FOB

FOB - Free on Board (oznaczony port załadunku) incoterms grupy F. Grupa ta klasyfikuję się tym, iż sprzedający wypełnia obowiązki związane z dostarczeniem towaru przewoźnikowi. Nie ponosi on żadnych dodatkowych kosztów. Warunki te są najczęściej wybierane podczas transportu morskiego. W formule tej sprzedający wobec kupującego ani kupujący wobec sprzedającego nie muszą zawierać umowy ubezpieczenia towaru.

Określone w formule obowiązki mają na celu regulację przepływu informacji oraz spisania wszelkich umów w celu nieprzewidzianych okoliczności. Powoływanie się na warunki takie jak FOB nie reguluje wszystkich spraw związanych z transportem. Nie mówią nam one nic o przekazywaniu praw własności lub też innych praw majątkowych. Nie ma też w nich określonych kar związanych z niewypełnieniem danych obowiązków kupującego i sprzedającego.

W przypadkach kiedy określenie przekroczenia poręczy statku przez towar nie ma większego sensu (np. w przypadku kontenerów), zaleca się stosowanie incoterms FCA.

Moment dostarczenia towaru

Za moment zakończenia dostawy przez sprzedającego uważa się chwilę, w której towar zostaje załadowany na pokład wyznaczonego przez kupującego statku, w określonym dniu i w formie wymaganej przez zarząd portu.

Obowiązki sprzedającego

1. Jednym z obowiązków sprzedającego jest dostarczenie towaru na statek, który stoi w wyznaczonym przez kupującego porcie.
2. Uzyskuje zgodę na eksport towaru.
3. Sprzedający ponosi odpowiedzialność związaną z uszkodzeniem towaru dopóki nie zostanie on załadowany na statek.
4. Ważne jest aby sprzedający poinformował kupującego o załadowaniu towaru oraz wszelkich nieplanowanych zdarzeniach np. o nieprzyjęciu towaru przez załogę statku w określonym w umowie terminie.
5. Odpowiada on też za dostarczenie dokumentu dostawy.
6. Do jego zadań należy też dokonanie odprawy eksportowej.

Obowiązki kupującego

1. Kupujący ponosi ryzyko uszkodzenia towaru oraz kradzieży po załadowaniu towaru na statek.
2. Ma on za zadanie ponieść koszty związane z zawarciem umowy przewozowej, importowej.
3. Odpowiada za poinformowanie sprzedającego o porcie, nazwie statku oraz określonym terminie dostawy.
4. Organizuje odprawę importową.

Formy transportu

Ta formuła może być stosowana jedynie w odniesieniu do transportu towarów drogą wodną.

Jeśli chodzi o dokument dostawy, który sprzedający musi dostarczyć kupującemu, to określony jest on w sposób ogólny. Może to być:

• Kwit sternika
• List przewozowy
• Zaświadczenie spedytorskie o przyjęciu towarów

W transportach morskich wykonywanych między Europą a Stanami Zjednoczonymi przeważają morskie listy przewozowe, które najczęściej przekazywane są drogą elektroniczną. Dlatego też nie trzeba ich pokazywać aby odebrać towar od przewoźnika.

Zalety i korzyści wynikające z zastosowania formuły FOB

Formuła FOB, czyli Free On Board, przynosi wiele korzyści związanych z oszczędnością kosztów. Przede wszystkim, brak dodatkowych kosztów transportu wewnętrznego dla kupującego sprawia, że jest to bardziej opłacalne rozwiązanie. Kupujący nie musi ponosić dodatkowych wydatków związanych z przewozem towaru do portu, ponieważ koszty transportu zostają w całości pokryte przez sprzedającego. Dodatkowo, sprzedający ponosi odpowiedzialność za dostarczenie towaru na statek, co również wpływa na zmniejszenie kosztów dla kupującego.

Kupujący korzystający z formuły FOB ma pełną kontrolę nad towarem do momentu załadowania go na statek. Z tego powodu, FOB zapewnia większe poczucie bezpieczeństwa. Kupujący ma możliwość sprawdzenia i kontrolowania jakości towaru przed załadunkiem, co pozwala uniknąć potencjalnych problemów i nieporozumień. Ponadto, kupujący może samodzielnie zorganizować transport towaru do wybranego portu, co daje mu większą swobodę i elastyczność w zarządzaniu procesem logistycznym.

Formuła FOB pozwala na dostosowanie warunków dostawy do indywidualnych potrzeb i preferencji stron. Strony mogą negocjować i ustalać szczegółowe warunki dotyczące transportu, takie jak miejsce odbioru towaru, wybór statku czy termin dostawy. Dzięki temu, formuła FOB stanowi elastyczne rozwiązanie, które może być dostosowane do konkretnej sytuacji i wymagań kontraktowych.

W ramach formuły FOB, sprzedający ma obowiązek dostarczenia towaru na statek. Ponosi także odpowiedzialność za uszkodzenia towaru do momentu załadowania. To oznacza, że sprzedający jest zobowiązany do zapewnienia, że towar jest w dobrym stanie i zostanie dostarczony na miejsce przeznaczenia bez szkód. Odpowiedzialność ta przekłada się na większe zabezpieczenie dla kupującego i daje mu pewność, że towar zostanie dostarczony w odpowiednim stanie.

Formuła FOB przynosi również ułatwienia administracyjne. Sprzedający jest odpowiedzialny za uzyskanie zgody na eksport oraz dostarczenie dokumentów dostawy kupującemu. To oznacza, że kupujący nie musi się martwić o formalności związane z eksportem, a jednocześnie ma gwarancję otrzymania niezbędnych dokumentów, które mogą być wykorzystane w celach celnych i administracyjnych.

Różnice między formułą FOB a innymi Incoterms

• Porównanie z formułą CIF . Formuła FOB różni się od formuły CIF, czyli Cost, Insurance, and Freight, pod wieloma względami. W przypadku CIF, koszty transportu morskiego i ubezpieczenia są uwzględnione w cenie towaru i ponosi je sprzedający. Natomiast w przypadku FOB, koszty te są rozdzielone, a odpowiedzialność za transport morski spoczywa na kupującym. Różnica dotyczy również zakresu odpowiedzialności sprzedającego i kupującego, gdzie w przypadku CIF, sprzedający ponosi większą odpowiedzialność.
• Porównanie z formułą EXW . Formuła FOB różni się także od formuły EXW, czyli Ex Works. W formule EXW, sprzedający nie ma obowiązku dostarczenia towaru na statek, a jego odpowiedzialność kończy się w momencie, gdy towar zostaje udostępniony kupującemu w miejscu produkcyjnym. Kupujący musi samodzielnie zorganizować cały proces transportu, co może stanowić dodatkowe wyzwanie i koszty.
• Porównanie z formułą DAP . Formuła FOB różni się również od formuły DAP, czyli Delivered at Place. Różnice dotyczą głównie zakresu odpowiedzialności za dostawę towaru do określonego miejsca docelowego. W formule DAP, sprzedający odpowiada za dostawę towaru do miejsca docelowego w kraju nabywcy, podczas gdy w formule FOB, odpowiedzialność sprzedającego kończy się w momencie załadowania towaru na statek.
• Różnice w zakresie ryzyka i kosztów . Formuła FOB wiąże się z innym podziałem ryzyka i kosztów w porównaniu do innych incoterms. W przypadku FOB, kupujący ponosi ryzyko uszkodzenia i kradzieży towaru po załadowaniu na statek. Natomiast koszty transportu i ubezpieczenia mogą się różnić w zależności od incotermu i umowy między stronami.
• Praktyczne zastosowanie różnych incotermów . Wybór odpowiedniego incotermu zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj towaru, odległość między stronami, obowiązujące przepisy i preferencje stron. Przykładowo, w branży spożywczej preferuje się często formułę FOB, ponieważ daje większą kontrolę nad jakością towaru. Z kolei, w branży odzieżowej, mogą być stosowane różne incoterms w zależności od specyfiki zamówienia i wymagań kupującego.

Przykłady zastosowania formuły FOB w praktyce

• Przykład z branży spożywczej . W przypadku eksportu jabłek z Polski do Chin, formuła FOB może być korzystna dla obu stron. Kupujący ma kontrolę nad jakością jabłek do momentu załadunku na statek, a sprzedający ponosi odpowiedzialność za dostarczenie towaru na statek. Organizację transportu morskiego i odprawę importową najczęściej sprawuje sprzedający.
• Przykład z branży odzieżowej . Zamówienie tkanin z Włoch do Wielkiej Brytanii może być realizowane w oparciu o formułę FOB. Kupujący ma pełną kontrolę nad procesem transportu tkanin oraz może samodzielnie zorganizować transport do wybranego portu. Formuła FOB wpływa na kontrolę procesu transportu i pozwala na dostosowanie go do indywidualnych potrzeb i preferencji stron.
• Przykład z branży chemicznej . Eksport surowców chemicznych z Niemiec do Stanów Zjednoczonych może być realizowany w oparciu o formułę FOB. W przypadku formuły FOB, odpowiedzialność sprzedającego kończy się w momencie załadowania towaru na statek. Różnice w zakresie odpowiedzialności sprzedającego i kupującego mogą mieć znaczenie szczególnie w branży chemicznej, gdzie bezpieczeństwo i zgodność z przepisami są kluczowe.
• Wpływ regulacji i przepisów na zastosowanie formuły FOB . Przepisy celne i regulacje douane mogą mieć wpływ na proces transportu w przypadku formuły FOB. Wymagania i procedury mogą się różnić w zależności od kraju, co może wpływać na czas i koszty transportu. Ważne jest, aby być świadomym i przestrzegać obowiązujących przepisów w celu uniknięcia opóźnień i komplikacji.

Choć formuła FOB przynosi wiele korzyści, mogą również wystąpić pewne problemy. Jednym z najczęstszych wyzwań jest organizacja transportu morskiego przez kupującego, co może wymagać dodatkowych nakładów finansowych i logistycznych. Ponadto, należy pamiętać o ryzyku uszkodzenia i kradzieży towaru po załadowaniu na statek, co może stanowić dodatkowe wyzwanie dla kupującego i sprzedającego. Ważne jest, aby być przygotowanym na te trudności i odpowiednio je zarządzać.

FOB — artykuły polecane

FCA — DDP — CIP — FAS — DEQ — CIF — EXW — DDU — Incoterms

Bibliografia

• GUS (2015), Mały Rocznik Statystyczny Polski 2015, Warszawa
• Hermanowski J. (2004), Handel Zagraniczny: poradnik, Przedsiębiorstwo Konsultingowo-Gospodarcze Univers, Warszawa, Zielona Góra
• Kaczmarek T., Zarzycki M. (2005), Poradnik Eksportera, Branta, Bydgoszcz - Warszawa
• Marciniak-Neider D., Neider J. (red.) (2011), Poradnik spedytora, Polska Izba Spedycji i Logistyki, Gdynia
• Ramberg J. (2011), ICC Guide to Incoterms 2010, ICC Services Publications, nr 720E
• Salomon A. (2014), Formuły Incoterms 2010 w pracy spedytora międzynarodowego, Zeszyty naukowe Akademii Morskiej w Gdyni, nr 87
• Wincewicz-Bosy M. (2015), Logistyka Międzynarodowa, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, nr 249
• Wood D., Murphy P. (2011), Nowoczesna logistyka, Wydawnictwo Helion, Gliwice

Autor: Jarosław Wojnarowski, Sabina Wiśniowska