Proaktywność

Proaktywność - jest intencjonalnym oddziaływaniem na środowisko, podejmowaniem aktywnych działań na rzecz modyfikacji otaczającego nas świata. Zachowania proaktywne to coś więcej niż odpowiedź na bodźce płynące z otoczenia. Jednostki proaktywne postępują w duchu pozytywnej korzyści nie tylko dla siebie, ale i dla innych uczestników sytuacji. Istotą proaktywności jest inicjatywa, która powoduje zmianę bez zależności od innych czynników .

Do głównych kryteriów zachowań proaktywnych należy siła woli oraz wpływ na otoczenie , zaś głównym wyróżnikiem charakterystycznym dla ludzi proaktywnych jest podporządkowanie bodźców wartościom .

Podkreśla się, że proaktywność jest cechą wrodzoną , zaś energia i koncentracja na działaniu najbardziej przejawia się w obszarach życia, w których dana jednostka jest w stanie poszerzać swój krąg wpływu .

Postawa proaktywna wyraża się również poprzez motywację do zdobywania nowych osiągnięć oraz dążenie do realizacji zadań i wyzwań w sytuacjach nietypowych, będących wynikiem funkcjonowania w burzliwym otoczeniu .

Cechy osoby proaktywnej

Thomas Bateman i J. Michel Crant wyróżnili siedem atrybutów osoby proaktywnej :

1. Poszukiwanie możliwości zmiany. Osoby proaktywne podejmują czynności, działania prowadzące do zmiany, a jeśli nie mają takich zasobów to starają się przekształcić sytuacje tak, by osiągnąć zamierzony cel.
2. Obieranie celów ukierunkowanych na zmianę. Osoby proaktywne nie poprzestają na osiąganiu trudnych zadań, ale bardziej skupiają się na zmianach, które wpływają na perspektywę patrzenia innych ludzi. Większe zaangażowanie przejawia się nie poprzez dużą ilość pracy, a raczej jej jakość (wyjście poza stereotypy, definicje, nakazy i zakazy).
3. Przewidywanie problemów i podjęcie starań zabezpieczających. Jednostki proaktywne analizują własne sukcesy, dokonują oceny podjętych działań i ich efektów, szacują możliwość wystąpienia zagrożenia i synchronicznie próbują to zagrożenie oddalić, również poprzez modelowanie działań innych osób.
4. Wykonywanie różnych zadań lub realizowanie zadań w sposób odmienny niż dotychczas. Osoby proaktywne poszukując warunków do osiągnięcia celu nie zwracają uwagi na ograniczenia tradycji a bardziej aranżują nowe wzorce zachowań. Ich zachowanie oceniane jest przez innych jako coś kreatywnego, innowacyjnego, oryginalnego i obejmuje uczestnictwo, dobrowolne i bezinteresowne zaangażowanie, wychodzenie z propozycjami, inaugurowanie działań oraz ich intensywne realizowanie.
5. Postawa życiowa intensywnej aktywności. Osoby proaktywne cechują się ciągłym próbowaniem również z perspektywą ryzyka i odpowiedzialności. Wyszukiwanie nowych rozwiązań nie kończy się na koncepcji, idei czy w chwili gdy pojawia się opór.
6. Upartość, niezmienność planów. Osoby proaktywne nie działają z klapkami na oczach, nie mają obsesji jednej drogi do osiągnięcia celu, są w stanie zmienić sposób postępowania jeśli widzą, że on zawodzi lub gdy wymagają tego okoliczności. Jednocześnie są wytrwałe w dążeniu do celu.
7. Osiąganie celów i wykazywanie się rzeczywistymi sukcesami. Osoby proaktywne prężnie uruchamiają zmiany emanując swoją aktywną postawą na innych, na inne procesy czy organizacje.

Atrybuty osoby proaktywnej

Poszukiwanie możliwości zmiany

Osoba proaktywna aktywnie poszukuje możliwości zmiany w swoim otoczeniu. Niezależnie od tego, czy chodzi o zidentyfikowanie nowych rynków dla firmy, czy o poszukiwanie nowych sposobów rozwiązywania problemów, proaktywna jednostka jest gotowa na innowacje i podejmuje działania mające na celu stworzenie lepszych warunków dla siebie i swojego otoczenia.

Obieranie celów ukierunkowanych na zmianę

Kolejnym atrybutem osoby proaktywnej jest zdolność do wyznaczania celów, które są ukierunkowane na zmianę. Proaktywna jednostka nie tylko reaguje na aktualne potrzeby i okoliczności, ale również antycypuje przyszłe trendy i wyzwania. Jest w stanie ustalić cele, które przyczynią się do pozytywnych przemian i skutecznie działać w kierunku ich osiągnięcia.

Przewidywanie problemów i podjęcie starań zabezpieczających

Osoba proaktywna ma zdolność do przewidywania problemów i podejmowania działań mających na celu ich zapobieganie. Zamiast czekać, aż problemy się pojawią, proaktywna jednostka podejmuje odpowiednie środki, aby minimalizować ryzyko i chronić swoje interesy. Dzięki temu unika nieprzewidzianych trudności i ma większą kontrolę nad swoim środowiskiem.

Wykonywanie zadań w sposób odmienny

Kolejnym atrybutem osoby proaktywnej jest zdolność do wykonywania zadań w sposób odmienny. Zamiast trzymać się utartych schematów i rutynowych rozwiązań, proaktywna jednostka poszukuje nowych ścieżek i podejmuje innowacyjne działania. Jest gotowa eksperymentować, uczyć się na błędach i adaptować się do zmieniających się warunków.

Postawa życiowa intensywnej aktywności

Osoba proaktywna charakteryzuje się postawą życiową intensywnej aktywności. Nie boi się trudności ani wyzwań i jest gotowa wkładać dużo wysiłku w realizację swoich celów. Proaktywna jednostka nie czeka, aż coś się samo wydarzy, ale sama podejmuje działania i angażuje się w procesy zmiany.

Uparcie i niezmienność planów

Kolejnym atrybutem osoby proaktywnej jest uporczywość i niezmienność planów. Pomimo napotykanych trudności, proaktywna jednostka nie poddaje się i utrzymuje swoje założenia i cele. Jest gotowa dostosować się do nowych okoliczności, ale nie rezygnuje z dążenia do osiągnięcia zamierzonych rezultatów. To długoterminowe podejście pozwala osiągnąć sukcesy.

Osiąganie celów i wykazywanie się sukcesami

Ostatnim atrybutem osoby proaktywnej jest zdolność do osiągania celów i wykazywania się sukcesami. Proaktywna jednostka podejmuje konkretne działania, które prowadzą do osiągnięcia zamierzonych rezultatów. Jest skoncentrowana na wynikach i doskonale radzi sobie z wyzwaniami. Dzięki swojej proaktywności osiąga sukcesy, co wzmacnia jej pewność siebie i motywację do dalszego działania.

Proaktywność w życiu osobistym

Proaktywność odgrywa kluczową rolę w osiąganiu sukcesu w życiu osobistym. Osoby proaktywne, zamiast czekać na okazje czy reagować na sytuacje, podejmują aktywne działania w celu osiągnięcia swoich celów i spełnienia swoich marzeń.

Jedną z głównych zalet proaktywności jest możliwość kształtowania swojego życia według własnych potrzeb i oczekiwań. Osoby proaktywne nie czekają, aż coś się stanie, ale sami podejmują inicjatywę i podejmują działania, aby osiągnąć zamierzone rezultaty. Dzięki temu mają większą kontrolę nad swoim życiem i mogą wpływać na swoje otoczenie.

Proaktywność wpływa również na satysfakcję z życia i poczucie spełnienia. Osoby, które aktywnie działają i podejmują ryzyko, częściej osiągają swoje cele i marzenia. To daje im poczucie sukcesu i zadowolenia z własnych osiągnięć. Ponadto, proaktywność pozwala na rozwój osobisty i zdobywanie nowych umiejętności, co również przyczynia się do większej satysfakcji z życia.

Proaktywność w pracy i karierze zawodowej

Proaktywność odgrywa kluczową rolę w osiąganiu sukcesu w karierze zawodowej. Osoby proaktywne są bardziej widoczne i cenione przez pracodawców, ponieważ angażują się w działania, które przyczyniają się do rozwoju organizacji, w której pracują.

Jedną z głównych korzyści proaktywności w pracy jest jej wpływ na innowacje i rozwój. Osoby proaktywne często wprowadzają nowe pomysły i podejmują działania, które przyczyniają się do poprawy procesów i wyników organizacji. Dzięki temu, organizacja staje się bardziej konkurencyjna i dynamiczna.

Proaktywność ma również pozytywny wpływ na zarządzanie czasem i zasobami. Osoby proaktywne potrafią lepiej planować i organizować swoje zadania, co pozwala im efektywnie wykorzystywać dostępne zasoby. Ponadto, proaktywność pomaga w radzeniu sobie ze stresem w miejscu pracy, ponieważ osoby, które aktywnie działają, mają większą kontrolę nad sytuacją i lepiej radzą sobie z trudnościami.

Proaktywność w relacjach społecznych

Proaktywność odgrywa istotną rolę w budowaniu pozytywnych relacji z innymi ludźmi. Osoby proaktywne są bardziej otwarte i inicjujące, co sprzyja nawiązywaniu i utrzymywaniu kontaktów społecznych.

Jednym ze sposobów, w jaki proaktywność wpływa na relacje społeczne, jest możliwość angażowania się w działania społeczne i wspierania innych. Osoby proaktywne często podejmują inicjatywy, aby pomagać innym i angażować się w organizacje charytatywne czy wolontariat. Dzięki temu, budują pozytywny wizerunek i zdobywają szacunek innych ludzi.

Proaktywność jest również istotna w zarządzaniu zespołem i budowaniu efektywnych relacji w pracy. Osoby, które aktywnie działają i inicjują, są bardziej widoczne i cenione przez swoich współpracowników. Ponadto, proaktywność pozwala na efektywne rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji, co przyczynia się do skutecznej współpracy i osiągania celów zespołowych.

Proaktywność — artykuły polecane

Osoba przedsiębiorcza — Pozytywne nastawienie — Inteligencja emocjonalna — Syndrom wypalenia zawodowego — Pozytywne myślenie — Zdolność do pracy w zespole — Rozwój osobisty — Piramida Maslowa — Kultura organizacyjna

Bibliografia

• Bańka A. (2016), Proaktywność a tryby samoregulacji, Stowarzyszenie Psychologia i Architektura, Poznań
• Covey S. (2014), 7 nawyków skutecznego działania, Rebis, Poznań
• Piórkowska K. (2015), Koncepcja resilience z perspektywy proaktywnych strategii behawioralnych, Marketing i Rynek, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Przyborowska B. (2006), Przyszłość kształcenia w kulturze wysokiej tolerancji niepewności, Rocznik Andragogiczny
• Woźniak U. (2016), Proaktywność w kontekście zmian kariery zawodowej, Zeszyt Naukowy WSZiB w Krakowie, nr 42

Autor: Michał Mazak