementy systemu politycznego
Elementami systemu politycznego są:
- wartości i idee polityczne (np. idea trójpodziału władzy)
- normy wcielające w życie wartości polityczne oraz normy regulujące działanie instytucji politycznych (np. normy prawne, kulturowe)
- organizacje i instytucje polityczne (np.partie polityczne, związki zawodowe)(M.Podolak 2013, s. 2)
Podsystemy składające się na system polityczny
Do podsystemów systemu politycznego można zaliczyć:
- podsystem instytucjonalny - określa podstawowe kierunki działalności. Występują w nim między innymi partie polityczne, organy władzy państwowej oraz instytucje samorządowe.
- podsystem funkcjonalny - określa role i funkcje spełniane przez elementy podsystemu i systemu politycznego
- podsystem regulacyjny - normy regulujące stosunki polityczno-społeczne. Obejmuje normy prawne i pozaprawne oraz reguły nienormatywne
- podsystem komunikacyjny - ogół relacji między poszczególnymi elementami podsystemu instytucjonalnego (M.Podolak 2013, s. 3)
Funkcje systemu politycznego
Do funkcji systemu politycznego należą funkcje:
- regulacyjna - kierowanie procesami na podstawie przyjętych reguł obowiązujących w systemie politycznym
- adaptacyjna - można do niej zaliczyć usprawnianie działań instytucji
- mediacyjna - mediacja oraz rozwiązywanie konfliktów
- innowacyjna - polega na wdrażaniu nowych reguł do otoczenia (M.Podolak 2013, s. 3)
Interakcja w systemie politycznym
Na system polityczny ma wpływ wiele grup, a nie tylko politycy, których celem jest maksymalizacja głosów zapewniających im władzę. Pozostałymi grupami są konsumenci, producenci oraz biurokraci. Grupy wywierają wpływ na system polityczny aby uzyskać:
- biurokraci - maksymalizację budżetu
- producenci - maksymalizację zysku
- konsumenci - maksymalizację użyteczności
System polityczny natomiast musi realizować cel maksymalizacji dobrobytu oraz zwracać uwagę na oczekiwania otoczenia (R.Nagaj 2012, s. 152).
Otoczenie systemu politycznego
Na otoczenie systemu politycznego składa się sfera wewnętrzna i sfera zewnętrzna.
Sfera wewnętrzna to funkcjonowanie społeczeństwa w aspekcie ekonomicznym, społecznym i kulturowym. Aspekt ekonomiczny określa charakter gospodarowania. Aspekt społeczny dotyczy struktury społeczeństwa pod względem np. płci i wieku. Aspekt kulturowy obejmuje idee i poglądy funkcjonujące w społeczeństwie.
Sfera zewnętrzna to otoczenie kraju oraz relacje zachodzące między systemami politycznymi. Powiązanie między otoczeniem a systemem politycznym ma charakter dwustronny. Otoczenie wpływa na system, ale również jest pod jego oddziaływaniem (M.Podolak 2013, s. 3).
| System polityczny — artykuły polecane |
| Struktura społeczna — Funkcje współczesnego państwa — Interesariusze — System społeczny — Organizacja — Podsystem — Funkcjonalizm — Społeczność lokalna — Polityka |
Bibliografia
- Antoszewski A. (2014), System polityczny jako przedmiot badań politologii i nauki prawa konstytucyjnego, Wrocławskie Studia Erazmiańskie, tom VIII
- Hausner J. (2007), Polityka a polityka publiczna, [w:] Zarządzanie publiczne, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
- Hryniewicz J., Jałowiecki B. (1997), System polityczny a rozwój gospodarczy, Studia regionalne i lokalne, Warszawa, Uniwersytet Warszawski, nr 53
- Nagaj R. (2012), Przesłanki regulacji rynków w świetle teorii wyboru publicznego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, nr 27
- Podolak M., Żmigrodzki M. (2013), System polityczny i jego klasyfikacje, Współczesne systemy polityczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, nr 2
Autor: Aleksandra Frączek
